Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad

• GDDKiA zarządza 157 MOP-ami o funkcji podstawowej, a pozostałe 112 MOP-ów o funkcji komercyjnej zarządzane jest przez dzierżawców wyłonionych w konkurencyjnych przetargach. 
• Lokalizacje MOP-ów dokładnie planujemy, uwzględniając wiele czynników, m.in. natężenie ruchu na danych ciągach, warunki gruntowe czy regulacje prawne.
• Zgodnie z przyjętymi standardami - istniejące już stacje paliw mogą być skomunikowane z drogami ekspresowymi i autostradami, ale tylko po spełnieniu konkretnych wymogów dotyczących jakości usług i bezpieczeństwa ich użytkowników. 
• MOP-y są dla użytkowników dróg! Dlatego planując, uwzględniamy uwagi kierowców i stale podnosimy standard usług dostępnych na MOP-ach. Pomóż nam je ulepszyć - zapraszamy do ankiety!

GDDKiA zarządza MOP-ami o funkcji podstawowej (dawniej kat. I) z parkingami i toaletami. MOP-y o funkcji komercyjnej (dawniej kategorii II i III) realizowane są przez partnerów prywatnych, którzy na podstawie własnego rachunku ekonomicznego podejmują decyzję o realizacji inwestycji. W celu zapewnienia transparentności oraz optymalizacji przychodów Krajowego Funduszu Drogowego, operatorzy MOP-ów wybierani są w konkurencyjnych przetargach.  

Ich zadaniem jest wybudowanie infrastruktury pozwalającej kierowcom m.in. zatankować paliwo i skorzystać z obiektów gastronomicznych oraz skorzystać z obiektów hotelowych, które zapewniają nocleg. 

Ponadto, na sieci dróg istnieje 81 Parkingów i Obiektów Obsługi Uczestników Ruchu (tzw. OOUR) - czyli podłączonych do dróg ekspresowych prywatnych obiektów, ze stacjami paliw i gastronomią. Dodatkowo na odcinkach koncesyjnych autostrad jest 40 MOP-ów w zarządzie koncesjonariuszy.

GDDKiA ma w planach budowę kolejnych 137 MOP-ów. W tej liczbie są lokalizacje na odcinkach dróg posiadających już decyzję środowiskową, zarówno budowanych jak i w przetargu na realizację.

Listę czynnych MOP i OOUR publikujemy na naszej stronie w zakładce Pliki do pobrania oraz na mapie w serwisie drogi.gddkia.gov.pl.

Od początku roku ogłosiliśmy już przetargi na dzierżawę 14 MOP-ów, a do końca roku planujemy jeszcze ogłosić przetargi na kolejne 22 MOP-y. Większości kierowców wydaje się, że dzierżawa takiego obiektu przy drodze szybkiego ruchu jest tzw. łakomym kąskiem dla koncernów paliwowych. Niestety, często okazuje się, że z braku ofert musimy powtarzać przetargi. W przypadku MOP Zakrzew Zachód na obwodnicy Radomia w ciągu S7 postępowania przeprowadziliśmy już czterokrotnie bez zamierzonego efektu, będzie kolejne podejście.

Obecnie po raz czwarty toczy się postępowanie na sześć MOP-ów w woj. podlaskim (Kossaki i Cibory Południe na S8, Górki Wschód i Zachód oraz Zabiele Wschód i Zachód na S61).  Szczegóły dotyczące trwających przetargów można znaleźć na naszej stronie internetowej. W tym roku będziemy szukać jeszcze dzierżawców dla siedmiu MOP-ów przy S7, czterech przy S11 i S19, dwóch na A2, S12 i S14 oraz jednego przy A1.

Zadaniem większości wyłonionych w przetargach dzierżawców będzie rozbudowa istniejącego MOP o stację paliw, obiekt gastronomiczny, stację ładowania pojazdów elektrycznych a w przyszłości również możliwość oferowania innych paliw alternatywnych. Jedynie w przypadku 10 z 36 MOP-ów zadaniem dzierżawcy będzie także budowa infrastruktury parkingowej, miejsc do wypoczynku oraz sanitariatów.

Na etapie planowania drogi projektanci, dokonując analizy przyszłego przebiegu trasy, proponują rozmieszczenie MOP-ów z podziałem na ich kategorie. Lokalizacja MOP-ów uwzględnia wymogi wynikające z przepisów prawa, ale też uwarunkowania terenowe, prognozę ruchu, rozmieszczenie innych MOP-ów na sieci czy też odległość od aglomeracji miejskich lub granic państwa.

Planując zarówno wielkość, jak i lokalizację MOP-ów, patrzymy w przyszłość i uwzględniamy nie tylko bieżące, ale też przyszłe potrzeby. Również to jak będzie zwiększał się ruch na drogach i przybywać będzie pojazdów. Tam, gdzie z analiz wynika potrzeba większej liczby miejsc parkingowych, bierzemy to pod uwagę, planując większe obiekty. Z kolei tam, gdzie takich potrzeb nie przewidujemy, nie będziemy zajmować więcej terenu. 

W trakcie przygotowania dokumentacji przez projektantów, GDDKiA organizuje cykliczne spotkania, tzw. rady techniczne, które mają na celu nie tylko bieżący nadzór nad przygotowaniem przyszłego przebiegu drogi wraz z infrastrukturą, ale również bieżące zgłaszanie uwag do opracowań projektanta. Na tym etapie GDDKiA ocenia wstępne propozycje rozmieszczenia MOP-ów na projektowanym odcinku (w zakresie kategorii i ich lokalizacji), biorąc pod uwagę cały ciąg drogi krajowej, uwzględniając istniejące oraz już budowane MOP-y.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 24 czerwca 2022 roku w sprawie przepisów techniczno - budowlanych dotyczących dróg publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1518)

Zgodnie z założeniami, odległość pomiędzy sąsiednimi miejscami obsługi podróżnych na drodze klasy A lub S, dostępnymi dla ruchu w jednym kierunku, powinna być nie większa niż 40 km, a pomiędzy miejscami obsługi podróżnych umożliwiającymi zaopatrzenie w paliwa - powinna być nie większa niż 60 km. W trudnych warunkach dopuszcza się inne odległości. To ze względu na przyszłą możliwość wydzierżawienia MOP-u i zapewnienia podróżnym możliwości zatankowania pojazdu, skorzystania z usług gastronomicznych i hotelowych.

Po zaprojektowaniu drogi przez projektanta, dokumentacja poddana jest konsultacjom społecznym i weryfikacji przez GDDKiA. Ta powołuje Zespół Oceny Projektów Inwestycyjnych i organizuje spotkanie w celu oceny dokumentacji i zgłoszonych do niej wszystkich uwag. Na tym etapie oceniamy m.in. czy zachowano odpowiednie rozmieszczenie MOP-ów oraz czy uwzględniono wszystkie niezbędne elementy infrastruktury i ich usytuowanie, m.in. liczbę miejsc parkingowych dla samochodów osobowych, ciężarowych, autobusów, urządzenia wypoczynkowe, sanitarne, miejsca kontroli pojazdów, również tych z ładunkiem niebezpiecznym.  

Podkreślić należy, że zgodnie z przyjętymi założeniami, wykonawca drogi w danej lokalizacji ma za zadanie wybudować MOP o funkcji podstawowej, a w sytuacji planowania MOP-u o funkcjach komercyjnych, zabezpieczyć odpowiednią rezerwę terenu pod przyszłe stacje paliw, restaurację lub hotel.

Ostatecznie dokumentacja projektowa jest przedmiotem zatwierdzenia w ramach Komisji Oceny Projektów Inwestycyjnych przy Generalnym Dyrektorze Dróg Krajowych i Autostrad.

Wybór wykonawcy budowy drogi (a co za tym idzie i MOP-ów), w przypadku ogłoszenia przetargu w formule Projektuj i buduj, opiera się na opracowanym przez GDDKiA Programie funkcjonalno-użytkowym. W Programie zawarte są najważniejsze założenia dla planowanych MOP-ów, m.in. ich funkcje, z odpowiednią rezerwą terenu pod wyposażenie, liczba miejsc postojowych dla samochodów osobowych, ciężarowych i autobusów oraz wszystkie niezbędne elementy zagospodarowania MOP-u.

Do wspomnianych wyżej uwarunkowań lokalizacji MOP-ów dochodzi jeszcze kwestia Obiektów Obsługi Użytkowników Ruchu (OOUR), jakie istnieją przy drodze.

Obecne rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie daje zarządcy drogi możliwość podłączania istniejących OUUR do nowo budowanej drogi ekspresowej lub autostrady. 

Należy jednak podkreślić, że ambicją GDDKiA jest zapewnienie wysokiego standardu obsługi podróżnych. Właściciele istniejących stacji paliw chcący ubiegać się o podłączenie do dróg klasy A i S, muszą się liczyć z warunkami ilościowymi i jakościowymi, jakie zostaną im postawione przez GDDKiA. Prócz tych warunków, istotnym elementem jest zapewnienie, że obiekt obsługiwać będzie jedynie użytkowników drogi ekspresowej / lub autostrady. Oznacza to, że będzie dostępny wyłącznie od strony drogi ekspresowej/autostrady, bez możliwości wjazdu z dróg niższych kategorii.

Kolejnym krokiem po wybudowaniu i udostępnieniu dróg klasy A i S dla użytkowników jest dostosowanie MOP-ów do ich docelowej funkcji, czyli wyposażenie tych miejsc w stacje paliw, obiekty gastronomiczne czy też miejsca noclegowe. Priorytetem jest zapewnienie na MOP-ach stacji paliw.

Z uwagi na to, że GDDKiA nie może świadczyć usług związanych ze sprzedażą paliw, MOP-y oddawane są w dzierżawę podmiotom, które specjalizują się w tym zakresie.

W tym celu przygotowujemy dokumentację przetargową na dzierżawę MOP o funkcji komercyjnej. Dokumentacja ta wskazuje, jakie warunki powinien spełnić oferent, by przystąpić do przetargu, oraz minimalny zakres inwestycji, jaki powinien wykonać na terenie MOP-u. Od przyszłych dzierżawców wymagamy przede wszystkim doświadczania w prowadzeniu stacji paliw (minimum trzy lata doświadczenia oraz prowadzenie minimum trzech stacji paliw). Przewidujemy również możliwość przystąpienia do przetargu konsorcjum podmiotów, z których tylko jeden może spełniać wymogi dotyczące doświadczenia. 

Z uwagi na zachowanie transparentności postępowań przetargowych wprowadziliśmy zasadę konkurencji pomiędzy dzierżawcami MOP-ów. Pomiędzy MOP-ami prowadzonymi przez danego dzierżawcę, usytuowanymi po tej samej stronie drogi, muszą znajdować się, co najmniej dwa MOP-y prowadzone przez innych dzierżawców. Można zilustrować tę zasadę, posługując się wzorem ABCABC, gdzie A, B i C oznaczają MOP-y prowadzone przez różnych dzierżawców.

Oczekiwany przez nas zakres inwestycji, jaki powinien zostać zrealizowany podczas trwania umowy dzierżawy, określony został w dokumencie pn. Obligatoryjny Program Funkcjonalny (OPF). W nim znajduje się minimalny zakres prac przewidziany indywidualnie na każdy MOP. W tym dokumencie znajdują się podstawowe informacje dotyczące m.in. liczby dystrybutorów na stacji paliw z podziałem na rodzaj paliwa, niezbędnej liczby miejsc parkingowych czy też liczby miejsc w obiekcie gastronomicznym (tzw. miejsc konsumpcyjnych). 

Ogłaszane przetargi na MOP-y prowadzone są na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego. Są to przetargi publiczne, a więc każdy kto spełnia nasze wymagania, może przystąpić do przetargu. Zgodnie z naszymi założeniami postępowanie przetargowe jest ogłaszane na 12 tygodni. Do postępowania dołączamy również niezbędną dokumentację techniczną.

Informacje o przetargach znajdują się na naszej stronie internetowej. Tam również na bieżąco zamieszczane są informacje w zakresie pytań i odpowiedzi przetargowych, bądź zmian terminu trwania przetargu.

Po 12 tygodniach od ogłoszenia postępowania przetargowego dokonujemy wyboru oferenta, który spełnił nasze wymagania oraz złożył najkorzystniejszą ofertę przetargową. 

Kolejnym krokiem jest zawarcie umowy na dzierżawę MOP-u oraz przekazanie terenu dzierżawcy. Obecne zawierane przez nas umowy przewidują 20 lat dzierżawy, w których to dzierżawca prowadzi MOP zgodnie z przeznaczeniem, jak i swoją działalność gospodarczą. Dzierżawca po przekazaniu terenu rozpoczyna rozbudowę MOP-u (w terminach przewidzianych w OPF) o stację paliw, obiekt gastronomiczny lub ewentualne miejsca noclegowe.

Każdy etap, od projektowania po budowę obiektów na MOP przez dzierżawcę, jest opiniowany przez GDDKiA.

Najczęstsze problemy występujące przy realizacji inwestycji związane są wyborem lokalizacji MOP-ów na terenie spełniającym odpowiednie warunki gruntowe przy zachowaniu odległości od zabudowań.

GDDKiA cały czas poszukuje podmiotów zainteresowanych dzierżawą i konsultuje z branżą rozwiązania umowne. GDDKiA jest otwarta na dialog zarówno z zrzeszeniami branżowymi, jak i poszczególnymi podmiotami.

Nie wszędzie jednak strony są w stanie znaleźć wspólny mianownik, gdyż na sieci dróg istnieją lokalizacje MOP-ów, które w obecnych uwarunkowaniach ruchowych i rynkowych nie stanowią potencjalnej wartości dla operatorów. Przykładem jest część obiektów zlokalizowanych przy podkarpackim odcinku A4. Obecnie wojna w Ukrainie, a wcześniej różne czynniki związane m.in. z rozwojem naszego wschodniego sąsiada, jak też cenami paliw na Ukrainie, powodują, że autostrada w rejonie przygranicznym w chwili obecnej nie jest wyjątkowo atrakcyjnym rynkiem do lokalizacji stacji paliw. Trzeba jednak pamiętać, że drogi planowane są na lata, a etapowanie ich rozwoju, także w zakresie MOP, nie jest niczym nadzwyczajnym.

W tym miejscu warto wspomnieć opinię Najwyższej Izby Kontroli, zgodnie z którą „średnia odległość pomiędzy MOP-ami ze strefą usług jest w naszym kraju podobna jak w krajach o gęstszej sieci autostrad”. Przypominamy również przywoływane przez NIK wytyczne europejskie dla sieci TEN-T, zgodnie z którymi miejsca obsługi użytkowników dróg powinny być zlokalizowane nie rzadziej niż co 100 km.

Mamy jednak nadzieję, że sukcesywnie zapełniać się będzie mapa MOP-ów wyposażonych w stacje paliw i restauracje. 

Aby uatrakcyjnić MOP, które nie cieszą się zainteresowaniem wśród oferentów dokonujemy szeregu modyfikacji w dokumentacji przetargowej, m.in. obniżamy oczekiwany czynsz dzierżawny do minimalnej kwoty 1000 zł, ograniczamy wymagania przetargowe dla oferentów (doświadczenie, prowadzenie stacji paliw) czy rezygnujemy z zasady konkurencyjności ABCABC.

MOP-y się zmieniają wraz z tym, jak się zmienia sieć dróg. Wsłuchujemy się w głosy użytkowników dróg i analizujemy ich uwagi. W celu podniesienia standardu usług dostępnych na MOP-ach,  również na podstawie uwag użytkowników wyrażonych w ankiecie w 2020 roku, podjęliśmy m.in. działania w zakresie: 

• poprawy jakości wypoczynku kierowców pojazdów ciężarowych na MOP-ach poprzez zmianę układu miejsc parkingowych (miejsca parkingowe budowane są tak, aby kabiny pojazdów usytuowane były tyłem do jezdni głównej drogi A i S),
• bezpieczeństwa użytkowników dróg związanego z odśnieżaniem pojazdów ciężarowych (w ramach dokumentacji przetargowej na MOP o funkcji komercyjnej wymaga się instalowania punktów odśnieżania pojazdów ciężarowych na wybranych MOP-ach), 
• poszerzenia dostępności i oferty gastronomicznej na MOP-ach poprzez realizację przetargów na małą gastronomię na MOP-ach o funkcji podstawowej.

Obecnie pracujemy również nad skróceniem czasu między oddaniem drogi do użytkowania a udostępnieniem usług na MOP-ach kat. komercyjnych. Analizowane są możliwości wszczynania postępowań przetargowych na dzierżawę MOP-ów i dostosowania ich do wyższej kategorii, już podczas budowy drogi. Ta kwestia uzależniona jest jednak od rynku i postawy podmiotów, którym powierzany byłby teren MOP w celu wybudowania i prowadzenia działalności związanej z obsługą ruchu w danym miejscu. Dlatego też GDDKiA prowadzi czynny dialog z branżą w tym zakresie. 

Stale pracujemy nad udoskonalaniem infrastruktury drogowej. Zapraszamy zatem wszystkich użytkowników do wypełnienia ankiety, której wyniki mogą przyczynić się do podniesienia jakości usług świadczonych na MOP.