Polska w Armenii

Na przestrzeni ostatnich lat w Armenii nie odnotowano skierowanych przeciwko ludności cywilnej zagrożeń o charakterze terrorystycznym.

Chodząc po górach, należy pamiętać, że w Armenii nie funkcjonuje profesjonalna górska służba ratownicza na wzór polskiego GOPR/TOPR. Turysta w wielu sytuacjach może być zdany wyłącznie na własne siły. W niektórych miejscach, oddalonych od ludzkich siedzib, nie ma zasięgu sieci komórkowej oraz internetu.

W Armenii żyje wiele gatunków jadowitych węży i skorpionów, które występują nie tylko na obszarach dzikich, ale także w miejscach często uczęszczanych przez ludzi (łąki, pola, szlaki górskie, okolice atrakcji turystycznych). Szczególnie groźna oraz niezwykle agresywna jest żmija lewantyńska (macrovipera lebetina, arm. gyurza). Jej ukąszenia, bez podania surowicy, są śmiertelne dla człowieka. W sezonie lęgowym, zagęszczenie żmii lewantyńskiej może wynosić nawet do 20 osobników na 1 hektar powierzchni, a jej wielkość dochodzić do 2 m.

W górach zdarzają się również przypadki śmiertelnych ataków niedźwiedzi na ludzi. Zagrożeniem są również spadające kamienie i osuwiska. Należy unikać silnie uczulającego i drażniącego barszczu Sosnowskiego.

W czasie wędrówek po górach, zwłaszcza poza wyznaczonymi szlakami, można natknąć się na stada zdziczałych psów, które mogą być agresywne wobec człowieka. Problem bezpańskich i zdziczałych psów powszechnie występuje również w miastach gdzie zwierzęta grupują się w sfory liczące od kilku do nawet kilkunastu osobników. Ze względu na ryzyko pogryzienia zalecana jest ostrożność oraz unikanie kontaktu z psami.

Armenia znajduje się w jednej z najbardziej aktywnych stref sejsmicznych na ziemi. RA przecina szereg uskoków tektonicznych należących do tzw. Transazjatyckiej Strefy Sejsmicznej. Niewielkie trzęsienia ziemi są odczuwalne regularnie w całym kraju, zagrożeniem jest natomiast wystąpienie wstrząsów sejsmicznych o wysokiej skali – ostatnie, dochodzące do 7 stopni w skali Richtera, miało miejsce 13.02.2021 r.

Informacje i porady, jak zachować się w razie trzęsienia ziemi, są dostępne na tej stronie.

W przypadkach wymagających pomocy ze strony policji, pogotowia lub straży pożarnej należy dzwonić na numer zintegrowanej służby pomocy: 911. Operatorzy linii 911 posługują się również językiem angielskim i rosyjskim.

Numery poszczególnych służb:

• 101 – straż pożarna
• 102 – policja
• 103 – pogotowie ratunkowe
• 104 – pogotowie gazowe

1. Na jakim dokumencie podróży można przekroczyć granicę?

• Paszport TAK
• Paszport tymczasowy TAK
• Dowód osobisty NIE

2. Jaka jest wymagana minimalna ważność dokumentu podróży?

Na terenie Armenii można przebywać do ostatniego dnia terminu ważności paszportu.

3. Czy trzeba wyrobić wizę?

Obywatele RP przebywający na terenie Armenii do 180 dni w ciągu roku są zwolnieni z obowiązku posiadania wiz.

4. Czy są inne, dodatkowe wymogi dotyczące wjazdu?

Brak wymogów wjazdowych związanych z COVID-19.

5. Czy jest wymagana pisemna zgoda rodziców/opiekunów prawnych na podróż dziecka z osobą trzecią?

Pisemna zgoda rodziców/opiekunów prawnych na podróż dziecka z osobą trzecią nie jest wymagana.

6. Zasady pobytu

Jeżeli planowany pobyt przekracza 180 dni, należy zwrócić się do Służby ds. Migracji i Obywatelstwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Armenii w Erywaniu (dzielnica Dawtaszen, 4. dzielnica, budynek 17/10, tel.: +374 (10) 370 264, godz. pracy: pon. - czw. 9.00 - 18.00, pt. 10:00-17:00; przerwa 14.00 - 15.00) z wnioskiem o wydanie karty pobytu. Wniosek należy złożyć nie później niż 30 dni przed upływem dozwolonego 180-dniowego okresu legalnego pobytu. Koszt karty czasowego pobytu (do jednego roku) wynosi - 105 tys. AMD, pięcioletniej - 140 tys. AMD, paszportu specjalnego (na 10 lat) - 150 tys. AMD.

Osobie, która przekroczy okres legalnego pobytu, grozi kara pieniężna w wysokości od 50 do 100 tys. AMD oraz nakaz opuszczenia kraju w ciągu dwóch miesięcy. W przypadku recydywy - postępowanie sądowe, które może skutkować karami pieniężnymi, deportacją oraz zakazem wjazdu do Armenii.

Zalecane jest wykupienie podróżnego ubezpieczenia medycznego przed przyjazdem do Armenii.

Podczas wjazdu do Armenii nie są wymagane obowiązkowe szczepienia – zalecamy jednak zapoznanie się z zalecaniami dot. szczepień dla osób podróżujących Głównego Inspektora Sanitarnego, w tym odnośnie szczepień rutynowych (podstawowych lub przypominających) przeciw chorobom zakaźnym, które mogą wystąpić na całym świecie.

Ze względu na wysokie ryzyko zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu A (żółtaczka pokarmowa) oraz infekcji pasożytniczych, szczególnie na obszarach pozamiejskich, zaleca się ścisłe przestrzeganie zasad higieny. Należy pić wodę przegotowaną lub butelkowaną oraz myć warzywa i owoce przed spożyciem. Zagrożenie, w przypadku pogryzienia przez zdziczałe i bezpańskie psy, stanowi również wścieklizna.

Z uwagi na fakt, że ponad 90% powierzchni Armenii znajduje się na wysokości ponad 1000 metrów nad poziomem morza, osoby z chorobami układu krążenia (zwłaszcza z nadciśnieniem tętniczym) powinny zachować szczególną ostrożność.

Publiczna służba zdrowia jest na niskim poziomie (szczególnie na prowincji). Opieka medyczna dla obcokrajowców jest odpłatna. Wizyta u lekarza kosztuje od 20 EUR w górę, w zależności od kliniki oraz zakresu udzielonych usług medycznych. W aptekach na niektóre kategorie leków obowiązują recepty lekarskie (zawierające substancje narkotyczne lub psychotropowe).

W Armenii nie obowiązuje katalog lekarstw, których nie można wwozić lub wywozić. Każda osoba wjeżdżająca na teren Armenii ma prawo wwozu leków o 5 nazwach (do 3 opakowań każdego).
W razie konieczności wwozu leków zawierających substancje narkotyczne lub psychotropowe należy zwrócić się do Ministerstwa Ochrony Zdrowia Republiki Armenii o udzielenie stosownego zezwolenia.

W nagłych przypadkach można wezwać karetkę państwowego pogotowia ratunkowego (tel. 911; 103).

Do Armenii z Polski można przybyć drogą lotniczą, korzystając z lotniska Zwartnoc (kod IATA: EVN), znajdującego się ok. 10 km od centrum Erywania. PLL LOT obsługuje bezpośrednie połączenie lotnicze na trasie Warszawa-Erywań.

Drogą lądową można wjechać do Armenii od strony Gruzji (drogowe przejścia graniczne Sadakhlo–Bagratashen, Ninotsminda-Bavra; Guguti-Gogavan; kolejowe Ayrum) i Iranu (drogowe przejście graniczne Agarak-Nurduz). Granice z Turcją i z Azerbejdżanem pozostają zamknięte oraz są kontrolowane przez wojsko i służby graniczne. Poruszając się po terenach przygranicznych należy liczyć się z kontrolami oraz możliwością zatrzymania do wyjaśnienia.

Sieć kolejowa jest słabo rozwinięta. Jedynym połączeniem międzynarodowym jest kursujący codziennie pociąg Erywań-Tbilisi.  Latem uruchamiane jest również połączenie Erywań-Tbilisi- Batumi. Dworzec kolejowy znajduje się obok stacji metra „Sasuntsi Davit”. Rozkład jazdy pociągów jest dostępny w języku rosyjskim na stronie: https://www.railway.am/ru/forpassaj; adresy dworców na stronie: Lista stacji kolejowych w Armenii - List of railway stations in Armenia - xcv.wiki

Liczni przewoźnicy prywatni oferują tanie połączenia międzymiastowe mikrobusami (tzw. marszrutkami), które odjeżdżają z trzech głównych dworców autobusowych zlokalizowanych w różnych częściach Erywania: centralnego (ul. Admiral Isakov 6), północnego (Sevan Highway 1)  i południowego (ul. Sevani 93/1; obok stacji metra „Sasuntsi David”).

Nad jez. Sewan codziennie kursują mikrobusy odjeżdżające ze stacji metra „Eritasardakan”.

Należy mieć na uwadze, że pojazdy te są często przepełnione, a ich stan techniczny może budzić zastrzeżenia.

Wynajęcie taksówki (również na dalsze odległości) nie stanowi problemu; obowiązujące taryfy wynoszą ok. 100 AMD za 1 km (minimalna stawka to 600 AMD), przewóz można zamawiać również poprzez międzynarodowe i lokalne aplikacje na smartphone (najpopularniejsze to Utaxi, Bolt, GG, Yandex).

Główne drogi utrzymane są w dobrym stanie, jednak podróżując po drogach lokalnych, należy liczyć się z ich złym stanem technicznym oraz brakiem odpowiedniego oznakowania. W nocy należy uważać na nieoświetlone pojazdy oraz na poruszające się po drogach zwierzęta hodowlane. Zasady ruchu drogowego nie są przestrzegane. Zimą, ze względu na warunki pogodowe, okresowo mogą być zamykane dla ruchu najważniejsze trasy krajowe. Wiele z rzadziej uczęszczanych dróg w ogóle nie jest odśnieżana.

Przy planowaniu podróży i czasów przejazdu nie należy ulegać „iluzji krótkich dystansów”. Mimo że Armenia to kraj o stosunkowo niewielkiej powierzchni (odpowiadającej mniej więcej obszarowi województwa wielkopolskiego), to przejazd dowolnego odcinka drogi zajmuje zazwyczaj 2-3 razy więcej czasu niż podobnego w Polsce (z uwagi na stan techniczny dróg, górzyste ukształtowanie terenu itp.).

W Armenii jest słabo rozwinięta infrastruktura turystyczna. Dostępne są hotele o dość dobrym standardzie (kilkadziesiąt euro za noc) oraz, zwłaszcza w Erywaniu, tanie hostele i schroniska (od kilku do kilkunastu euro za noc), jednak ich standard może być różny. W popularnych turystycznie miejscach ceny za noc mogą sięgać nawet kilkuset euro np. nad jeziorem Sewan.

W Armenii obowiązuje ruch prawostronny. Nie ma konieczności posiadania międzynarodowego prawa jazdy - honorowane jest polskie prawo jazdy. Zasady ruchu drogowego często nie są przestrzegane przez kierowców stąd też na drogach należy kierować się zasadą ograniczonego zaufania. Często kierujący pojazdami nie sygnalizują manewru skrętu czy zmiany pasa ruchu. Szczególną ostrożność należy zachować przy poruszaniu się na skrzyżowaniach o ruchu okrężnym, gdzie zasady ruchu mogą odbiegać od przyjętych w Polsce. Ze względu na notoryczne i powszechnie akceptowane wtargnięcia pieszych na jezdnię, słabe oświetlenie ulic, brak pokryw studzienek kanalizacyjnych, itp. należy zachować czujność podczas jazdy miejskiej. Po zmroku, na obszarach wiejskich, należy liczyć z niedostatecznym oświetleniem ulic, poruszaniem się po drogach nieoświetlonych pojazdów rolniczych, obecnością zwierząt gospodarskich, itd. W Armenii występuje gęsta sieć fotoradarów i liczne drogowe kontrole policyjne, w tym nieoznakowanymi radiowozami. W terenie zabudowanym można poruszać się z prędkością do 60 km/h, poza terenem zabudowanym do 90 km/h. W Armenii nie dopuszcza się nawet śladowej zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu (tj. ograniczenie wynosi 0,0 ‰), aczkolwiek prowadzenie pojazdu po spożyciu alkoholu, choć nielegalne, jest częstym zjawiskiem.

Obowiązkowe jest posiadanie miejscowego ubezpieczenia OC środka transportu, które można wykupić na przejściu granicznym przy wjeździe do Armenii. Nie funkcjonuje tzw. zielona karta. Nie ma jednej stawki ubezpieczenia (jego wysokość jest ustalana na podstawie parametrów pojazdu oraz stażu kierującego). Działające w Armenii firmy ubezpieczeniowe udostępniają na swoich stronach internetowych kalkulatory umożliwiające wyliczenie wysokości opłaty.

Większość usterek można naprawić, korzystając z usług miejscowych mechaników. Autoryzowane serwisy czołowych marek znajdują się w Erywaniu, aczkolwiek występują problemy z dostępnością na miejscu części zamiennych.

Bez większych problemów można się zaopatrzyć w benzynę 92- (regular), 95- (premium) i 98-oktanową (super), olej napędowy oraz gaz ziemny (CNG) i skroplony (LPG).

Przy wjeździe do Armenii można mieć przy sobie gotówkę w kwocie nieprzekraczającej 10.000 USD, a przy wyjeździe do 10.000 USD (obywatele państw trzecich). Wyższe kwoty wymagają złożenia specjalnej deklaracji celnej. Pozostałe przepisy celne nie odbiegają od powszechnie przyjętych standardów. Przy wjeździe własnym pojazdem należy wypełnić deklarację celną oraz uiścić opłatę celną, ekologiczną i drogową, których wysokość jest uzależniona od parametrów pojazdu. Należną kwotę można wyliczyć samodzielnie za pomocą kalkulatora dostępnego na stronie Państwowego Komitetu Skarbowego: https://www.src.am/en/showVehiclesSearchPage/114. 

Więcej informacji można uzyskać bezpośrednio od służb informacyjnych Państwowego Komitetu Skarbowego (ul. Movses Khorenatsi 3-7, 0015 Erywań, tel.: +374 (60) 84 44 44 +374 (60) 84 46 57 +374 (60) 84 46 59; e-mail: secretariat@petekamutner.am; 49797259@e-citizen.am).

W przypadku wywozu antyków czy innych przedmiotów mogących mieć wartość historyczną (np. obrazów, dywanów, przedmiotów antykwarycznych, wyrobów jubilerskich itd.) konieczne jest przedłożenie certyfikatu, który należy uzyskać wcześniej w Ministerstwie Edukacji, Nauki, Kultury i Sportu.

Przemyt, posiadanie oraz sprzedaż nawet najmniejszej ilości narkotyków lub innych środków psychotropowych są surowo karane.

Kulturowo Armenia zbliżona jest do krajów bliskowschodnich/śródziemnomorskich, z bardzo rozwiniętym życiem nocnym. Nie obowiązują tu szczególne zasady ubioru, zarówno w odniesieniu do kobiet, jak i mężczyzn. Należy pamiętać, że wchodząc do niektórych funkcjonujących kościołów kobieta powinna mieć przykryte ramiona.

Pomimo szybko postępującej w ostatnich latach modernizacji, społeczeństwo ormiańskie jest nadal w dużej mierze, zwłaszcza na terenach pozamiejskich, konserwatywne i patriarchalne, choć wobec obcokrajowców i turystów Ormianie mogą być bardziej wyrozumiali.

Kontakty seksualne między osobami tej samej płci są legalne od 2003 r., jednak publiczne okazywanie uczuć przez osoby tej samej płci może spotkać się z nieprzychylnymi komentarzami lub agresją.

Zaleca się ostrożność, ze względu na kontekst historyczny i polityczny, w poruszaniu w rozmowach tematów dotyczących Górskiego Karabachu oraz relacji Armenii z Azerbejdżanem i Turcją.

W Armenii wolne od pracy są następujące dni:

Nowy Rok

1-2 stycznia

Boże Narodzenie

6 stycznia

Dzień Sił Zbrojnych Armenii

28 stycznia

Międzynarodowy Dzień Kobiet

8 marca

Dzień Pamięci Ludobójstwa Ormian

24 kwietnia

Międzynarodowy Dzień Pracy

1 maja

Dzień Zwycięstwa i Pokoju

9 maja

Dzień Republiki

28 maja

Dzień Konstytucji

5 lipca

Dzień Niepodległości

21 września

Dzień Pamięci Ofiar Trzęsienia Ziemi (tylko w Giumri)

7 grudnia

W Armenii powszechna jest znajomość języka rosyjskiego, a w młodszym pokoleniu, szczególnie w miastach, również angielskiego. Czasami można spotkać się ze znajomością polskiego, ze względu na liczną, w ostatnich latach, emigrację ormiańską do Polski.

Język ormiański posiada własny alfabet. Nazwy miejscowości oraz ulic w większych miastach zapisane są - obok alfabetu ormiańskiego - równolegle alfabetem łacińskim lub cyrylicą (nie dotyczy nazw produktów oraz rozkładów jazdy).

Walutą armeńską jest dram armeński (AMD) – kurs może ulegać sporym wahaniom.

Wymiany pieniędzy można dokonywać zarówno w bankach jak i w licznych kantorach wymiany walut. Nie ma problemów z wymianą euro lub dolarów amerykańskich (nie ma możliwości wymiany złotówek). W Erywaniu i większych ośrodkach łatwo dostępne są bankomaty obsługujące międzynarodowe karty płatnicze, takie jak VISA lub MasterCard, oraz sklepy i restauracje akceptujące płatności kartami. Mimo to należy pamiętać, że w Armenii w dalszym ciągu najbardziej popularny, zwłaszcza poza miastami, jest obrót gotówkowy.

W Armenii działają wiodący operatorzy międzynarodowi, zajmujący się szybkimi przekazami pieniędzy z zagranicy INTELIEXPRESS, UNIStream, MONEYGRAM, Converse Transfer, Ria Money Transfer.

W Erywaniu i w większych miejscowościach nie ma problemu z dostępem do Internetu, powszechny jest dostęp do sieci Wi-Fi w lokalach gastronomicznych, hotelach, bankach etc.

W miastach najbardziej powszechnym środkiem komunikacji są kursujące po wyznaczonych trasach mikrobusy (marszrutki) - cena przejazdu w granicach miasta wynosi 100 AMD. W Erywaniu działa też jedna linia metra - cena żetonu (uprawniającego do zejścia na perony i przejazdu w jedną stronę) wynosi 100 AMD.

Urzędy pracują zazwyczaj od 9.00 do 18.00 z tradycyjną przerwą obiadową między 13.00 a 14.00. Sklepy otwarte są na ogół 12 godzin na dobę, a większe nawet 24 godzin na dobę (także w dni wolne od pracy).

W kuchni dominują dania mięsne i sery, spożywane z ormiańskim chlebem lawasz, warzywa grillowane lub kwaszone oraz zielenina. W Erywaniu nie ma problemu z dostępem do dań kuchni wegetariańskiej i wegańskiej, który poza stolicą może być utrudniony lub znacznie ograniczony.

Palenie tytoniu w miejscach publicznych jest zabronione.

W zdecydowanej większości restauracji napiwek jest doliczany do rachunku (zwyczajowo 10% wartości zamówienia). Extra napiwek jest mile widziany.

Różnica czasu między Polską a Armenią wynosi +2 godziny podczas obowiązywania w Polsce czasu letniego oraz +3 godziny podczas zimowego (w Armenii nie ma zmiany czasu z zimowego na letni).

Armenia położona jest na Wyżynie Armeńskiej, w regionie zwanym Zakaukaziem (Transkaukazja, Kaukaz Południowy). Na większości obszaru Armenii panuje klimat podzwrotnikowy suchy o cechach kontynentalnych, z krótkimi, mroźnymi zimami i niezwykle upalnymi latami. Średnia dobowa temperatura waha się w zależności od regionu kraju, i np. w Erywaniu w styczniu wynosi ok. -3°C, a w lipcu od 24°C do 26°. Należy jednak mieć na uwadze, że miesiące letnie, czerwiec-lipiec-sierpień są bardzo upalne, z przeciętną temperaturą w ciągu dnia sięgającą nawet 40 stopni i niezwykle suchym powietrzem. Pogoda zależy jednak od konkretnego regionu, w górach nawet latem utrzymuje się śnieg i niskie temperatury. Roczna suma opadów waha się od 200 do 500 mm.

 

---

Ministerstwo Spraw Zagranicznych dokłada wszelkich starań, aby informacje dla podróżujących publikowane na stronach MSZ były rzetelne, wyczerpujące i aktualne. Jednocześnie podkreślamy, że publikowane przez MSZ treści należy traktować wyłącznie jako rekomendacje, które nie mogą stanowić podstawy do jakichkolwiek roszczeń. Należy pamiętać, że MSZ nie ma prawnych możliwości zakazania wyjazdu do jakiegokolwiek państwa.