Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad

Osiem lat temu pracownicy Oddziału GDDKiA w Krakowie odpowiedzialni za bezpieczeństwo ruchu drogowego postanowili szczegółowo przeanalizować przyczyny wypadków na pasach. Do współpracy zaprosili policję i wspólnie zdiagnozowali podstawowe przyczyny wypadków pieszych: 

• nieudzielenie przez kierowcę pierwszeństwa pieszemu, 
• wtargnięcie pieszego na jezdnię przed jadący samochód, 
• nadmierna prędkość pojazdów. 

Doświadczenia specjalistów zajmujących się bezpieczeństwem ruchu drogowego są jednoznaczne – zwiększanie liczby przejść wcale nie podnosi bezpieczeństwa pieszych. Im więcej przejść i im więcej znaków drogowych informujących kierowców o zbliżaniu się do przejścia, tym częściej te znaki i przejścia są przez niektórych kierowców ignorowane. Większa liczba znaków i większa liczba informacji, które widzi kierowca, nie powoduje, że lepiej analizuje on sytuację na drodze. Wręcz przeciwnie – w natłoku danych może umknąć mu to, co jest naprawdę istotne. Taka nadmierna liczba znaków doczekała się już swojego określenia – „znakoza”.

W listopadzie 2015 roku wspólnie z Komendą Wojewódzką Policji w Krakowie zaprosiliśmy małopolskich samorządowców do rozmowy o przejściach dla pieszych. Przedstawiliśmy wtedy, dlaczego chcemy przeprowadzić zmiany na przejściach i dlaczego uważamy, że niektóre powinny zostać zlikwidowane. Pokazaliśmy zainteresowanym cztery kluczowe naszym zdaniem elementy, którymi kierujemy się oceniając, czy konkretne przejście jest potrzebne i bezpieczne: 

• liczba pieszych korzystających z przejścia, 
• infrastruktura wokół przejścia (np. czy prowadzi do niego chodnik, czy oznakowanie jest wystarczające),
• oświetlenie – nie tylko pasów, ale również miejsca, na którym piesi czekają na przejście,
• widoczność – czy przejście jest widoczne dla kierowców i czy pieszy stojący przed przejściem może swobodnie ocenić sytuację na drodze i odległość od jadących w jego kierunku pojazdów. 

Przystępując do prac korzystaliśmy też z doświadczeń europejskich w zakresie bezpieczeństwa pieszych, głównie z Holandii, Szwecji i Niemiec. Efektem było opracowanie rozwiązań i zasad, które poprawiają bezpieczeństwo pieszych na przejściach. 

Większość samorządów odpowiedziała pozytywnie na nasz apel o wspólne działania na rzecz podniesienia poziomu bezpieczeństwa pieszych na przejściach. Cieszymy się, że nasze uwagi i spostrzeżenia zmieniły podejście samorządowców do problemu bezpieczeństwa na przejściach dla pieszych.

Przeprowadziliśmy jako pierwsi w Polsce kompleksowe badania ruchu pieszych na przejściach na całej sieci dróg krajowych. Kiedy rozpoczynaliśmy prace, przejść dla pieszych na drogach krajowych administrowanych przez krakowski oddział GDDKiA było prawie dziewięćset. Była to – biorąc pod uwagę gęstość sieci drogowej – największa liczba przejść dla pieszych w kraju. W Małopolsce na kilometr drogi krajowej przypadało średnio jedno przejście. Dla porównania, 20 proc. mniej przejść było w województwie świętokrzyskim, 30 proc. mniej – w podkarpackim. Nawet w województwie śląskim, najgęściej zaludnionym regionie Polski, na kilometr drogi krajowej przypadało mniej przejść, bo średnio ok. 0,84. 

Policzyliśmy, ile osób korzysta z każdego przejścia dla pieszych. Jeżeli w czasie porannego i popołudniowego szczytu komunikacyjnego było ich łącznie mniej niż 20, proponowaliśmy likwidację takiego przejścia. Okazało się, że z około 60 przejść przez 6 godzin korzystało nie więcej niż 10 osób. Z niektórych w ciągu godziny korzystała zaledwie jedna osoba. Po tych analizach zlikwidowaliśmy ok. 100 przejść dla pieszych. 

Przejścia trzeba wyznaczać w miejscach, gdzie jest duży ruch pieszych – w pobliżu osiedli, zakładów pracy, szkół, przystanków autobusowych. O ile to możliwe, przejścia powinny znajdować się w pobliżu skrzyżowań. 

Sprawdzaliśmy, czy przejście jest widoczne dla kierowców i czy ma wyraźne oznakowanie. W niektórych przypadkach proponowaliśmy zmianę lokalizacji przejścia, poprawę oznakowania lub wycięcie krzewów. Do przejścia dla pieszych powinien prowadzić chodnik. Tam, gdzie jest to możliwe, wnioskowaliśmy o jego wybudowanie lub przebudowę. 

W 2018 roku na wszystkich przejściach dla pieszych wprowadziliśmy ograniczenie prędkości do 50 km/h. Taka prędkość to najwyższa możliwa wartość, która w razie wypadku daje pieszemu znaczne szanse na przeżycie. 

Dziś podejmowane przez nas działania kontynuujemy w ramach powstałego w 2021 roku Programu Bezpiecznej Infrastruktury Drogowej 2021-2024. Informacje o programie są dostępne tutaj. 

Uczestnicy ruchu muszą widzieć się nawzajem. Widoczność to największy problem w okresie jesienno-zimowym, gdy szybko zapada zmierzch. Dlatego istotną częścią naszego programu poprawy bezpieczeństwa na przejściach dla pieszych jest doświetlanie tych miejsc. Wspólnie z gminami rozpoczęliśmy w 2016 roku odpowiednie działania. Jak dotąd doświetliliśmy pięćset przejść. W tym roku planujemy poprawić warunki na kolejnych 79. 

Oświetlenie przejścia dla pieszych nie może ograniczać się tylko do samych pasów. Wtedy przejście nie jest dobrze widoczne dla kierowcy, nie są też widoczni piesi zbliżający się do przejścia. Na przejściach montujemy specjalne lampy, które oświetlają nie tylko same przejście, ale również chodnik. Dzięki temu kierowca może wcześniej dostrzec miejsce na drodze, w którym powinien zachować szczególną czujność i ostrożność. Ponadto te lampy są ustawione w taki sposób, że oświetlają całą sylwetkę pieszego, dzięki czemu jest on dużo lepiej widoczny dla kierowców. 

Poprawa oznakowania, doświetlenia przejść, budowa chodników czy likwidacja niepotrzebnych „pasów” to działania, dzięki którym rośnie poziom bezpieczeństwa pieszych. Za te działania krakowski oddział GDDKiA został w styczniu uhonorowany nagrodą Małopolskiego Ambasadora Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. Pamiętajmy jednak, że to nie infrastruktura ma decydujące znaczenie dla bezpieczeństwa pieszych i kierowców. Kluczowi są ludzie – ich zachowania, świadomość, rozwaga, odpowiedzialność. Bezpieczeństwo zależy przede wszystkim od nas. Od wszystkich użytkowników dróg. Nawet najbezpieczniejsze przejście nie pomoże, jeśli jako użytkownicy drogi nie zachowamy jasnego, racjonalnego myślenia.