Polska we Francji

Rys historyczny

Nawiązanie stosunków dyplomatycznych między Polską a Francją nastąpiło w efekcie złożenia listów uwierzytelniających przez przedstawiciela Francji w Warszawie Eugène’a Pralona. Trzy tygodnie później Francja uznała Polskę w sensie prawnomiędzynarodowym w depeszy ministra spraw zagranicznych, Stephane'a Pichona do premiera i ministra spraw zagranicznych Ignacego Jana Paderewskiego. Stworzyło to podstawę do nawiązania pełnych bilateralnych stosunków dyplomatycznych. Poseł RP, Maurycy Zamoyski, złożył w Paryżu listy uwierzytelniające prezydentowi Francji, Raymondowi Poincaré w sierpniu 1919 r.  
Polska i Francja były w okresie międzywojennym naturalnymi i bliskimi sojusznikami. Wskazywała na to zarówno zgoda prezydenta R. Poincaré na utworzenie we Francji w 1917 r. tzw. Błękitnej Armii pod dowództwem gen. Józefa Hallera, jak i wsparcie francuskiej misji wojskowej w szkoleniu i wyposażeniu sił zbrojnych II Rzeczpospolitej od 1919 r. Znalazło to potwierdzenie w podpisanej w lutym 1921 r. w Paryżu deklaracji o przyjaźni i układzie politycznym wraz z protokołem wojskowym, zgodnie z którym państwa zobowiązywały się do udzielenia pomocy w razie napaści Niemiec na jedną ze stron. Oba kraje utrzymywały relacje dyplomatyczne do września 1940 roku. 

Współpraca polityczna w okresie III RP 

Podstawowym dokumentem regulującym stosunki między Polską a Francją jest Traktat o przyjaźni i solidarności z 9 kwietnia 1991 r. Obowiązujące umowy dwustronne dotyczą spraw związanych m.in. ze współpracą w dziedzinie: spraw wewnętrznych (1996 r.), obronności (2002 r.), kultury i edukacji (2004 r.), nauki i technologii (2008 r.), wzajemnej ochrony informacji niejawnych (2008 r.) oraz koprodukcji filmowej (2012 r.). Francja pozostaje jednym z głównych partnerów Polski zarówno w wymiarze dwustronnym, jak i na forum europejskim oraz międzynarodowym. Współpraca rozwija się w oparciu o przyjętą w 2008 r. deklarację o Polsko-Francuskim Partnerstwie Strategicznym oraz odnowiony w 2020 r. program współpracy dwustronnej. Rozwojowi wzajemnych kontaktów sprzyjał mechanizm, organizowanych od 2004 r., konsultacji międzyrządowych pod przewodnictwem premiera Polski i prezydenta Francji. Systematycznie prowadzony jest dialog polityczny na najwyższym szczeblu, czego dowodem są liczne kontakty przedstawicieli Polski i Francji. Do najważniejszych spotkań w ostatnim okresie należy zaliczyć wizytę prezydenta E. Macrona w Polsce, 3-4 lutego 2020 r. oraz wizytę premiera M. Morawieckiego w Paryżu 17 marca 2021 r. Równie istotnym komponentem współpracy politycznej jest dialog międzyparlamentarny. Marszałek Senatu RP Tomasz Grodzki przebywał z wizytą w Paryżu w czerwcu 2021 r. na zaproszenie przewodniczącego Senatu Francji. Ważny dodatek do współpracy dwustronnej między Polską a Francją stanowi dialog z udziałem Niemiec w ramach Trójkąta Weimarskiego. W 2021 r. obchodzona jest 30 rocznica zawiązania tego formatu. W czerwcu odbyła się w Paryżu konferencja na temat roli Trójkąta Weimarskiego dla Europy z udziałem senatorów z trzech krajów.

Polsko-francuskie relacje handlowe
Francja to strategiczny partner gospodarczy Polski: 4. rynek eksportowy PL (ok. 12,2 mld EUR w 2018 – 5,5% udział w ogóle eksportu PL); 5. Rynek importowy (ok. 8,2 mld euro w 2018 r. – 3,5% udział w ogóle importu). Z kolei PL była dla FR w 2018 r. 10. krajem eksportowym i importowym. Dwustronne obroty handlowe od 2004 r. uległy niemal podwojeniu osiągając w 2018 r. wartości 20,6 mld EUR (większą niż wymiana FR z Rosją, Turcją, czy Japonią; eksport z PL – 10,7 mld, import – 9,9 mld). FR. Od 2007 r. PL notuje nadwyżkę w wymianie z Francją.

Francuskie inwestycje w Polsce 
Francja należy do najważniejszych inwestorów zagranicznych w Polsce. Jest czwartym (po Holandii, Niemczech i Luksemburgu) źródłem inwestycji zagranicznych w naszym kraju, z ok. 12-proc. udziałem w inwestycjach zagranicznych ogółem. Ponad 1300 firm francuskich działających w Polsce zatrudnia ok. 180 tys. pracowników. Główne sektory ich działalności to: handel i dystrybucja (Auchan, Carrefour, Leroy Merlin, Intermarché), produkcja przemysłowa (PSA, L’Oréal, Total), budownictwo (Bouygues, VINCI Construction, Lafarge), usługi finansowe i ubezpieczeniowe (BGŻ BNP Paribas, Crédit Agricole, Société Générale), hotelarstwo i gastronomia (Accor, Sodexo Group), sektor spożywczy (Bonduelle, Danone, Delifrance), telekomunikacja (Orange), media (Canal Plus, Vivendi Universal).

Skumulowana wartość francuskich BIZ w Polsce na koniec 2016 r. wyniosła 17,8 mld euro, (17,9 mld euro w 2015r.). Francuskie inwestycje lokowane były głównie w sektorze informacji i komunikacji (48% ogółu kapitału francuskiego), przetwórstwie przemysłowym (16%) oraz handlu i naprawach pojazdów samochodowych (14,9%). Prawie 80% francuskiego kapitału skoncentrowane jest w województwie mazowieckim.   

Polskie inwestycje we Francji 
Polskie inwestycje we Francji na koniec 2016 wynosiły 659,4 mln euro. Koncentrują się w: budownictwie (Fakro, Oknoplast), przemyśle i przetwórstwie przemysłowym (Can-Pack, Suempol, Sanok-Rubber), IT (Comarch, MakoLab), transporcie (Wielton, Solaris Bus&Coach), produkcji AGD (Amica Wronki), gastronomii (Am-Rest/Pizza Hut i KFC), a także obejmują działalność polsko-zagranicznych przedsiębiorstw z branży finansowej, jak Pekao i UniCredit. W marcu 2017 r. Amica, największy producent dużego AGD w Polsce, nabyła za 3,8 mln euro od dwóch podmiotów łącznie 60,71 proc. akcji Sideme SA, francuskiego dystrybutora sprzętu AGD, stając się jego jedynym właścicielem. W styczniu 2017 r. polska spółka AmRest przejęła 123 punkty restauracji francuskiej sieci Pizza Hut, a w marcu 2017 r. – 42 restauracje sieci KFC. W marcu 2018 r. polska firma Comarch zainaugurowała swoje data center w Lille, które jest inwestycją o wartości ok. 10 mln euro. Jego zadaniem jest świadczenie usług hostingowych dla biznesu czy z zakresu smart cities. Dotychczas, polskie inwestycje koncentrowały się zwłaszcza w budownictwie (Fakro, Oknoplast), przemyśle (Can-Pack), IT (Comarch, MakoLab) oraz w transporcie (Solaris, Bus&Coach, Wielton), a także obejmowały działalność polsko-zagranicznych przedsiębiorstw z branży finansowej.

Gospodarcze umowy dwustronne 
Od momentu akcesji Polski do Unii Europejskiej stosunki gospodarcze między Polską i Francją wpisują się w ramy prawa wspólnotowego, głównie traktatu akcesyjnego, jaki Polska podpisała ze Wspólnotami Europejskimi i ich Państwami Członkowskimi 16 kwietnia 2003 r. w Atenach. W dniu 29 listopada 2013 r. w Warszawie w czasie IV konsultacji międzyrządowych, z udziałem prezydentów obu państw, zostało podpisane „Polsko-Francuskie Partnerstwo Strategiczne” obejmujące program współpracy na lata 2013-2018, odnawiając tym samym partnerstwo strategiczne ustanowione w maju 2008 r. Dokument szczegółowo omawia obszary współpracy gospodarczej, finansowej, przemysłowej, infrastrukturalnej i handlowej. Dwustronne umowy gospodarcze to przede wszystkim: 

• Umowa między Rządem PRL a Rządem Republiki Francuskiej w sprawie zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu w zakresie podatków od dochodui majątku, podpisana w Warszawie dnia 20 czerwca 1975 r. (weszła w życie dnia 12 września 1976 r.), · 
• Protokół w sprawie pogłębienia i rozszerzenia współpracy polsko-francuskiej w dziedzinie gospodarki i przemysłu, podpisany w Paryżu dnia 7 maja 1976 r. (wszedł w życie z dniem podpisania), · 
• Umowa między Rządem PRL a Rządem Republiki Francuskiej w sprawie popierania i wzajemnej ochrony inwestycji, podpisana w Paryżu dnia 14 lutego 1989 r. (weszła w życie dnia 10 lutego 1990 r.),
• Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Francuskiej w sprawie przedterminowej spłaty zadłużenia wynikającego z Umowy o redukcji i restrukturyzacji długów między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Francuskiej z dnia 30 października 1991 r., podpisana w Warszawie dnia 28 maja 2008 r. (weszła w życie z dniem podpisania). 

Współpraca regionalna 
Wiele polskich województw, miast i gmin nawiązało współpracę ze swymi odpowiednikami we Francji. Współpraca ta odbywa się na różnych płaszczyznach, od oficjalnych kontaktów władz lokalnych, po konkretne przedsięwzięcia gospodarcze, kulturalne i naukowe.     

Linki
Dane dotyczące inwestycji francuskich, w których realizację zaangażowana była Polska Agencja Inwestycji i Handlu

Silne związki kulturalne między Polską a Francją mają swoje korzenie w XIX i na początku XX wieku, kiedy to Francja stanowiła drugą ojczyznę dla licznego grona polskiej elity intelektualnej i artystycznej. Współcześnie Polskę i Francję łączą liczne umowy dwustronne i wielostronne, w tym umowa między rządem RP a rządem RF o współpracy w dziedzinie kultury i edukacji z 22 listopada 2004 r. Współpraca kulturalna była też jednym z ważnych obszarów Programu Współpracy w ramach Polsko-Francuskiego Partnerstwa Strategicznego na lata 2014-18.   

Kontakty polsko-francuskie w zakresie kultury odbywają się przede wszystkim na poziomie poszczególnych instytucji kultury i cechują się dużą bezpośredniością.  

Bazując na silnych więziach historycznych zadaniem polskich placówek we Francji jest promocja kultury polskiej, kształtowanie wizerunku Polski poprzez prezentację jej świata artystycznego i kulturalnego, jej tożsamości i dziedzictwa, a także inicjowanie i rozwijanie współpracy kulturalnej z francuskimi instytucjami i organizacjami kulturalnymi. Oprócz Ambasady RP w Paryżu tego rodzaju działania prowadzi przede wszystkim Instytut Polski.
  
W kontekście rozwijania polsko-francuskiej współpracy kulturalnej ważnym aspektem były obchody setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Francja znalazła się wśród krajów priorytetowych, w których Polska realizowała projekty w ramach programu Niepodległa. Szczególnym wydarzeniem była wystawa „Polska awangarda. Strzemiński, Kobro” eksponowana w Centrum Pompidou na przełomie 2018 i 2019 roku.  

Realizowanych jest też szereg projektów cyklicznych, które przez lata zdobyły uznanie francuskiej publiczności. Co roku w ramach festiwalu KINOPOLSKA prezentowane są najnowsze produkcje polskiej kinematografii. Jego edycje mają miejsce zarówno w Paryżu, jak i w innych miastach Francji- m.in. w Bordeaux, Lyon, Amiens. Poprzez projekty takie jak „Paris est ludique”, wystawy tematyczne, cykle koncertów polskich kompozytorów, pokazy filmów Instytut Polski stara się docierać z informacją o polskiej historii i literaturze, wkładzie Polski w dzieje Europy i przenikać z jej kulturą do szerokich kręgów najmłodszych pokoleń oraz tej społeczności, która nie ma z nią codziennego kontaktu. Instytut współpracuje również z instytucjami kultury na szczeblu regionalnym i municypalnym, z uczelniami i szkołami, miejscami propagującymi kulturę, a także ze środowiskami opiniotwórczymi i miejscową Polonią.      
 

Linki
Instytut Polski w Paryżu
Biblioteka Polska w Paryżu

Polsko-francuska współpraca naukowa jest realizowana na podstawie Umowy o współpracy naukowej i technologicznej podpisanej w dniu 28 maja 2008 r. i obejmuje wszystkie dziedziny nauki. Przy tym, jako priorytetowe zostały wyznaczone, w ramach Polsko-Francuskiego Partnerstwa Strategicznego, energia, zrównoważony rozwój, agronomia i bezpieczeństwo żywnościowe, nanotechnologia, fizyka nuklearna, astronomia, nauki biologiczne i onkologia, kataliza, biotechnologia i medycyna, badania w zakresie technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych. 

Polska prowadzi z Francją stałą współpracę w zakresie wymiany osobowej naukowców w ramach programu Polonium. W corocznym konkursie wybierane są dwuletnie projekty badawcze. Program Polonium umożliwia także finansowanie krótkich wzajemnych wizyt zaangażowanych w projekt badaczy. Wnioski do udziału w programie mogą być składane przez każdą jednostkę naukową, w dowolnej dziedzinie nauki. 

W dziedzinie wymiany stypendialnej pomiędzy naszymi krajami, polscy obywatele mają możliwość ubiegania się o stypendia przyznawane przez francuską rządową agencję Campus France we współpracy z MNiSW i NAWA. Na zasadzie wzajemności, stronie francuskiej oferowane są staże naukowo-badawcze oraz miejsca na kursach języka polskiego. 

Dynamicznie rozwija się także współpraca uniwersytecka. Poza wspólnie realizowanymi programami badawczymi i naukowymi jej efektem jest także promowanie kształcenia studentów na uczelniach polskich i francuskich. W szczególności prężnie rozwija się sieć polsko-francuskich międzyuczelnianych umów w sprawie tzw. podwójnych dyplomów. Obecnie funkcjonuje ponad 60 takich porozumień. 

Bazując na dotychczasowej skali współpracy naukowej nasze kraje zdecydowały się na ogłoszenie roku 2019 Rokiem Nauki. Organizacja Roku Nauki służy podkreśleniu i wyeksponowaniu, pod wspólną nazwą, współpracy między Polską a Francją w dziedzinie nauki. Promocja ta ma na celu przybliżenie wymiaru naszej współpracy szerszemu niż dotychczas gronu odbiorców oraz jej pogłębienie poprzez nowe inicjatywy, które zostaną zainicjowane w 2019 roku, a będą mogły trwać dłużej. Celem tego przedsięwzięcia jest także stworzenie platformy wymiany dla naukowców, badaczy i ekspertów oraz zachęcenie do kontynuowania współpracy w przyszłości.

Linki
Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej
System kształcenia w Polsce

Zagraniczne Biuro Handlowe (ZBH) we Francji Polska Agencja Inwestycji i Handlu S.A. 
Polska Izba Handlowo-Przemysłowa we Francji 
Instytut Polski
Stacja Naukowa Polskiej Akademii NaukSzkoła Polska
Szkoła Nova Polska
Towarzystwo Historyczno-Literackie – Biblioteka Polska w Paryżu
Stowarzyszenie Instytut Literacki Kultura
Polski Ośrodek Informacji Turystycznej
Centrum Cywilizacji Polskiej przy Uniwersytecie Paryż IV Sorbona
Polska Misja Katolicka