Główna Biblioteka Komunikacyjna

Rys historyczny Głównej Biblioteki Komunikacyjnej powstał na podstawie dokumentów zachowanych w zbiorach bibliotecznych:

"Sprawozdanie o działalności Biblioteki M.K.Ż" z października 1921 r - autor Józef Łabuński - pierwszy kierownik biblioteki.

"Ankieta o Bibljotekach w Urzędach Państwowych" - wydanie czerwiec 1932 r.

"Zestawienie budżetów, ilostanu ksiegozbiorów i personelu w bibljotekach Urzędów Państwowych w Warszawie"  - 3 października 1933 r.

"Sprawozdanie kierownika Biblioteki M.K. za okres 1.I-1.X.1937 r.

"Jubileusz siedemdziesięciolecia Głównej Biblioteki Komunikacyjnej" - Edward Assbury. Prasa techniczna nr 4. 1989 r.

Materiały własne GBK z lat 1990-2023.

 

LATA 1919-1939

1919 – Ministerstwo Kolei Żelaznych podjęło w listopadzie 1919 roku decyzję o utworzeniu w Warszawie biblioteki gromadzącej krajową i zagraniczną literaturę z zakresu prawnej, ekonomicznej i technicznej problematyki kolejnictwa. Podstawą jej zbiorów stały się ocalałe księgozbiory byłych zarządów dróg żelaznych Warszawsko-Wiedeńskiej i Nadwiślańskiej oraz niemieckiej Dyrekcji Kolejowej w Warszawie ( z okresu I wojny światowej). Były to materiały w językach polskim, francuskim, niemieckim i rosyjskim. Do nowej biblioteki zaczęły napływać archiwalia. W bibliotece znalazły się plany, mapy i rysunki o dużej wartości historycznej, m.in. projekty regulacji rzek z okresu Księstwa Warszawskiego i Królestwa Kongresowego.

1920 - Osobą pełniącą obowiązki kierownika biblioteki zostaje Józef Łabuński

1921 – Na podstawie zatwierdzonego przez Radę Ministrów Statutu Organizacyjnego Ministerstwa Kolei Żelaznych biblioteka zostaje włączona w strukturę Wydziału Prezydialnego Ministerstwa.

1922 - Osobą pełniącą obowiązki kierownika biblioteki zostaje Marian Buszyński

1924 - Osobą pełniącą obowiązki kierownika biblioteki zostaje Seweryn Andrzejewski

1926 - Osobą pełniącą obowiązki kierownika biblioteki ponownie zostaje Marian Buszyński. W tym czasie biblioteka ma na stanie około 1500 tomów oraz 130 pism fachowych. Opracowano dwa katalogi kartkowe (alfabetyczny i działowy).

1927 – Kierownikiem biblioteki zostaje Eliasz Czajkowski. Utworzono Ministerstwo Komunikacji, które przejęło funkcję dotychczasowego Ministerstwa Kolei Żelaznych. Zarząd nad biblioteką powierzono Wydziałowi Administracji w Departamencie Ogólnym tego Ministerstwa.

Biblioteka staje się centralnym ośrodkiem gromadzenia i upowszechniania piśmiennictwa fachowego, obejmującego wszystkie działy komunikacji. Księgozbiór biblioteki liczy około 4.000 woluminów.

1928 – Kierownikiem biblioteki zostaje Jerzy Niemojewski. Rozporządzeniem Ministra Komunikacji powołano Radę Biblioteczną ds. organizacji i agend Biblioteki Ministerstwa Komunikacji.

1931 – Kierownikiem biblioteki zostaje Stanisław Wolff.

W pierwszej połowie roku ukazuje się po raz pierwszy w postaci księgi litografowanej „Katalog czasopism polskich i zagranicznych oraz wydawnictw urzędowych”, zawierający 375 tytułów z 1117 woluminów.

1932 – Wydano w formie książkowej „Katalog alfabetyczny książek”, obejmujący opis bibliograficzny 3.903 dzieł w 4.693 tomach.

Na skutek likwidacji Ministerstwa Robót Publicznych następuje włączenie większości jego agend (również biblioteki) do Ministerstwa Komunikacji. Księgozbiór połączonych bibliotek liczy 8.871 tytułów w 10.692 tomach
Powiększone zbiory Biblioteki MK zostają przeniesione z budynku przy ul. Nowy Świat 14 do specjalnie zaprojektowanego pomieszczenia (sala z antresolą o powierzchni 220 m2) w budynku przy ul. Chałubińskiego 4. Obwieszczenie Ministra Komunikacji z dnia 1 sierpnia podporządkowuje bibliotekę Gabinetowi Ministra.

1935 – Ukazują się pierwsze publikacje opracowywane i wydawane przez bibliotekę: „Komunikaty” (zawierające przegląd ważniejszych artykułów publikowanych w czasopismach zagranicznych), miesięcznik „Wykaz Ważniejszych Przybytków” oraz corocznie „Wykaz Czasopism” (otrzymywanych w drodze prenumeraty, wymiany i darów). Rozpoczynają się prace nad katalogiem rzeczowym według Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej.

1936 – Stanowisko kierownika biblioteki obejmuje Edward Assbury, który wspólnie z zespołem realizuje zapoczątkowany przez poprzednika program modernizacji opracowywania zbiorów i ich klasyfikacji, reorganizacji czytelni i księgozbioru podręcznego oraz rozbudowy sieci bibliotecznej. Edward Assbury miał największy wpływ na rozwój i funkcjonowanie GBK i najdłużej piastował stanowisko kierownika biblioteki (do 1976 roku).

1938 – Według dorocznego sprawozdania kierownika Biblioteki Ministerstwa Komunikacji księgozbiór na koniec roku liczył 23.819. woluminów, w tym 6.895 wol. czasopism.

1939 – Działalność biblioteki przerywa wojna. Zbiory biblioteczne na skutek działań wojennych uległy zniszczeniu w 90%.

LATA 1945-2024

1945 – Odbudowa biblioteki rozpoczyna się bezpośrednio po wyzwoleniu wraz z powołaniem Ministerstwa Komunikacji, w strukturze którego znalazła się Główna Biblioteka Komunikacyjna (Obwieszczenie Ministra Komunikacji z 31 marca 1945 r.). Zespół biblioteki w niepełnym przedwojennym składzie pod kierownictwem Edwarda Assburego podjął w czerwcu 1945r. prace nad odbudową księgozbioru.

28 grudnia 1945r. ukazuje się zarządzenie Ministra Komunikacji o zaopatrzeniu Biblioteki Ministerstwa Komunikacji w druki z zakresu komunikacji. Powstają również biblioteki w dyrekcjach okręgowych kolei państwowych (Wrocław, Szczecin, Gdańsk).

1946 – Biblioteka dysponuje już zbiorami w ilości ok. 8.000 woluminów. Wznowiono wydawanie ukazującego się przed wojną „Wykazu Ważniejszych Przybytków”. Był on również przedrukowywany w czasopiśmie „Przegląd Komunikacyjny”.

1948 – W celu zapewnienia dopływu nowości wydawniczych bieżącej i zagranicznej literatury fachowej uruchomiono specjalne konta dewizowe w ambasadach polskich w Moskwie, Paryżu, Londynie i Bernie. Biblioteka Główna MK rozpoczęła prowadzenie dwu- i czterotygodniowych praktyk dla kierowników bibliotek DOKP w zakresie techniki bibliotecznej.

1950 – Główna Biblioteka Ministerstwa Komunikacji przystępuje do wykonywania zaleceń Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego dotyczących usprawniania działalności bibliotek fachowych w zakładach pracy. Ministerstwo Komunikacji wydaje 19 kwietnia zarządzenie o utworzeniu sieci fachowych bibliotek resortu, stanowiących całość strukturalną (Dz. Urz. MK nr 10 z 1950 r.). Zarządzenie zostaje rozesłane do wszystkich resortów gospodarczych jako rozwiązanie wzorcowe.

1950 – W związku z rozszerzeniem sieci bibliotecznej powstaje samodzielny Referat Biblioteczny w Gabinecie Ministra MK. Ukazuje się opracowana przez GBK „Instrukcja o prowadzeniu bibliotek fachowych w resorcie komunikacji”

1951 – Główna Biblioteka Komunikacyjna przeprowadza się do nowego lokalu w budynku Ministerstwa Transportu Drogowego i Lotniczego przy ul. Chałubińskiego 6.

1953 – Następuje rozbudowa sieci bibliotecznej resortu. W przedsiębiorstwie PKP powstają biblioteki okręgowe, punkty biblioteczne (ze stałym księgozbiorem) w oddziałach ważniejszych węzłów kolejowych i na stacjach. Dla utrzymania ścisłej łączności z terenem od listopada prowadzone były comiesięczne telekonferencje z kierownictwem bibliotek 9 dyrekcji kolejowych. 1 listopada powstaje w Gabinecie Ministra MK Wydział Biblioteczny. Centralna biblioteka resortu wchodzi w skład tego wydziału. Naczelnikiem Wydziału zostaje Edward Assbury.

1954 – Sieć biblioteczna obejmuje: centralną bibliotekę kolejową, 12 bibliotek okręgowych, 23 biblioteki zakładowe, 189 punktów bibliotecznych. Ogółem 225 bibliotek, w których znajdowało się 357 000 tomów literatury fachowej.

1955 – Wydział Biblioteczny MK wspólnie z Zarządem Głównym Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji i Państwowymi Wydawnictwami Technicznymi, przy wsparciu Zarządu Głównego Związku Zawodowego Kolejarzy, ogłasza konkurs o tytuł najlepszej biblioteki fachowej resortu. Celem było upowszechnienie książek i czasopism fachowych wśród pracowników resortu i pozyskanie jak największej liczby czytelników. W konkursie uczestniczyło 230 bibliotek.

1957 – W następstwie połączenia resortu transportu drogowego i lotniczego z resortem kolei – biblioteki fachowe resortu (poza drogami wodnymi, które pozostały w resorcie żeglugi) znalazły się ponownie pod jednym kierownictwem.

1962 – W październiku ukazuje się Zarządzenie Ministra Komunikacji Nr 252 w sprawie utworzenia w Ministerstwie Komunikacji sieci ośrodków informacji technicznej i ekonomicznej. Sieć stanowiły Resortowy Ośrodek Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej (OITEK), obejmujący Główną Bibliotekę Komunikacyjną, branżowe ośrodki informacji, ośrodki okręgowe i zakładowe. Edward Assbury zostaje wicedyrektorem ośrodka resortowego.

1963 – Dyrektorem Resortowego Ośrodka Informacji Naukowej Technicznej i Ekonomicznej zostaje Leon Stankiewicz.

1966 – Inauguracja wydawania miesięcznika „Informacja Techniczna i Ekonomiczna”.

1968 – Główna Biblioteka Komunikacyjna uzyskuje na mocy uchwały nr 269 Rady Ministrów status biblioteki naukowej.

1970 – Ukazuje się pierwszy numer miesięcznika „Biuletyn Informacyjny”, zawierający opracowania i streszczenia najwartościowszych artykułów z zagranicznych czasopism branżowych.
Rozpoczynają się przygotowania do budowy zautomatyzowanego systemu informacyjnego obejmującego zagadnienia transportu. Opracowano wytyczne dotyczące budowy systemu tezaurusów z zakresu transportu, wyboru słownictwa do tezaurusów i stosowania słów kluczowych jako uzupełnienia opisu bibliograficznego w „Biuletynie Informacyjnym”.

1974 – Opracowano „Założenia zautomatyzowanego systemu informacji naukowo-technicznej i ekonomicznej resortu komunikacji”, zakładającego realizację zautomatyzowanego systemu informacyjnego wydawniczo-wyszukiwawczego opartego na deskryptorowym języku wyszukiwawczym ze słownictwem kontrolowanym.

1980 – Wydano Tezaurus Drogownictwa.

1981 – Kierownikiem biblioteki zostaje Tadeusz Bruszewski.

1983 – Wydane zostają Tezaurus Transportu Samochodowego i Tezaurus Transportu Lotniczego.

1988 – W związku z przekształceniem Ministerstwa Komunikacji w Ministerstwo Transportu, Żeglugi i Łączności wydane zostaje Zarządzenie Nr 69 Ministra Transportu Żeglugi i Łączności w sprawie organizacji i zakresu działania ROI. Następuje poszerzenie zakresu tematycznego zbiorów gromadzonych w Głównej Bibliotece Komunikacyjnej o dokumenty piśmiennicze, wizualne i dźwiękowe z zakresu żeglugi i łączności.

1988 – GBK przejmuje księgozbiór likwidowanego Urzędu Gospodarki Morskiej.

1989 – Wdrożenie zautomatyzowanego systemu informacyjnego – wydawniczego opartego na oprogramowaniu CDS/ISIS, obejmującego bieżącą bibliografię czasopism transportowych polskich i zagranicznych oraz wydawnictwa zwarte gromadzone przez GBK.

1990 – Dyrektorem biblioteki zostaje Ewa Romanowska – Świderska.

1993 – Ukazuje się pierwsza edycja Tezaurusa Transportu, opracowanego z wykorzystaniem systemu zautomatyzowanego. Tezaurus Transportu jest publikowany w formie drukowanej w latach 1993 – 2021.

1994 – Wdrożenie do eksploatacji Kompleksowego Systemu Obsługi Biblioteki LIBRA, obejmującego wydawnictwa zwarte gromadzone przez GBK.

1996–2000 – Prace nad budową tezaurusa na podstawie leksyki UKD w ramach ogólnopolskiego projektu realizowanego przez techniczne biblioteki naukowe.

1998 – Udział w opracowaniu trójjęzycznego tezaurusa OSŻD Transport, realizowanego w ramach międzynarodowej współpracy placówek informacji naukowej krajów członkowskich OSŻD.

2000 – Kierownikiem biblioteki zostaje Barbara Dybicz

2001–2002 – Uczestnictwo w opracowaniu trójjęzycznego (rosyjsko-niemiecko-angielskiego) tezaurusa OSŻD transport kolejowy.

2002 – Utworzenie strony WWW Resortowego Ośrodka INTE (przebudowanej i znacznie rozbudowanej w r. 2004).

2003 – Opracowanie roboczej wersji Tezaurusa wg UKD, obejmującego terminy z zakresu transportu, łączności, budownictwa wodnego.

2006 – Kolejne wydanie Tezaurusa Transportu.

Przystąpienie GBK do międzynarodowego projektu „Współpraca instytucji terminologicznych przy gromadzeniu europejskich zasobów terminologicznych EuroTermBank”.

2007 – Włączenie Resortowego Ośrodka Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej do struktury Ministerstwa Transportu. Główna Biblioteka Komunikacyjna przejmuje zadania informacyjne ROI.

Utworzenie Ministerstwa Infrastruktury (Główna Biblioteka Komunikacyjna działa w jego strukturze).

Przejęcie Biblioteki Zakładowej Ministerstwa Budownictwa.

2009 – Kolejne wydanie Tezaurusa Transportu.

2010 – Wydanie „Bibliografii polskiego piśmiennictwa kolejowego 1823-1970”  oraz   Aneksu do tablic Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej. Wydanie Specjalne Transport Drogowy, Kolejowy, Powietrzny i Wodny (FID 586). Zeskanowanie katalogu alfabetycznego biblioteki i umieszczenie go na stronie internetowej GBK.

2011 – Biblioteka działa w nowej strukturze Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej. W zasobach biblioteki znajdują się odrębne zbiory: z zakresu budownictwa na ul. Wspólnej i księgozbiór beletrystyczny Związków Zawodowych Kolejarzy.

2012 – Udział biblioteki w projekcie „Analiza Funkcjonowania Bibliotek Naukowych w Polsce”. Wersja elektroniczna 12 numerów miesięcznika „Przegląd Prasy Technicznej” publikowana na stronie www biblioteki.

2013 – GBK działa w nowej strukturze (reorganizacja resortu) Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju. W ramach współpracy z OSŻD biblioteka opracowuje bibliografię „Działania na rzecz ułatwienia międzynarodowego ruchu kolejowego przez przejścia graniczne w przestrzeni europejskiej”.

2014 – Przestaje ukazywać się wieloletni miesięcznik „Biuletyn Informacyjny Infrastruktury”. Likwidacja księgozbioru biblioteki beletrystycznej, który przekazano do Biblioteki Publicznej Gminy Jadów. Księgozbiór z zakresu budownictwa przewieziono na ul. Chałubińskiego gdzie stanowi odrębną kolekcję.

2015 – Biblioteka działa w nowej strukturze (reorganizacja resortu) Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa. Kontynuowano opracowanie bibliografii „Lotnictwo. Technika Lotnicza. Astronautyka” cz.2 lata 2003-2016. Biblioteka opracowała bibliografię na temat „Usprawnienie przewozów i rozwój kolejowych korytarzy OSŻD 2012-2014.

2016 – Biblioteka opracowała bibliografię na temat Logistyka i marketing w obszarze kolejowych przewozów towarowych 2013-2015.

2017 – Opracowano bibliografię na temat: Technologie informacyjne w obszarze diagnostyki technicznej infrastruktury kolejowej (2015-2016). Zorganizowano 3 wystawy tematyczne:

• 90 lat kolejnictwa na ziemiach polskich.
• Historia czasopisma "Kolejowe przysposobienie obronne”.
• Współczesne porty lotnicze.

2018 – GBK w wyniku reorganizacji resortu wchodzi w skład Ministerstwa Infrastruktury. Biblioteka opracowuje dwie bibliografie: Organizacja transportu towarowego kolejowego 2015-2017, Organizacja dużych prędkości kolejowych 2015-2017.

GBK wzięła czynny udział w organizacji "Dni Transportu” 29 września 2018 r., przygotowując jednocześnie w budynku rotundy MI wystawę na 100-lecie resortu z wykorzystaniem zbiorów własnych.

2019 – W ramach "Dni Transportu" 14 września 2019 r.  biblioteka zorganizowała wystawę w budynku rotundy Ministerstwa Infrastruktury obrazującej 100-lecie istnienia Głównej Biblioteki Komunikacyjnej.

Unowocześnienie strony internetowej biblioteki poprzez przeniesienie na domenę gov.pl

Utworzenie fanpage’a GBK w mediach społecznościowych

Przystąpienie do polskiego systemu cyfrowych wypożyczeń międzybibliotecznych „Academica”

2021 - Osobą pełniącą obowiązki Kierownika Głównej Biblioteki Komunikacyjnej zostaje Małgorzata Tyszka.

Uczestnictwo w ogólnopolskiej akcji „Noc Bibliotek”

GBK umożliwia pracownikom MI pełnotekstowy dostęp on – line do zbioru Polskich Norm (na podstawie umowy zawartej pomiędzy Ministerstwem Infrastruktury a Polskim Komitetem Normalizacyjnym).

2022 – Główna Biblioteka Komunikacyjna ponownie bierze udział w ogólnopolskiej akcji „Noc Bibliotek”, otrzymując nagrodę za najlepszą organizację imprezy.

Wdrożenie nowego systemu bibliotecznego SOWA SQL, w skład którego wchodzi pełny katalog on – line, oraz elektroniczny system obsługi użytkowników.

Przystąpienie do serwisu e – usług bibliotecznych „w.bibliotece.pl”

Tezaurus Transportu zostaje przeniesiony do systemu SOWA SQL i jest dostępny w wersji elektronicznej.

2023 – Uczestnictwo w ogólnopolskim „Tygodniu Bibliotek” (przygotowanie wystaw tematycznych oraz konkursów dla odwiedzających).

Kolejna edycja ogólnopolskiej akcji "Noc Bibliotek" i otrzymanie wyróżnienia za jej organizację.

Udział w konkursie WORK LIFE BALANCE - NAJLEPSZE PRAKTYKI W SŁUZBIE CYWILNEJ i główna nagroda w kategorii ogólnej za praktykę "Wspieranie rozwoju czytelnictwa i promowanie kultury czytelniczej".

2024 - Główna Biblioteka Komunikacyjna obchodzi w listopadzie bieżącego roku 105 lecie istnienia i stulecie działalności.