Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad

Od ponad 20 lat dbamy o utrzymanie i rozwój infrastruktury drogowej w Polsce. W tym czasie wydłużyliśmy sieć dróg szybkiego ruchu o ponad 4 tys. km, niedługo przekroczymy 5 tys. km, a do końca 2027 r. planujemy poprawić ten wynik o kolejny tysiąc kilometrów nowych autostrad i dróg ekspresowych, przekraczając tym samym 6 tys. km. 

Nasze inwestycje opierają się na wieloletnich programach rządowych, które diagnozują stan sieci, definiują planowane do osiągnięcia cele, jak i obszary stanowiące tzw. wąskie gardła w transporcie drogowym. Odpowiadają tym samym na wyzwania, jakie stoją przed Polską. 

Obecnie dwa najistotniejsze programy: Rządowy Program Budowy Dróg Krajowych do 2030 r. (z perspektywą do 2033 r.) oraz Program budowy 100 obwodnic na lata 2020-2030 stanowią podstawę naszych działań. Inwestycje w ramach pierwszego obejmują nowe zadania o długości 2,6 tys. km, natomiast zadania kontynuowane, rozpoczęte w poprzednim programie drogowym, mają ponad 3,5 tys. km. W ramach drugiego w całej Polsce powstanie 100 obwodnic o łącznej długości ponad 800 km.

Dla większości kierowców autostrada nie różni się od drogi ekspresowej. Obie drogi mają po dwie jezdnie, co najmniej dwa pasy ruchu, można na nie wjechać poprzez węzły, a różnią się kolorem drogowskazów. Użytkownicy pojazdów osobowych i dostawczych o masie do 3,5 tony podkreślą możliwość rozwinięcia wyższej prędkości maksymalnej na autostradzie. Różnic jest jednak więcej. 

Na początek parametry techniczne. Szczegóły dotyczące projektowania dróg, nie tylko krajowych, precyzują rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie oraz rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie przepisów techniczno-budowlanych, jakim powinny odpowiadać autostrady płatne.

Autostrada to droga o najwyższych parametrach technicznych. Jest dwujezdniowa i wjazd na nią jest możliwy wyłącznie za pośrednictwem węzłów, rozlokowanych w odstępach nie mniejszych niż 15 km. Jedynie w granicach lub sąsiedztwie dużego miasta lub zespołu miast odstęp między węzłami może być nie mniejszy niż 5 km. Jeżeli potrzeby funkcjonalno-ruchowe to uzasadniają, dopuszcza się wyjątkowo pojedyncze odstępy nie mniejsze niż 5 km, a w granicach lub sąsiedztwie dużego miasta lub zespołu miast - nie mniejsze niż 3 km. O ile autostrada powinna mieć powiązania z drogami klasy G (główna) i drogami wyższych klas to dla dróg ekspresowych wyjątkowo dopuszcza się również powiązania z drogami klasy Z (zbiorcze). Odstępy między węzłami na drogach ekspresowych lub skrzyżowaniami poza terenem zabudowy nie powinny być mniejsze niż 5 km, a w terenie zabudowy w granicach lub sąsiedztwie dużego oraz średniego miasta - nie mniejsze niż 3 km. Tak jak w przypadku autostrad dopuszcza się wyjątkowo pojedyncze odstępy między węzłami lub skrzyżowaniami nie mniejsze niż 3 km poza terenem zabudowy, a na terenie zabudowy - nie mniejsze niż 1,5 km.

Rozporządzenie jednoznacznie określa, że autostrada nie może być drogą jednojezdniową, podobnie jak droga ekspresowa. Takie rozwiązanie było możliwe tylko w przypadku dróg ekspresowych, i to wyłącznie poza terenem zabudowy, których realizację podzielono na etapy. Przekrój 2+1 (naprzemiennie dwa i jeden pas ruchu w danym kierunku) był możliwy, ale tylko poza terenem zabudowy i również przy etapowaniu inwestycji. Przykładem takich jednojezdniowych dróg ekspresowych są odcinki S22 Elbląg - Grzechotki (granica państwa), S19 w okolicy Rzeszowa i Kocka (w realizacji jest rozbudowa o drugą jezdnię) oraz fragment S1 prowadzący do granicy ze Słowacją.

Liczba pasów ruchu wynika z prognozowanego natężenia ruchu w perspektywie 30-40 lat po wybudowaniu drogi. Warto przypomnieć, że na autostradzie pas ruchu ma szerokość 3,75 m, czyli może być o 25 cm szerszy niż na drodze ekspresowej. Na trzyjezdniowych odcinkach autostrad, które obecnie powstają, wszystkie pasy będą miały po 3,75 m, a rezerwa przewidziana pod ewentualną dobudowę kolejnego pasa ruchu również przewiduje jego pełną szerokość. Wyjątkiem jest poszerzony o trzeci pas ruchu odcinek autostrady A2 na wysokości Poznania, gdzie za sprawą poprzednio obowiązujących przepisów zachowano węższą rezerwę. Po zrealizowanej w ubiegłym roku, przez Autostradę Wielkopolską, przebudowie pasy ruchy mają 3,5 m szerokości. Taką samą szerokość będą miały również pasy ruchu na planowanym do przebudowy odcinku A2 pomiędzy Łodzią i Warszawą. Jesteśmy w trakcie przetargu na wyłonienie projektantów poszerzenia tego odcinka.

Autostrada ma też o pół metra szerszy pas awaryjny i pobocze gruntowe niż droga ekspresowa (odpowiednio 3 m - 1,25 m oraz 2,50 m - 0,75 m). Pod budowę autostrady potrzebujemy minimum 60, lub gdy mają być trzy pasy ruchu, 70 metrów pasa drogowego. Dla ekspresówek będzie to odpowiednio o 20 metrów mniej.

Skrzyżowanie autostrady z inną autostradą, drogą ekspresową lub klasy GP (główna ruchu przyspieszonego) możliwe jest tylko na węźle drogowym. W wyjątkowych przypadkach dopuszcza się węzeł na skrzyżowaniu z drogą klasy G. W przypadku dróg ekspresowych jest podobnie, ale dopuszcza się w wyjątkowych sytuacjach jednopoziomowe skrzyżowanie skanalizowane na przecięciu z drogą klasy GP. Dla drogi klasy G może to być węzeł lub skrzyżowanie skanalizowane, a dla przecięcia z drogą klasy Z dopuszcza się wyjątkowo skrzyżowania na prawe skręty.

Kierowca jadący autostradą lub drogą ekspresową nie dostrzeże różnic w kwestii rozwiązań technicznych odpowiadających za bezpieczeństwo poruszania się po drodze. Na drogach obu klas stosowane są takie same bariery, ogrodzenie trasy, przejścia dla zwierząt. Jedynie na płatnych odcinkach autostrad zauważy urządzenia łączności alarmowej. Przypomnijmy, że na autostradzie kierowcy pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej poniżej 3,5 tony mogą rozwinąć prędkość maksymalną 140 km/h. Na dwujezdniowej drodze ekspresowej 120 km/h, a na jednojezdniowej esce 100 km/h. Dla kierowców pojazdów powyżej 3,5 tony (poza niektórymi autokarami) nie ma żadnej różnicy, zarówno na autostradzie jak i na drodze ekspresowej mogą maksymalnie rozpędzić się do 80 km/h. Jedynie wspomniane autokary, ale tylko ze specjalnym wyposażeniem technicznym, mogą rozpędzić się do 100 km/h. Każdego kierowcę obowiązuje ruch prawostronny i utrzymanie odstępu, zalecamy 3 sekund pomiędzy pojazdami.

Obecnie kierowcy pojazdów osobowych i ciężarowych płacą za przejazd na koncesyjnych odcinkach autostrad (A1 Rusocin - Nowa Wieś, A2 Konin - Świecko oraz A4 Kraków - Katowice). Pozostałe odcinki autostrad są bezpłatne dla samochodów osobowych, motocykli oraz zespołów pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony! Kierowcy pojazdów o masie do 3,5 tony nie płacą za korzystanie z dróg ekspresowych, a pojazdy o wyższej masie ponoszą opłaty w systemie e-toll, jeśli taki na danym odcinku drogi ekspresowej obowiązuje.

Przypominamy, że od 1 lipca br. kierowcy pojazdów lekkich nie muszą już płacić za przejazd po autostradach zarządzanych przez GDDKiA. Zwolnienie z opłat dotyczy odcinków A2 Konin - Stryków (99 km) i A4 Wrocław - Sośnica (162 km). To bez wątpienia duże ułatwienie dla wszystkich, którzy korzystają z tych tras, by udać się na wakacyjny odpoczynek.

Nowe zasady są efektem wejścia w życie ustawy z 26 maja 2023 roku o zmianie ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym oraz niektórych innych ustaw.

Przepisy ustawy z 26 maja przewidują też, że nie będzie można wprowadzić opłat na już dotychczas darmowych odcinkach autostrad, a także na odcinkach, które obecnie są w realizacji. Rada Ministrów przyjęła uchwałę ws. rekompensaty środków, które z tytułu zniesienia opłat nie wpłyną na rachunek Krajowego Funduszu Drogowego.

W zarządzie koncesjonariuszy znajduje się obecnie:

Około 152 km autostrady A1 na odcinku Gdańsk (Rusocin) - Toruń (Toruń Południe) - Gdańsk Transport Company S.A. - umowa koncesyjna obowiązuje od 2004 do 2039 roku.

Pobór opłat odbywa się w systemie zamkniętym. Koszt przejazdu zależy od kategorii pojazdu (klasyfikacja wg ilości osi pojazdu) oraz długości przejechanego odcinka, a należność jest pobiera na końcu trasy przejazdu. Wysokość opłat ustala Minister właściwy ds. transportu. Opłaty za przejazd są następujące:

• kategoria 1 (motocykle i pojazdy o 2 osiach): 0,16 PLN netto/km
• kategoria 2-4 (pojazdy 2-3 osiowe także z przyczepami): 0,38 PLN netto/km
• kategoria 5 (niemieszczące się w powyższych): 1,60 PLN netto/km

149 km autostrady A2 na odcinku Nowy Tomyśl - Konin - Autostrada Wielkopolska S.A. (AWSA) - umowa koncesyjna obowiązuje od 1997 do 2037 roku.

Pobór opłat na odcinku Nowy Tomyśl - Poznań Zachód odbywa się w systemie zamkniętym (koszt przejazdu zależy od kategorii pojazdu oraz długości przejechanego odcinka), a na odcinku Poznań Zachód - Konin w systemie otwartym (płatność ryczałtowa na PPO Nagradowice i Lądek). Wysokość opłat ustala AWSA - do wysokości stawek maksymalnych określonych w Umowie Koncesyjnej.

Stawki opłat (brutto):

• pojazdy kat. 1: 0,56 zł/km (84 zł za cały odcinek)
• pojazdy kat. 2: 0,87 zł/km (129 zł za cały odcinek)
• pojazdy kat. 3: 1,33 zł/km (198 zł za cały odcinek)
• pojazdy kat. 4: 2,01 zł/km (300 zł za cały odcinek)
• pojazdy kat. 5: 5,64 zł/km (840 zł za cały odcinek)
• pojazdy kat. 6 (motocykle): 0,28 zł/km (42 zł za cały odcinek)

106 km autostrady A2 na odcinku Świecko - Nowy Tomyśl - Autostrada Wielkopolska II S.A. - umowa koncesyjna obowiązuje od 2008 do 2037 roku.

Pobór opłat odbywa się w systemie zamkniętym (koszt przejazdu zależy od kategorii pojazdu oraz długości przejechanego odcinka), przy czym odcinek Świecko – Rzepin jest bezpłatny. Wysokość opłat ustala Minister ds. transportu.

Stawki opłat (brutto):

• pojazdy kat. 1 (lekkie): 0,20 zł/km (18 zł za cały odcinek)
• pojazdy kat. 2 (ciężkie): 0,46 zł/km (40 zł za cały odcinek)

ok. 61 km autostrady A4 na odcinku Kraków (Balice) - Katowice (Murckowska) - Stalexport Autostrada Małopolska S.A. (SAM) - umowa koncesyjna obowiązuje od 1997 do 2027 roku.

Pobór opłat odbywa się w systemie otwartym, płatność ryczałtowa na dwóch PPO (Brzęczkowice i Balice). Wysokość opłat ustala SAM, do wysokości stawek maksymalnych określonych w Umowie Koncesyjnej.

Stawki opłat na PPO:

• pojazdy kat. 1: 0,43 zł/km (26 zł za cały odcinek)
• pojazdy kat. 2 i 3: 0,79 zł/km (48 zł za cały odcinek)
• pojazdy kat. 4 i 5: 1,31 zł/km (80 zł za cały odcinek)

Dodatkowo kierowcy będą mogli podróżować bezpłatnie autostradą koncesyjną A1 Gdańsk - Toruń. Zwolnienie z opłat obowiązuje w każdy weekend - od piątku od 12:00 do poniedziałku do 12:00, aż do 4 września 2023 r. Wyjątkiem był długi weekend sierpniowy, gdy kierowcy mogli dłużej korzystać z bezpłatnych przejazdów. Zwolnienie z opłat obowiązywało od piątku 11 sierpnia od 12:00 do środy 16 sierpnia 2023 r. do 12:00.