Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad

Wszczęte postępowanie przetargowe dotyczy wyboru tzw. podmiotu opracowującego wyniki pomiaru, czyli wykonawcy odpowiedzialnego m.in.: za cały proces zebrania wyników pomiarów od wykonawców pomiaru w terenie, przygotowanie narzędzi informatycznych wspomagających ich realizację, analizę wyników we współpracy z GDDKiA oraz opracowanie materiałów opisowych. Szczegółowe informacje o zakresie zamówienia dostępne są na platformie zakupowej GDDKiA.

Opublikowane 22 marca br. zarządzenie nr 4 Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad stanowi podstawę prawną realizacji pomiarów na drogach krajowych i wprowadza do stosowania wytyczne organizacji i przeprowadzenia GPR 2025 na drogach krajowych. Wytyczne opisują szczegółowo metodę przeprowadzania pomiaru oraz zakres obowiązków poszczególnych uczestników tego projektu. Dokument ten jest dostępny na stronie internetowej, zawierającej też najważniejsze informacje o metodzie pomiarowej.

Obowiązek przeprowadzenia okresowych pomiarów ruchu przez zarządców dróg wynika z ustawy o drogach publicznych. Na drogach krajowych, zarządzanych przez GDDKiA, przeprowadzane są okresowo tzw. Generalne Pomiary Ruchu, które stanowią podstawowe źródło informacji o ruchu drogowym na tej sieci. Pozwalają one na określenie najważniejszych parametrów ruchu drogowego dla każdego odcinka sieci dróg krajowych, takich jak Średni Dobowy Ruch Roczny (SDRR), struktura rodzajowa ruchu czy wielkość ruchu w poszczególnych okresach doby.

Wyniki GPR są wykorzystywane m. in.: do celów planistyczno-projektowych dotyczących sieci transportowej kraju, zarządzania ruchem, analiz bezpieczeństwa ruchu drogowego, analiz ekonomicznych oraz tych związanych z ochroną środowiska. Generalne pomiary ruchu w Polsce są realizowane w okresach 5 letnich już od 1965 roku, a ich wyniki są zgodne z wymaganiami Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych (EKG ONZ). Od roku 2000 przeprowadzane są równolegle na drogach krajowych i wojewódzkich, zgodnie z metodą określaną przez GDDKiA.

Na potrzeby każdego GPR cała sieć dróg krajowych dzielona jest na jednorodne ruchowo odcinki pomiarowe, dzięki czemu możliwe jest poznanie charakterystyk ruchu dotyczących każdego odcinka. W GPR 2025 sieć dróg krajowych zostanie podzielona na ok. 2400 odcinków pomiarowych zakwalifikowanych do danego typu odcinka w zależności m.in. do wielkości natężenia ruchu czy metody pomiarowej. Co warte podkreślenia, metodyka podziału sieci na odcinki pomiarowe stosowana przez GDDKiA została w ostatnim czasie doceniona przez EKG ONZ i będzie prezentowana innym krajom w kwietniu br., na najbliższym spotkaniu grupy roboczej zajmującej się statystykami transportowymi.

Metodyka realizacji GPR zakłada zliczanie wszystkich pojazdów przejeżdżających przez przekrój odcinka pomiarowego i przypisywanie ich do wymaganych kategorii. Pomiary realizowane są w sposób automatyczny, półautomatyczny lub z wykorzystaniem kamer wideo.

W przypadku dwóch pierwszych metod do określenia parametrów ruchu drogowego będą wykorzystywane dane z całego roku. Źródłami danych w pomiarach automatycznych i półautomatycznych będą m.in. dane ze Stacji Ciągłych Pomiarów Ruchu i innych systemów pomiaru ruchu GDDKiA, systemu poboru opłat e-TOLL obsługiwanego przez Krajową Administrację Skarbową czy systemów poboru opłat operatorów autostrad koncesyjnych.

Natomiast w przypadku technologii wideo, pomiary będą przeprowadzane w ciągu całego roku, w kilka specjalnie wybranych dniach pomiarowych, a na podstawie zebranych w ten sposób danych oraz współczynników rozszerzenia z pomiarów automatycznych obliczone zostaną dla nich średnie wielkości całoroczne. Co istotne, pomiary wideo przeprowadzane są tylko w dni takie jak wtorek, środa, czwartek i niedziela. Inne dni tygodnia, takie jak piątek czy poniedziałek, cechują się zbyt wysoką zmiennością w ciągu roku, z tego względu pomiar w takim dniu obarczony byłby zbyt dużą losowością.

 Uśrednione wielkości ruchu w pozostałe dni tygodnia określane są na podstawie wskaźników wyznaczonych z pomiarów ciągłych, automatycznych.

Pomiary wideo zostaną przeprowadzone z zachowaniem przepisów o ochronie danych osobowych, a GDDKiA nie wymaga rejestrowania nagrań o wysokiej jakości (umożliwiających odczyt numerów rejestracyjnych) – istotna jest przede wszystkim możliwość jednoznacznego rozpoznania sylwetek wszystkich pojazdów przejeżdżających przez przekrój pomiarowy. W procesie analizy nagrań z pomiarów wideo dopuszczalne będzie wykorzystanie systemów opartych na sztucznej inteligencji.

Metodyka realizacji GPR zakłada zliczanie wszystkich pojazdów przejeżdżających przez przekrój odcinka pomiarowego w ciągu całego roku lub w wybranych dniach pomiarowych. Tego typu informacji nie można uzyskać z systemów flotowych czy nawigacyjnych, ani od operatorów telefonii komórkowej. Takie systemy dostarczają informacji tylko o pewnej próbie pojazdów lub użytkowników dróg i konieczne jest następnie ich rozszerzanie, które może być obarczone istotnym błędem. Niewątpliwie jednak tego typu dane oferują ogromną wartość, w kontekście budowy macierzy podróży użytkowników dróg czy też analiz prędkości pojazdów na sieci drogowej w ujęciu odcinkowym, a nie punktowym.

Każdy kolejny GPR jest inny od poprzedniego. Podstawowym założeniem metody GPR jest zachowanie jak największej porównywalności wyników. Jednak ze względu na zmiany zachodzące w technologii pomiarowej oraz te w układzie dróg, a także w związku z bieżącymi potrzebami GDDKiA i innych użytkowników wyników pomiarów, wprowadzane są modyfikacje w metodzie pomiarowej.

Najważniejsze zmiany w metodzie pomiarowej GPR 2025, w stosunku do poprzedniego pomiaru generalnego:

• Szersze wykorzystanie danych ze Stacji Ciągłych Pomiarów Ruchu drogowego GDDKiA jako źródła danych do pomiaru automatycznego - możliwe dzięki poprawie jakości danych z takich urządzeń;
• Całkowita rezygnacja z pomiarów ręcznych – już w GPR 2020/21 na drogach krajowych nie było żadnego takiego punktu, ale dopuszczalne było jeszcze stosowanie tej metody pomiarowej;
• Skrócenie kalendarza pomiaru dla odcinków z pomiarem półautomatycznym, z 9 dni pomiarowych do 5 dni pomiarowych;
• Zwiększenie liczby odcinków pomiarowych typu E, na których pomiary realizowane są w ograniczonym zakresie. W ten sposób możliwe było zwiększenie ogólnej liczby odcinków pomiarowych GPR 2025 bez zwiększenia sumarycznej liczby godzin pomiarowych. Pozwoli to objąć pomiarem nawet krótkie odcinki pomiarowe na przejściach przez miejscowości, które do tej pory były pomijane ze względu na koszty;
• Możliwości wykorzystania jako źródła nagrań do pomiarów ruchu kamer wykorzystywanych przez GDDKiA na cele monitorowania pasa ruchu drogowego i systemów zarządzania ruchem;
• Zmiana godzin rozpoczęcia i zakończenia pomiarów krótkotrwałych, w dostosowaniu do możliwości oferowanych przez technologię wideo oraz dla poprawy dokładności zbieranych danych;
• Zmiana kalendarza pomiaru, dotycząca przeniesienia pomiaru niedzielnego z listopada na październik, co przyniesie istotne korzyści organizacyjne, bez większego wpływu na dokładność wyników;
• Modyfikacja wzorów obliczeniowych, uwzględniająca możliwość stosowania współczynników przeliczeniowych dla poniedziałków, a także zmiany w sposobie obliczania ruchu nocnego oraz w niedziele. Należy przy tym zaznaczyć, że dzięki lepszej jakości i dostępności danych z SCPR, praca nad wzorami obliczeniowymi GPR będzie prowadzona również w okresie realizacji pomiarów, tak by jak najlepiej odwzorować faktyczne wielkości ruchu na sieci w roku pomiarowym;
• Realizacja potrzeb innych użytkowników wyników GPR, w tym wyodrębnienie w pomiarze podstawowym dodatkowej kategorii mikrobusów (liczba osób w pojeździe od 10 do 24, łącznie z kierowcą), określenie uśrednionej struktury kierunkowej dla każdego odcinka pomiarowego, zwiększenie liczby odcinków objętych pomiarem rozszerzonym.

Wyniki GPR 2025, podobnie jak wyniki poprzednich pomiarów generalnych, będą dostępne w postaci zestawień tabelarycznych, opracowań opisowych oraz map. Na stronach internetowych zostaną opublikowane dane w formie przeznaczonej tylko do odczytu, a zainteresowanym podmiotom, udostępniane będą dane w postaci umożliwiającej ich szerszą analizę (np. pliki geoprzestrzenne).

Pierwsze podstawowe zestawienia wyników powinny być dostępne już w II kw. 2026 r. Natomiast ostateczne podsumowanie, obejmujące też ewentualne pomiary uzupełniające w roku 2026, jest planowane na III lub IV kw. 2026 r.

Wyniki poprzednich pomiarów generalnych, w tym szczegółowe informacje o metodzie pomiarowej dostępne są na stronie internetowej GDDKiA.

Zachęcamy też do zapoznania się z wynikami z automatycznych stanowisk pomiarowych, które publikowane są, po zebraniu i zweryfikowaniu danych z całego roku analizy. Dane z roku 2023 powinny być dostępne w II kw. br.

Oprócz postępowania przetargowego na wybór podmiotu opracowującego wyniki pomiaru, w ciągu najbliższych dwóch miesięcy planujemy uruchomić postępowania przetargowe na wybór wykonawców pomiarów ruchu w poszczególnych Oddziałach GDDKiA. Ponadto, obecnie trwają też konsultacje dotyczące prac nad wytycznymi organizacji i przeprowadzenia GPR 2025 na drogach wojewódzkich.