Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad

W październiku ubiegłego roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok dotyczący zamówień publicznych ogłaszanych na terenie Wspólnoty. Stwierdził w nim, że organizatorzy przetargów w państwach unijnych mogą nie dopuszczać do nich firm spoza UE lub stawiać im inne wymagania, niż pozostałym podmiotom ubiegającym się o dany kontrakt. 

Od czasu wydania tego wyroku, polski Urząd Zamówień Publicznych wydał jedną opinię w tej sprawie, która pozostawia decyzję co do ewentualnych zmian, na poziomie pojedynczego zamawiającego. W ocenie GDDKiA kwestia ta zdecydowanie wykracza poza sytuację czy interesy pojedynczych zamawiających. Nieprzemyślane, nieskoordynowane i rozproszone decyzje w tym zakresie, podejmowane przez poszczególnych zamawiających, mogą potencjalnie rodzić negatywne skutki dla innych sektorów gospodarki, a nie tylko rynku budowlanego. 

W interesie GDDKiA jest zawieranie umów z podmiotami posiadającymi odpowiednią wiedzę, doświadczenie oraz dającymi rękojmię należytego i terminowego wykonania umowy. Dużo istotniejszą kwestią niż możliwość „zero-jedynkowego” wyłączenia podmiotów spoza UE, byłaby możliwość weryfikacji faktycznego potencjału przyszłego wykonawcy, czyli eliminacja tzw. „firm teczek”. 

W ostatnich latach odstępowaliśmy od umów przede wszystkim z podmiotami europejskimi (włoskimi, hiszpańskimi) i polskimi. Ostatni taki krok wobec podmiotu azjatyckiego podjęliśmy przed Euro 2012. 

Zgodnie z Prawem zamówień publicznych (PZP) postępowanie przetargowe w dużej mierze opiera się o oświadczenia potencjalnych wykonawców, gdzie możliwość ich kwestionowania, szczególnie dla zadań Projektuj i buduj, jest bardzo ograniczona. W pewnym zakresie obecnie prowadzone prace nad „certyfikacją” wykonawców miałyby być remedium na ten problem, jednak w ocenie GDDKiA zaproponowane rozwiązanie w obecnym kształcie nie zapewni oczekiwanych efektów. 

W 2024 r. poznaliśmy oferty wykonawców w 19 przetargach. Łącznie trafiło do nas 147 ofert, z czego tylko dwie pochodziły od firmy z kapitałem spoza UE. W obu przypadkach była to Aldesa Construcciones. Choć oferty składało konsorcjum składające się z firm zarejestrowanych w Polsce (lider) i w Hiszpanii (partner), to jednocześnie obie wchodzą w skład grupy Aldesa, której większościowym akcjonariuszem jest China Railway Construction Corporation z siedzibą w Pekinie. 20 stycznia br. otworzyliśmy oferty w przetargu na zaprojektowanie i budowę jednego z dwóch odcinków drogi krajowej do elektrowni jądrowej „Lubiatowo-Kopalino” (od Lubiatowa do drogi wojewódzkiej nr 213). Oferta konsorcjum Aldesa Construcciones była jedną z trzynastu, które zostały złożone w tym postępowaniu. Pozostałych 12 ofert pochodziło od podmiotów polskich i europejskich. 

Obecnie wykonawcy „spoza UE” realizują dla nas 16 zadań o długości ponad 260 km. Są to firmy Stecol Corporation (z siedzibą w Tianjin, Chiny), KOLİN İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret  A.Ş. (z siedzibą w Ankarze, Turcja) i KOLİN İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret S.A. Oddział w Polsce (z siedzibą w Warszawie, Polska), Gülermak Sp. z o.o. (z siedzibą w Warszawie, Polska) i GÜLERMAK Ağır Sanayi İnşaat ve Taahhüt A.Ş. (z siedzibą w Ankarze, Turcja), Aldesa Construcciones Polska Sp. z o.o. (z siedzibą w Warszawie, Polska) i Aldesa Construcciones SA (z siedzibą w Madrycie, Hiszpania) oraz Gap İnşaat Yatirim Ve Dis Ticaret SA (z siedzibą w Stambule, Turcja). 

W ogłoszonym na początku stycznia przetargu na przebudowę linii kolejowej Białystok – Ełk, PKP Polskie Linie Kolejowe (największy zarządca infrastruktury kolejowej w naszym kraju) wyłączyły możliwość składania ofert przez podmioty spoza Europy. Bacznie obserwujemy rozwój sytuacji w związku z tym przetargiem. Czekamy, czy pojawią się odwołania od tej decyzji ze strony wykonawców spoza UE, jak podejdzie do tego Krajowa Izba Odwoławcza oraz czy wpłyną ewentualne skargi do Sądu Okręgowego w Warszawie. Dopiero okaże się, jak w świetle wyroku TSUE oceniani będą wykonawcy, w zależności od formy prawnej danej spółki i kraju, w którym ma ona zarejestrowaną siedzibę.  

Należy pamiętać, że wydłużający się proces odwoławczy wpływa na termin rozpoczęcia prac, a tym samym na oddanie danej inwestycji do ruchu. 

Na ten moment nie wprowadziliśmy żadnych zmian w przetargach. Liczymy na wytyczne lub rekomendacje na poziomie centralnym, spójne dla wszystkich publicznych zamawiających, które przybiorą sformalizowaną postać. Pierwszy krok w tym kierunku już został zrobiony. W projekcie ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych uwzględniono zmiany ustawy PZP, które mają wdrożyć wyrok TSUE z października 2024 r.