Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad

Sprawdziliśmy wskaźniki waloryzacyjne GUS w kontekście najnowszych danych rynkowych. Ceny asfaltów i części wyrobów stanowych w lipcu 2024 r. nieznacznie wzrosły w porównaniu do ubiegłego miesiąca. Z kolei ceny paliw spadły.  

Jeżeli chodzi o wskaźniki waloryzacyjne za maj 2024 r., zarówno dla nawierzchni bitumicznej, jak i dla betonu odnotowały spadek wracając do poziomu zbliżonego do marca 2024 r. (wykresy poniżej) 

Od stycznia 2019 r. do maja 2024 r., w oparciu o dostępne dane opublikowane przez GUS, wskaźnik korygujący ceny dla nawierzchni bitumicznej wyniósł 1,2732, natomiast dla nawierzchni betonowej 1,2698.  

Biorąc pod uwagę rynkowe ceny i dane GUS, należy uznać, że wyliczone w oparciu o mechanizm waloryzacyjny wskaźniki, oddają realny obraz zmian cen na rynku. Dane sprzed roku można zobaczyć w komunikacie na naszej stronie internetowej.   

Od grudnia 2023 r. podpisaliśmy 98 aneksów waloryzacyjnych +/-15 procent z 23 wykonawcami. Większość z nich podpisaliśmy w końcówce ubiegłego roku.  

6 czerwca br. podpisaliśmy pierwsze aneksy dotyczące waloryzacji umów na dokumentację projektową. Przedstawiciele dwóch firm, Biura Projektowego TRAKT i Mosty Katowice, złożyli podpisy na 18 aneksach. 3 lipca br. kolejne trzy firmy, Multiconsult, Ivia oraz Transprojekt Gdański podpisały łącznie 14 aneksów. Łącznie planujemy zawrzeć około 90 aneksów do umów na prace projektowe.  

Znając potrzeby rynku, w 2021 r. rozpoczęliśmy proces polegający na podwyższeniu limitu waloryzacyjnego bądź wprowadzeniu klauzuli waloryzacyjnej do już zawartych umów na bieżące utrzymanie dróg oraz na mniejsze zadania inwestycyjne (poza PBDK oraz PB100). W wyniku tych prac określiliśmy założenia do planowanego procesu aneksowania umów na utrzymanie dróg. Waloryzacja tych kontraktów jest już w końcowej fazie. Do tej pory do GDDKiA wpłynęło 420 wniosków o waloryzację wynagrodzenia. Podpisaliśmy już 337 aneksy waloryzacyjne.  

Waloryzacja dotyczy umów, które pierwotnie zostały zawarte na okres dłuższy niż 12 miesięcy, lub termin ich realizacji został przedłużony umownie na okres dłuższy niż 12 miesięcy (przedłużenie nie wynikało z winy wykonawcy), zostały zawarte przed 24 lutego 2022 r. lub po 24 lutego 2022 r., ale oferty w przetargu złożone zostały przed tym terminem.  

Klauzula waloryzacyjna dla robót budowlanych została wprowadzona na kontraktach GDDKiA w listopadzie 2013 r. Wówczas ustanowiony został limit waloryzacji na poziomie 1 proc. wartości ZKK. Następnie, w drugiej połowie 2017 r., limit waloryzacyjny został zniesiony i taki stan rzeczy utrzymywał się do końca 2018 r. Umowy bez limitu waloryzacji oraz z limitem +/- 1 proc. waloryzowane są w oparciu o wskaźniki cen obiektów drogowych (Wd) oraz wskaźniki cen obiektów mostowych (Wm) publikowane przez GUS.  

W styczniu 2019 r. GDDKiA wprowadziła zupełnie nowy mechanizm oparty o tzw. „koszyk waloryzacyjny”, jednocześnie ustanawiając 5-proc. limit poziomu waloryzacji. Za zgodą Ministerstwa Infrastruktury w II poł. 2021 r. ogłosiliśmy pięć przetargów z limitem 7-8 proc. W 2022 r. podpisaliśmy aneksy waloryzacyjne łącznie dla 117 inwestycji realizowanych przez 26 wykonawców.  

W skład „koszyka”, składającego się z głównych elementów cenotwórczych wpływających na ostateczny bilans kosztowy kontraktu, wchodzą ceny produkcyjne: paliwa, cementu, asfaltu, stali, kruszywa oraz średnie wynagrodzenia pracowników branży (wszystkie z ustalonymi stałymi wagami).  

Dodatkowo pod uwagę brany jest indeks zmiany cen towarów i usług konsumpcyjnych - wskaźnik inflacyjny (CPI), który odzwierciedla pozostałe elementy cenotwórcze, które nie zostały wyodrębnione w „koszyku” (np. produkty spożywcze, usługi edukacyjne, usługi hotelowe).  

Mechanizm waloryzacyjny oparty o „koszyk” na bieżąco reaguje na zmiany poszczególnych cen głównych elementów cenotwórczych.  

Tym samym wzrosty czy spadki cen jednego rodzaju asortymentu w danym okresie często bilansowane są spadkami czy wzrostami innych elementów. W przypadku projektów realizowanych w systemie Projektuj i buduj, waloryzacja następuje od wystawienia pierwszego Przejściowego Świadectwa Płatności (PŚP), wystawionego po upływie 12 miesięcy od daty rozpoczęcia prac, czyli jeszcze na etapie projektowania. W przypadku systemu Buduj, waloryzacja rozpoczyna się od pierwszego PŚP za roboty, czyli de facto od razu.  

W zależności od aktualnej sytuacji gospodarczej i rynkowej, wskaźnik waloryzacyjny może przyjmować wartości dodatnie, co powoduje zwiększenie wynagrodzenia wykonawcy. Zdarzały się jednak również sytuacje, kiedy wskaźniki waloryzacyjne przyjmowały wartości ujemne. Tym samym następowało zmniejszenie należnego wynagrodzenia wykonawcy.  

Jednym z głównych założeń mechanizmu waloryzacyjnego jest solidarny (50/50) podział ryzyka związanego ze wzrostem/spadkiem kosztów realizacji kontraktów pomiędzy wykonawcę a zamawiającego (GDDKiA). Przyjęto, że 50 proc. wartości kontraktu podlega waloryzacji. Takie podejście ma zapobiec sytuacji niekontrolowanego i nieograniczonego wzrostu kosztów inwestycji drogowych.   

Należy podkreślić, że żadne rozwiązania, w tym mechanizm waloryzacji, nie zwalniają wykonawców z analizy ryzyka i rzetelnej wyceny ofert. Tylko należyta wycena usług gwarantuje stabilną realizację danego kontraktu. Dzięki niej wszystkie prace prowadzone przy inwestycjach zostaną wykonane terminowo i z zachowaniem odpowiedniej jakości.