Polska w Czechach

Wydarzenie wpisało się w tegoroczne obchody 230-lecia uchwalenia Konstytucji 3 Maja oraz nawiązywało do obradującej Konferencji w sprawie przyszłości Europy (CoFEU). Głównym celem debaty było przybliżenie koncepcji i aksjologicznych podstaw Ustawy Rządowej, przyjętej przez Sejm Rzeczypospolitej Obojga Narodów, jej znaczenia dla ówczesnej europejskiej myśli prawnej i politycznej oraz zestawienia jej doświadczeń z aktualnymi wyzwaniami, przed którymi stoi Unia Europejska.

W debacie jako paneliści udział wzięli: prof. historii Robert I. Frost (Uniwersytet Aberdeen w Szkocji); poseł do Parlamentu Europejskiego, prof. Zdzisław Krasnodębski; Rytis Martikonis, były wiceminister spraw zagranicznych Litwy, członek Konwentu w sprawie przyszłości Europy (2002-2003); doc. JUDr. Jana Reschova (Uniwersytet Karola), a debatę moderował Jakub Janda z think-tanku European Values. Słowo wstępne do dyskusji wygłosił Przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych i Obrony Senatu RCz Pavel Fischer oraz szefowie placówek organizujących debatę, w tym kierownictwo Przedstawicielstwa KE w RCz. 

Senator Pavel Fischer zauważył, że kluczowym wyzwaniem dla UE jest wzmacnianie odporności (resilience) UE, który to proces powinien być oparty na wartościach demokratycznych, rządach prawa i poszanowaniu godności jednostki. Ambasador Słowenii Tanja Strniša pokreśliła jeden z priorytetów słoweńskiego przewodnictwa, tj. budowanie odporności UE jako dążenie do wzmocnienia reakcji UE na kryzysy polityczno-ekonomiczno-społeczne, którym pojedyncze PCz nie byłyby w stanie sprostać. Zauważyła, że podstawowym zadaniem UE jest wdrażanie skutecznych polityk w wielu obszarach w oparciu o efektywne instrumenty i wyraziła nadzieję, że debata o Konstytucji 3 Maja może stanowić inspirację do horyzontalnej debaty na temat przyszłości Europy.

Ambasador Litwy Laimonas Talat-Kelpša odniósł się do dziedzictwa Konstytucji 3 Maja, transformacji ustrojowej, politycznej i społecznej jaką przyniosła dla państw regionu, w tym Białorusi i Ukrainy oraz, że należy o niej pamiętać jako o rewolucji w kontekście wartości, pochwały osiągnięć nauki, demokracji i praw człowieka. Nawiązał w tym kontekście do niedawnego przemówienia o stanie Unii Przewodniczącej KE Ursuli von der Leyen, która stwierdziła, że Unia, by przeżyć, potrzebuje wartości.  

Chargé d’affaires a.i. Antoni Wręga podkreślił, że dyskusję o przyszłości Europy należy oprzeć na solidnych podstawach, a ówczesna Rzeczpospolita Obojga Narodów i doświadczenie Konstytucji 3 Maja może stanowić dla współczesnych inspirujący przykład. „Nasze wspólne państwo, obejmujące również Białorusinów i Ukraińców, podjęło próbę modernizacji. Konstytucja 3 Maja była sposobem, aby zrealizować ten cel oraz stanowiła próbę obrony przed agresywnymi sąsiadami. Pomimo, że Rzeczpospolita została ostatecznie wymazana z mapy przez zaborców to jednak Konstytucja 3 Maja stanowiła przez długie lata inspirację w naszej walce z despotyzmem i bezprawnymi rządami”.