Polska w Iraku

Tło historyczne:

Polska i Irak nawiązały stosunki dyplomatyczne w 1932 r. na szczeblu poselstw. Podniesiono je do szczebla ambasad w 1958 r. po obaleniu monarchii w Iraku. W latach 1942-1943 na terenie Iraku, stacjonowały oddziały Polskiej Armii na Wschodzie pod dowództwem gen. Władysława Andersa (ok. 80 tys. żołnierzy). O pobycie Polaków w Iraku świadczą żołnierskie mogiły na cmentarzach brytyjskich w Bagdadzie (23 grobów), dokąd w 1965 r. przeniesiono również mogiły z Khanaqin (437 grobów), a także w Al Taqqadum (10 grobów) i Basrze (36 grobów).

W latach 1970-1989 ideologiczna bliskość obu rządów sprzyjała wszechstronnej rozbudowie wzajemnych kontaktów politycznych i gospodarczych. Dla potrzeb rozwijających się stosunków stworzono silne podstawy prawno-traktatowe. W tym okresie w Iraku pracowało ok. 50 tys. Polaków, budując drogi, mosty, zapory, cementownie, cegielnie i elektrownie. Archeolodzy prowadzili wykopaliska na kilku stanowiskach w północnym Iraku. Liczne rzesze irackich studentów pobierały naukę na polskich uczelniach.

W latach 1991 – 2003, gdy Irak nie utrzymywał stosunków dyplomatycznych ze Stanami Zjednoczonymi, przy Ambasadzie RP w Bagdadzie funkcjonowała Sekcja Interesów USA.

Na współpracę gospodarczą negatywnie wpływa niestabilna sytuacja w Iraku oraz brak wiedzy o irackim rynku a także niewielkie doświadczenie polskich przedsiębiorców w działaniu w warunkach podwyższonego zagrożenia. W ograniczonym stopniu rozwinięty jest handel z Polską (przede wszystkim import produktów spożywczych przez małych przedsiębiorców, największy w swoim zakresie jest import polskich kosmetyków).

Instrumentem wspierającym wzajemną współpracę ekonomiczną była Polsko-Iracka Komisja Mieszana, która dotychczas obradowała 13 razy. Jej ostatnie posiedzenie odbyło się w 2009 r. Strona iracka liczy na reaktywowanie prac komisji, jednak Ministerstwo Rozwoju nie podęło decyzji w tym zakresie.

Irak jest krajem o największym potencjale złóż ropy naftowej, których eksploatacja szacowana jest na o wiele dłuższą i efektywną w perspektywie kilkudziesięciu lat. Zniszczona infrastruktura państwa wymaga pilnej odbudowy – Irak będzie ogłaszał kolejne przetargi na odbudowę dróg, połączeń kolejowych, szpitali, sieci energetycznych, sieci przesyłowych gazu, zapór i elektrowni wodnych, budownictwa wielorodzinnego i jednorodzinnego (w najbliższym czasie jest w stanie zakupić kilkadziesiąt tysięcy domów do szybkiego montażu); oczyszczalni wód i ścieków dla aglomeracji miejskich, tworzenia sieci komunikacji miejskiej w Bagdadzie, Irbilu i większych stolicach prowincji.

Na szczególne zainteresowanie zasługuje sektor rolnictwa i przetwórstwa spożywczego. Do tej pory niewiele państw (wyjątkiem są Niderlandy) inwestowało w tej dziedzinie; Irak potrzebuje odbudować swoje zasoby produkcji rolnej zniszczone tak na skutek wojen, jak i programu „ropa za żywność”. Irak może być państwem dostarczającym do Polski poszukiwane (także przez przetwórców spożywczych) produkty rolne (np. czarna marchew, awokado, cytrusy) w o wiele niższych cenach, pod warunkiem naprawy, czy budowy odpowiedniej infrastruktury; jest też chłonnym rynkiem dla produktów wytwarzanych w Polsce, przede wszystkim drobiu i nabiału; z uwagi na ostatnie wydarzenia i bojkotowanie produktów irańskich i tureckich tworzy się odpowiednia luka dla producentów polskich; należy także podkreślić możliwość współpracy w tym zakresie z FAO oraz Bankiem Światowym.

Zgodnie z danymi GUS, na studiach w Polsce w 2020 r. studiowało 319 studentów z Iraku (zgodnie z danymi z 2018 r., najwięcej na kierunkach: lekarskim, zarządzaniu oraz budownictwie).

W ostatnich latach Polska, zarówno dla Irakijczyków, jak i wielu innych państw regionu była obszarem wykorzystywanym, jako „przystanek” w drodze do uczelni zachodnioeuropejskich, w tym przede wszystkim niemieckich i brytyjskich. Stąd też zainteresowanie przede wszystkim studiami pierwszego stopnia na kierunkach prowadzonych w języku angielskim. Istnieje możliwość zmiany tej sytuacji, w tym poprzez: wymianę naukową – szczególnie jeśli chodzi o studia  medyczne (wszystkie kierunki), psychologię (postraumatyczną i międzykulturową), studia inżynieryjne; studia w zakresie gospodarki rolnej i  weterynarii; stypendia doktoranckie – na wybranych kierunkach ścisłych; ustanowienie studium języka polskiego, po ukończeniu którego wybrani absolwenci uzyskiwaliby stypendia na uczelniach w Polsce; wsparcie w zakresie tworzenia prywatnych i odbudowy państwowych uczelni z wydziałami z zakresu polityki międzynarodowej, regionalnej, kulturoznawstwa, historii sztuki, uczelni artystycznych.

W chwili obecnej rozwój współpracy w zakresie kultury jest dość trudny, z uwagi na zniszczenia infrastruktury, warunki bezpieczeństwa oraz trudne warunki bytowe społeczeństwa irackiego. Kierunkiem, którym wydaje się być zainteresowana strona polska jest w dalszym ciągu archeologia i możliwości prowadzenia badań na terytorium Iraku. Istotnym obszarem, który mógłby stanowić także przedmiot wsparcia, czy inwestycji po stronie polskiej jest literatura oraz prasa, w tym przede wszystkim różnego rodzaju periodyki specjalistyczne oraz magazyny dla kobiet.

Pozycje oznaczone gwiazdką nie stanowią umowy międzynarodowej

Aktualizacja: grudzień 2021