Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad

Niektóre z tych przejść i dróg mają swój historyczny rodowód ukształtowany przed II wojną światową i zmianami granic państw po jej zakończeniu. Pamiętajmy o tym, że decyzje o nowych, transgranicznych połączeniach drogowych, w określonych parametrach technicznych i dostępności, zależą od ich lokalizacji w transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T). 21 stycznia br. informowaliśmy o zaawansowaniu realizacji tej sieci i korytarzy na drogach krajowych w Polsce. Rozmowy dotyczące realizacji przygranicznych odcinków prowadzone są na szczeblu rządowym i ministerialnym pomiędzy sąsiadującymi państwami.

Drogowe szlaki komunikacyjne odgrywają istotną rolę w obsłudze transportu międzynarodowego, zarówno wewnątrz Unii Europejskiej, jak i z państwami ościennymi. Skutki rosyjskiej agresji na Ukrainę i potrzeba zapewnienia lepszego połączenia z kluczowymi sąsiednimi państwami odzwierciedla nowe rozporządzenie w sprawie TEN-T, przyjęte przez Parlament Europejski i Radę UE z 13 czerwca 2024 r. Rozszerzono cztery europejskie korytarze transportowe, tak by objęły one też Ukrainę i Mołdawię. Jednocześnie obniżono rangę połączeń transgranicznych z Rosją i Białorusią. Przypomnijmy, że drogi wchodzące w skład sieci bazowej TEN-T powinny powstać do końca 2030 r., rozszerzonej sieci bazowej do końca 2040 r., a sieć kompleksowa do końca 2050 r.

W Polsce, jak i u naszych sąsiadów, połączenia transgraniczne realizowane są w oparciu o wewnętrzne priorytety, programy budowy dróg, jak i posiadane fundusze krajowe. Państwa członkowskie Unii Europejskiej mogą uzyskiwać dofinansowanie z funduszy wspólnotowych. W obecnej perspektywie finansowej mogą to być środki w ramach Instrumentu „Łącząc Europę” (Connecting Europe Facility – CEF) na modernizację i budowę infrastruktury położonej na transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T), a także z programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko na lata 2021-2027. W poprzedniej perspektywie były to środki z CEF i Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020.

Autostrada A6 na granicy z Niemcami płynnie przechodzi w autostradę A11, którą możemy dotrzeć do Berlina. W ciągu najbliższych kilku lat przebudujemy otoczenie przejścia granicznego usprawniając pracę służb, jak i umożliwiając kierowcom zawrócenie bez przekraczania granicy. Powstanie wiadukt nad autostradą A6 oraz łącznice i jezdnie manewrowe. Po południowej stronie autostrady powstanie plac do kontroli wraz z oznakowaniem aktywnym. Prace na granicy to część większej inwestycji obejmującej również budowę II etapu obwodnicy Przecławia i Warzymic w ciągu DK13 (nowy węzeł Szczecin Zachód na autostradzie A6) oraz obwodnicy Kołbaskowa w ciągu DK13. Poznaliśmy już oferty firm zainteresowanych realizacją inwestycji.

Autostrada A2 przechodzi w niemiecką A12 prowadzącą do obwodnicy Berlina, a budynki Straży Granicznej i układ drogowy przypominają, jak w dawnych czasach przekraczano granicę państwa. Opracowaliśmy już dokumentację przebudowy dwukilometrowego odcinka obecnej DK2 w obrębie przejścia granicznego do parametrów autostrady. Obie jezdnie będą przechodziły po południowej stronie placówki granicznej. Obecnie trwa procedura uzyskiwania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (ZRID), a sama przebudowa planowana jest na lata 2026-2027.

Kolejne dwie autostrady, A18 i A4, płynnie przechodzą w swe przedłużenia po niemieckiej stronie granicy, czyli A15 i A4. Pierwsza z nich prowadzi w kierunku Berlina, a druga w stronę Drezna i dalej na zachód Europy.

Droga ekspresowa S3 obecnie kończy się na granicy z Czechami. Kierowcy zjeżdżają z tej trasy na węźle Lubawka i granicę przekraczają, korzystając z odcinka drogi krajowej nr 5. Czeska administracja drogowa, Ředitelství silnic a dálnic (ŘSD), w październiku 2024 r. podpisała umowę na realizację przygranicznego odcinka autostrady D11, od Trutnova do granicy, o długości 21,2 km. Przetarg na wyłonienie wykonawcy, za sprawą odwołań startujących firm, toczył się od grudnia 2022 r. Prace w terenie już trwają. Cały odcinek ma zostać oddany do ruchu w 2028 r., przy czym przygraniczny fragment o długości 3 km, który umożliwi wykorzystanie naszej S3, ma zostać ukończony w 2026 r. ŘSD planuje w bieżącym roku ogłosić przetarg na realizację odcinka Jaroměř – Trutnov, o długości 19,6 km. Jego realizacja miałaby zakończyć się w 2028 r., co umożliwiłoby dojazd drogą ekspresową S3 od Świnoujścia do Lubawki i dalej przez D11 do stolicy Czech. Przypomnijmy, że budowę czterech odcinków S3, od Legnicy do Lubawki, zrealizowaliśmy z wykorzystaniem dofinansowania z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 w wysokości blisko 1,4 mld zł.

Autostrada A1 płynnie przechodzi w czeską D1 w kierunku Ostrawy, a trasa ta przejęła większość ruchu z dawnego połączenia obu krajów w Cieszynie. Droga ekspresowa S52 prowadzi do granicznego, jednojezdniowego mostu nad Olzą, a tereny dawnych terminali odpraw zajmują obecnie centra handlowe. Po drugiej stronie rzeki, za rondem, rozpoczyna się dwujezdniowa droga ekspresowa R48 omijająca Frydek-Mistek i dalej Nowy Jiczyn.

Na granicy ze Słowacją mamy już połączenie naszej drogi ekspresowej S1 i w tym roku oddamy budowany obecnie fragment tej trasy na wysokości Węgierskiej Górki z dwoma, dwunawowymi tunelami. Do tego w budowie jest dwujezdniowy odcinek od Mysłowic do Bielska-Białej. Granicę przekraczamy odcinkiem jednojezdniowym i wpinamy się do słowackiej autostrady D3, również jednojezdniowej. Národná diaľničná spoločnosť (NDS) – odpowiednik GDDKiA w Słowacji – sukcesywnie rozbudowuje lub przygotowuje do realizacji odcinki tej trasy do skrzyżowania z autostradą D1 w Żylinie.

Jadąc z Krakowa na południe od Myślenic poruszamy się drogą ekspresową S7 do Rabki-Zdroju, a dalej aż do granicy w Chyżnem jedziemy znów obecną drogą krajową nr 7. Jesteśmy w trakcie opracowywania Studium techniczno-ekonomiczno-środowiskowego z elementami koncepcji programowej dla nowego przebiegu DK7 do granicy polsko-słowackiej. Nowa trasa prowadzić będzie od węzła Zabornia, omijając Spytkowice, Podwilk, Orawkę i Jabłonkę i połączy się ze słowacką drogą ekspresową R3. Istniejąca obwodnica Trzciany jest obecnie wydłużana o odcinek Tvrdošín – Nižná.

Realizujemy obecnie odcinki drogi ekspresowej S19 od Rzeszowa do przejścia granicznego ze Słowacją w Barwinku. Na kilku odcinkach trwają już roboty budowlane, toczą się procedury związane z uzyskiwaniem decyzji ZRID lub trwają prace projektowe. Planujemy, że całym odcinkiem S19 między Rzeszowem a granicą państwa w Barwinku przejedziemy w 2031 r.

Przedłużeniem S19 po słowackiej stronie ma być droga ekspresowa R4, której krótkie odcinki funkcjonują na wysokości Svidnika i Preszowa. W budowie jest północna część obwodnicy tego drugiego miasta, czyli odcinek Kapušany – Giraltovce. Dla pozostałej części trasy do granicy z Polską NDS, korzystając z części dofinansowania w ramach CEF – o łącznej wartości 326,6 mln euro – przyznanego na stworzenie transgranicznego połączenia drogowego na szlaku Via Carpatia w ramach budowy S19 Dukla – Barwinek, zaktualizował Studium wykonalności inwestycji.

O ile na zachodniej granicy Polski autostradą A4 przejedziemy bez kontroli, to na wschodniej czeka nas odprawa graniczna. Pomimo tego, że autostrada ma ciągłość z ukraińską M10, to trasa prowadzi przez terminal odpraw na przejściu Korczowa-Krakowiec.

W realizacji mamy odcinki dwóch dróg ekspresowych prowadzących od Lublina do przejść granicznych: Hrebenne-Rawa Ruska (S17) oraz Dorohusk-Jagodzin (S12). W tym roku ogłosimy przetargi na ostatnie dwa brakujące fragmenty S17: Łopiennik – Krasnystaw Północ oraz Zamość Sitaniec – Zamość Wschód. W zależności od daty podpisania umów na odcinki będące w realizacji, jesteśmy w trakcie procedowania decyzji ZRID lub opracowywania dokumentacji niezbędnej do złożenia wniosku o jej uzyskanie. W minionym roku podpisaliśmy też umowę na opracowanie dokumentacji projektowej dla blisko dwukilometrowego odcinka, biegnącego nowym śladem od S17 do planowanego terminala granicznego odpraw samochodów ciężarowych Hrebenne-Rawa Ruska, który realizowany będzie przez Lubelski Zarząd Obsługi Przejść Granicznych. Odcinek Tomaszów Lubelski – Hrebenne powstanie z wykorzystaniem blisko 61,3 mln euro pochodzących z CEF z puli Solidarity Lanes, która jest formą wsparcia Ukrainy jako odpowiedź na agresję Rosji.

Na ciągu drogi ekspresowej S12 budujemy obwodnicę Chełma i czekamy na wydanie decyzji ZRID dla odcinków Piaski – Dorohucza, Dorohucza – Chełm oraz Chełm – Dorohusk. Ten ostatni powstanie z wykorzystaniem środków z CEF, zarówno z puli Solidarity Lanes, jak i Mobilność Wojskowa. Dofinansowanie z pierwszej części wynosi blisko 38,2 mln euro (łączne dofinansowanie z opracowaniem dokumentacji dla terminala odpraw w Okopach oraz inwestycjami po stronie ukraińskiej w infrastrukturę przejść granicznych: Dorohusk-Jagodzin, Hrebenne-Rawa Ruska i Korczowa-Krakowiec, wynosi ponad 62,3 mln euro). Z puli Mobilność Wojskowa dofinansowanie wynosi blisko 64,5 mln euro.

Trwają także prace dokumentacyjne dla ostatniego, ok. 5-kilometrowego fragmentu S12 w okolicach Dorohuczy, dla którego za sprawą odpadów przemysłowych zakopanych w śladzie planowanej S12 musimy zmienić jej przebieg i uzyskać decyzję środowiskową.

Autostradą A2 dotrzemy obecnie do Siedlec, a w tym roku do Białej Podlaskiej. W przygotowaniu jest przedłużenie trasy do granicy z Białorusią o łącznej długości ok. 32 km. W grudniu 2024 r. ogłosiliśmy przetarg na wykonanie projektu technicznego i wykonawczego oraz budowę autostrady od Kijowca do Dobrynia i Terminala Samochodowego Koroszczyn, na którym prowadzona jest odprawa pojazdów ciężarowych. Z terminala do przejścia Koroszczyn-Kozłowicze prowadzi wydzielona droga celna. Pojazdy osobowe odprawiane są natomiast na przejściu Terespol-Brześć na DK2. Przetarg dla odcinka autostrady od Białej Podlaskiej do Kijowca planujemy ogłosić w I kwartale br. Na ostatni fragment tej trasy, od Dobrynia do granicy (6,8 km), postępowanie w sprawie decyzji ZRID zostało zawieszone w marcu 2022 r., dwa miesiące po złożeniu wniosku. Jego kontynuacja jest uzależniona od unormowania sytuacji geopolitycznej z Białorusią.

W budowie są też odcinki S19 od Białegostoku do granicy z Białorusią w Kuźnicy. Przetargi na ich realizację ogłosiliśmy jeszcze przed wojną na terenie Ukrainy. Zarówno S19, jak i odcinki A2 będą służyć rozwojowi terenów przygranicznych, a po unormowaniu sytuacji geopolitycznej także transportowi międzynarodowemu.

Drogą ekspresową S61, stanowiącą część szlaku Via Baltica, dojdziemy już do granicy z Litwą w Budzisku. Odcinek na wysokości Łomży jest obecnie jednojezdniowy, ale w tym roku kierowcy będą mieli już do dyspozycji pełnoprawną, dwujezdniową drogę ekspresową. Odcinek od Szczucina do granicy w Budzisku powstał przy dofinansowaniu blisko 380 mln euro z CEF. Po stronie litewskiej trwają prace przy budowie odcinka autostrady A5 od granicy do obwodnicy Kalwarii, które mają zakończyć się w tym roku. W ubiegłym roku Via Lietuva - odpowiednik GDDKiA na Litwie – udostępnił dalsze przebudowane odcinki trasy do Mariampola.

Do granicy z Obwodem Królewieckim, rosyjskiej eksklawy w Europie Środkowej, prowadzi jednojezdniowa droga ekspresowa S22.

Na autostradach i drogach ekspresowych przy wschodniej i północnej granicy Polski znaczny wkład w bezpieczeństwo kierowców dają parkingi (MOP) znajdujące się bezpośrednio przed przejściami granicznymi. Przykładem jest system buforujący i dozujący dojazd pojazdów do terminala odpraw w Korczowej na MOP Hruszowice na A4 i Młynach na DK94. Duże MOP-y, z miejscami postojowymi dla kilkuset pojazdów ciężarowych, powstaną na S12 koło Dorohuska i S19 na wysokości Kuźnicy. Ułatwią uporządkowanie kolejności odpraw, a docelowo system ten ma być zintegrowany z działaniami inwestycyjnymi zarządców przejść granicznych.