Polska na Filipinach

Wzgórze Monte Cassino oraz klasztor Benedyktynów znajdujący się na jego szczycie miały kluczowe znaczenie dla niemieckiego systemu obrony na tzw. linii Gustawa. W pierwszej połowie 1944 roku jednostki niemieckie kontrolujące ufortyfikowany klasztor bez trudu odpierały ataki wojsk sojuszniczych, a kolejne natarcia prowadzone przez jednostki amerykańskie, brytyjskie, francuskie, kanadyjskie, południowoafrykańskie, nowozelandzkie i hinduskie kończyły się niepowodzeniem.

W czwartym natarciu – decyzją generała Władysława Andersa – uczestniczył 2. Korpus Polski przerzucony do Włoch na przełomie 1943 i 1944 roku. 11 maja gen. Anders zwrócił się do żołnierzy 2. Korpusu z historycznym rozkazem:

Żołnierze!

Zadanie, które nam przypadło, rozsławi na cały świat imię żołnierza polskiego. W chwilach tych będą z nami myśli i serca całego Narodu, podtrzymywać nas będą duchy poległych naszych towarzyszy broni. Niech lew mieszka w Waszym sercu.

Żołnierze – za bandycką napaść Niemców na Polskę, za rozbiór Polski wraz z bolszewikami, za tysiące zrujnowanych miast i wsi, za morderstwa i katowanie setek tysięcy naszych sióstr i braci, za miliony wywiezionych Polaków jako niewolników do Niemiec, za niedolę i nieszczęście Kraju, za nasze cierpienia i tułaczkę – z wiarą w sprawiedliwość Opatrzności Boskiej idziemy naprzód ze świętym hasłem w sercach naszych Bóg, Honor i Ojczyzna.

Mimo początkowych dwóch szturmów odpartych przez oddziały niemieckie, po niezwykle krwawych walkach trwających blisko tydzień, 18 maja 1944 roku niemiecki opór został przełamany, a klasztor zdobyty. 18 maja w południe na  wzgórzu Monte Cassino zatknięta została zwycięsko biało-czerwona flaga. W natarciach zginęło 923 polskich żołnierzy, 2931 zostało rannych, a 345 nigdy nie odnaleziono.

Bitwa o Monte Cassino była świadectwem polskiego męstwa i poświęcenia, a przede wszystkim solidarności z innymi narodami świata walczącymi z nazizmem. Kluczowe dla losów II wojny światowej polskie zwycięstwo miało także przypomnieć przywódcom Zachodu o  przywróceniu Polsce niepodległości w czasie, gdy Związek Sowiecki zajął już połowę dawnego terytorium Polski. Jak się później okazało, gdy polscy żołnierze walczyli pod Monte Cassino, decyzje w sprawie powojennej przyszłości Polski i jej granic były już podjęte na Konferencji w Teheranie w 1943 roku przez Stalina, Roosevelta i Churchilla, a później przypieczętowane na Konferencji w Jałcie.

Jeszcze podczas trwania oblężenia zapadła decyzja o budowie cmentarza, na którym pochowano polskich żołnierzy poległych w bitwie. Dziś polski cmentarz wojenny pod Monte Cassino jest jedną z najważniejszych polskich nekropolii.

Walki o Monte Cassino zostały upamiętnione tablicą na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie oraz inskrypcją na zniczu Grobu Nieznanego Żołnierza w Krakowie. W 1999 roku w Warszawie w pobliżu ul. Władysława Andersa i Parku Krasińskich odsłonięto pomnik upamiętniający bitwę i jej polskich bohaterów.