Polska w Irlandii

SYSTEM GOSPODARCZY I NAJWAŻNIEJSZE STRATEGIE GOSPODARCZE

Model rozwoju gospodarczego Irlandii po 1990 r. opiera się na wysokim udziale bezpośrednich inwestycji zagranicznych oraz otwarciu na handel międzynarodowy. Zgodnie z koncepcją rozwoju, określanej mianem strategii „Celtyckiego Tygrysa”, rozwój kraju opiera się na pozyskiwaniu inwestorów  zagranicznych w oparciu o niski podatek CIT, otwarte rynki zbytu w UE w tym  do strefy euro, historyczne i kulturowe związki z rynkiem USA. Ważną rolę odgrywa także pro-biznesowa polityka rządów niezależnie od partii politycznej, która jest u władzy, przyjazne środowisko do prowadzenia biznesu i zapewnianie przez rząd ram prawno-międzynarodowych infrastruktury makroekonomicznej. Fundusze europejskie odegrały dużą rolę w modernizacji kraju. Wpłynęły na podniesienie poziomu wykształcenia siły roboczej. Członkostwo w Unii Europejskiej od 1973 r. i w Unii Gospodarczej i Walutowej od jej powstania (1999) traktowane jest jako podstawowy fundament polityki gospodarczej.  

Wykres 1. Dynamika gospodarcza w Irlandii na tle rozwiniętych gospodarek zachodnich

Źródło:  OECD

Model ten okazał się bardzo stabilny, zapewniając Irlandii awans z ubogiego kraju peryferii UE do jednego z najbogatszych państw UE (PKB per capita w 2023 wg danych OECD to 129,1 tys. USD). Irlandia osiąga jedne z najlepszych wskaźników makroekonomicznych w UE (wysoka stopa wzrostu gospodarczego, niskie bezrobocie, niska inflacja nadwyżka w bilansie obrotów handlowych i bieżących oraz niskie skumulowane zadłużenie budżetowe i nadwyżki budżetowe w ujęciu rocznym). 

Od lat 1990. Irlandia wykazuje ponadprzeciętną stopę wzrostu na tle średniej unijnej (w 1990 r. było to 8,5%, w 1995 9,6%, w 1997 11,0%, w 1998 8,8%, w 1999 10,5%, w 2000 9,4%). Szybko powraca na ścieżkę wzrostu po kryzysach (powodowanych czynnikami zewnętrznymi). PKB kraju spadł w czasie kryzysu walutowego w  2009 o 5,1%, by w 2010 r. osiągnąć +1,7%. Podobnie po pandemii Covid 19 w 2021 r. dynamika gospodarcza wyniosła +16,3%.

Globalizacja i liberalizacja obrotów kapitałowych w połączeniu z dostępem Irlandii, jako jedynego anglojęzycznego państwa strefy euro, a od 2015 jedynego dużego w UE (nie licząc Malty i Cypru) sprawiły,  że zainteresowanie pochodzących z USA korporacji transnarodowych (TNC) rynkiem irlandzkim jest ogromne. Również przyjazna polityka podatkowa i pozafiskalne zachęty do inwestycji (takie jak np. celowe preferencje w postaci nie pobierania CIT za wybrane obszary dochodów TNC przez wszystkie dotychczasowe koalicje rządowe) przyczyniły się do dużego uzależnienia się  Irlandii  od amerykańskiego kapitału. To uzależnienie  gospodarcze od USA jest wskazywane wśród ekspertów jako czynnik wysokiego ryzyka szczególnie w obliczu zapowiadanych przez administrację USA trudności w relacjach ekonomicznych z UE. Czynniki te sprawiły, że pod względem PKB per capita  Irlandia awansowała z dalekiego miejsca wśród państw UE na drugie po Luksemburgu. W 1973 r. PKB per capita wynosił 59% średniej unijnej a w 2022 238% - vide wykres 2.

Wykres 2. PKB per capita Polski (czerwone oznaczenia), Irlandii (zielone) i Niemiec (niebieska linia) na tle średniej UE (UE=100%)

Źródło: Komisja Europejska - https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=GDP_per_capita,_consumption_per_capita_and_price_level_indices 

Zjawiskiem charakterystycznym dla Irlandii jest duża różnica między PKB (Produktem  Krajowym Brutto), a PNB (Produktem Narodowy Brutto) czy DNB (Dochodem Narodowym Brutto). W Irlandii PKB jest znacznie wyższe niż PNB. Istnieje kilka powodów tej rozbieżności.

Obecność międzynarodowych korporacji: Irlandia jest krajem, który przyciąga duże międzynarodowe firmy, szczególnie z sektora technologicznego i farmaceutycznego (np. Apple, Google, Pfizer). Te firmy prowadzą działalność na terenie Irlandii, generując wysokie dochody, które wpływają na PKB, ale część z tych dochodów trafia do zagranicznych inwestorów. W związku z tym, kiedy uwzględnia się dochody zagranicznych firm i odlicza się dochody, które Irlandczycy uzyskują z działalności za granicą, PNB jest znacznie niższe niż PKB.

Działalność firm offshore i transfery zysków: Irlandia jest także popularnym miejscem dla firm rejestrujących działalność offshore ze względu na korzystne przepisy podatkowe. To powoduje, że dochody wygenerowane przez te firmy są wliczane do irlandzkiego PKB, ale niekoniecznie są one przekazywane do obywateli Irlandii, co zaniża PNB w stosunku do PKB.

Migracja dochodów: Wiele irlandzkich firm prowadzi działalność za granicą, co przyczynia się do wzrostu PNB. Z drugiej strony, niektóre dochody z działalności zagranicznych firm w Irlandii (głównie dochody właścicieli i akcjonariuszy) są odprowadzane do zagranicznych krajów, co zmniejsza wartość PNB.

Według danych OECD w 2023 r. PKB wyniósł 510,5 mld EUR a DNB 290,9 mld EUR. PKB per capita w 2023 r. wyniósł 103 888 USD (dane Banku Światowego), a mierzony parytetem siły nabywczej 129 1000 USD (dane OECD).

Gospodarka irlandzka w ostatnim dziesięcioleciu rozwijała się stabilnie, osiągając rzadko spotykane w strefie euro bardzo wysokie wskaźniki wzrostu. Jedynym wyjątkiem był 2023 r. gdy PKB spadł o 5,5%. Obserwowane są tez duże różnice w dynamice PKB i PNB (vide wykres 3). 

Wykres 3. Dynamika gospodarcza w Irlandii  w ostatnich 10 latach (linia niebieska – dynamika PKB, pomarańczowa - dynamika PNB)

Źródło:  opracowanie własne na podstawie danych Centralnego Urzędu Statystycznego Irlandii (CSO) oraz prognozy Komisji Europejskiej z listopada 2024 na lata 2024, 2025, 2026

Od 2023 r.  do połowy 2024 r. Irlandia odnotowywała słabszą dynamikę gospodarczą, a nawet popadła w techniczną recesję, spowodowaną wynikami TNC obecnych w kraju. Spadki kwartalne PKB, które występowały od I kw. 2023 były wynikiem transferów inwestycyjnych korporacji transnarodowych (głównie amerykańskich) na terenie Irlandii. Już  od drugiej połowy 2024 r. znalazła się na stabilnym kursie wzrostu – vide wykres 3. Prognozy wzrostu na 2025 r. i następne lata oscylują w granicach 2-4%.

Wykres 3. Dynamika PKB Irlandii  w ujęciu kwartalnym (rok do roku)

Źródło:  opracowanie własne na podstawie danych CSO

Wg prognozy Irlandzkiego Banku Centralnego z 18.09.24 PKB zwiększy się  w ujęciu rocznym o 2,3% w 2024, a wg. Komisji spadnie o 0,5% – jest to jednak mniejszy spadek  niż wcześniejsze szacunki. Na korzystne odwrócenie tendencji zwraca także uwagę raport Komisji Europejskiej z 15 listopada 2024 r. Economic forecast for Ireland  (https://economy-finance.ec.europa.eu/economic-surveillance-eu- economies/ireland/economic-forecast-ireland_en). Komisja Europejska prognozuje utrwalenie się w następnych kwartałach tendencji wzrostowej  PKB, Dochodu Narodowego Brutto i zmodyfikowanego popytu wewnętrznego.  Także Bank Centralny w prognozie z grudnia 2024 (https://www.centralbank.ie/news/article/quarterly-bulletin-2024-4---steady-growth-and-lower-inflation-in-the-irish-economy--but-geoeconomic-risks-are-rising) zapowiada, że w 2025 r. popyt wewnętrzny wzrośnie o 3,1 %, a w latach 2026 i 2027 średnio o 2,5 %. Realne dochody gospodarstw domowych będą następnych latach rosły. Ekonomiści przewidują, że zmodyfikowany DNB wzrośnie w 2024 r. o 3,1%.

Motorem wzrostu gospodarczego w Irlandii jest tradycyjnie eksport, inwestycje zagraniczne i rosnący wraz zamożnością społeczeństwa popyt wewnętrzny. Oczekuje się, że połączenie stałego wzrostu zatrudnienia, wzrostu płac realnych i środków wsparcia rządowego zwiększy realne dochody do dyspozycji gospodarstw domowych, co będzie stanowić podstawę dalszego wzrostu konsumpcji w dwóch następnych latach.

Wyzwania związane z utrzymaniem stabilnej dynamiki PKB  stają się jednak coraz bardziej widoczne w związku z zagrożeniami płynącymi z USA. Wg przeważającej wśród analityków opinii  obecne podstawy wzrostu  gospodarczego nie są trwałe w dłuższej perspektywie, co widać po trudnej sytuacji w mieszkalnictwie, wciąż niedoinwestowanej infrastrukturze i niższym niż średnia dla strefy euro poziomie usług publicznych (ochrona zdrowia, bezpieczeństwo). Eksperci oceniają sektor budownictwa jako obciążenie dla całej gospodarki. Silniejszy niż oczekiwano popyt na usługi publiczne i budownictwo, przekraczający potencjalne tempo gospodarki, uwypukla krajowe ograniczenia podaży i infrastruktury, stwarzając zagrożenie inflacyjne. 

Inflacja kształtuje się w Irlandii na niskim w porównaniu do innych członków UE poziomie, wykazując tendencję spadkową. Indeks cen towarów i usług konsumenckich (CPI) wzrósł o 1,7% między sierpniem 2023 a sierpniem 2024. Po raz pierwszy od czerwca 2021 inflacja  spadła poniżej 2,0%. Po wyłączeniu energii i żywności nieprzetworzonej ceny wzrosły o 2,9%. Sektory, które odnotowały największą inflację w okresie 12 miesięcy do sierpnia 2024  to restauracje i hotele (+4,5%) oraz różne towary i usługi (+4,1%). Wg prognoz z jesieni 2024  inflacja do 2026 utrzyma się na poziomie 1,5–2 procent. Wynikająca z tego dodatnia dynamika siły nabywczej gospodarstw domowych stanowi podstawę oczekiwanego wzrostu wydatków konsumpcyjnych i inwestycji oraz tworzenia miejsc pracy. Rok 2024 skończył się inflacją na poziomie 1%.

Stopa bezrobocia jest na tle UE niska. W 2024 r. wykazywała tendencję spadkową. W sierpniu wyniosła 4,3%  i była taka sama w przypadku mężczyzn i kobiet. Dla  osób młodych - do 24 r.ż.  stopa bezrobocia jest wysoka - 10,7. Wg danych CSO ze stycznia 2025  stopa bezrobocia w Irlandii wynosiła na koniec 2024  4,2%.

Finanse publiczne są równoważone. Na tle UE Irlandia należy do państw z najniższym zadłużeniem budżetowym.  Wg danych Banku Centralnego z 02.08 w I kwartale 2024 skumulowany dług publiczny Irlandii spadł o 15,9 mld EUR w porównaniu z poprzedzającym kwartałem, osiągając 206,7 mld EUR. Relacja skumulowanego zadłużenia sektora instytucji rządowych i samorządowych do Produktu Krajowego Brutto (PKB) na koniec I kwartału 2024 wyniosła 42,5%. Długoterminowy koszt dłużnych papierów wartościowych spadł w ciągu I kwartału o 15,4 mld EUR. Mają one nadal największy udział w całkowitym długu sektora instytucji rządowych i samorządowych.  Również bardzo dobra jest sytuacja dot. równowagi bieżących dochodów i wydatków budżetowych. Wg danych CSO (16.07.24) całkowite dochody sektora instytucji rządowych i samorządowych wyniosły 28,8 mld EUR w pierwszym kwartale 2024 i były o 1,3 mld wyższe niż w pierwszym kwartale 2023. Wzrosły także wydatki sektora instytucji rządowych i samorządowych, osiągając 28,3 mld EUR. To o 1,4 mld więcej niż w I kwartale 2023. 

Wg jesiennej prognozy Komisji Europejskiej skumulowane zadłużenie budżetowe wykazuje tendencję spadkową – 41,6% PKB w 2024, 38,3% w 2025 i 36,8% w 2026. Bieżąca nadwyżka budżetu ma jednak ulec zmniejszeniu w porównaniu do 2024, w 2025: +1,4% PKB i w 2026: +1,3%.

Dochody podatkowe wynoszą w 2024 r. 105,7 mld EUR, co stanowi wzrost o 13,6 mld w stosunku do wiosennej prognozy. Należy to przypisać wpływom z podatku dochodowego od osób prawnych oraz dochodom wynikającym z wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (Apple). Na 2025 zakładane wydatki to 105,4 mld EUR a dochody 115,1 mld EUR. Na wydatki socjalne przeznaczone zostanie 57,9 mld, na  renty, emerytury i pensje sektora państwowego 32,6 mld i na inwestycje 14,9 mld EUR. Bieżąca nadwyżka budżetowa w 2025 wyniesie 9,7 mld EUR, czyli 2,9 % dochodu narodowego brutto. Dodatkowym wpływem do budżetu jest 13,1 miliarda EUR podatków plus 1,2 mld EUR odsetek przez koncern Apple.  Zatem nadwyżka budżetowa w wysokości 1,7% PKB zostanie powiększona o 14,3 mld, wynosząc łącznie 4,3% PKB (ok. 23 mld EUR).

Eksperci wskazują na dwa zagrożenia dla dalszego dynamicznego rozwoju kraju i utrzymania równowagi budżetowej oraz nadwyżki w bilansie obrotów bieżących i handlowych. Są nimi ew. eskalacja sporów handlowych i fiskalnych między USA a UE, pogarszająca się sytuacja demograficzna w kontekście rent i emerytur oraz  nierównowaga na rynku budownictwa mieszkaniowego.

W raporcie OECD z listopada 2024 stwierdza się, że system finansowy kraju jest odporny. Jednak wysoki udział pożyczek poza bankowych dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz w rynku nieruchomości komercyjnych znacznie go osłabia. Chociaż Irlandia jest liderem w opracowywaniu ram makro ostrożnościowych dla podmiotów niebędących bankami, zalecono kontynuację ścisłego monitorowania ryzyka związanego z tym sektorem. Ostrożność w zakresie polityki budżetowej jest wymagana w perspektywie krótkoterminowej, podczas gdy wzmocnienie ram fiskalnych, zwiększenie efektywności wydatków i poprawa średnioterminowej odporności dochodów podatkowych mają kluczowe znaczenie dla zapewnienia stabilności długoterminowej z uwagi na rosnącą presję fiskalną. Rząd irlandzki podejmuje szereg działań, aby zapewnić stabilność emerytur państwowych i przygotować się na zmiany demograficzne. Obejmują one zwiększenie składek na ubezpieczenie społeczne i inwestowanie części bieżących nadwyżek budżetowych w Future Ireland Fund.

Najpoważniejszym problemem makroekonomicznym obecnie jest niestabilna sytuacja na rynku nieruchomości. W raporcie OECD dot. Irlandii stwierdza się, że analiza irlandzkiego rynku mieszkaniowego wyraźnie pokazuje brak równowagi między podażą a popytem. Państwo pomaga zwiększać liczbę oddawanych do użytku mieszkań, ale biorąc pod uwagę dynamikę irlandzkiej gospodarki i rosnącą imigrację, konieczne są regularne aktualizacje potrzeb mieszkaniowych, a te wymagają podejścia wieloaspektowego. Reformy mające na celu zwiększenie gęstości zaludnienia (w centrach urbanizacyjnych), a także zapewnienie, że przepisy dotyczące użytkowania gruntów zaspokajają potrzeby mieszkaniowe i obniżają koszty oraz poprawiają wydajność w sektorze budowlanym mają kluczowe znaczenie dla zwiększenia podaży mieszkań. Zmniejszenie złożoności i restrykcyjności przepisów dotyczących najmu pomogłoby zwiększyć podaż mieszkań na wynajem. Zapewnienie odpowiedniej podaży i finansowania budowy i eksploatacji mieszkań socjalnych ma kluczowe znaczenie dla poprawy warunków życia osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji, w tym migrantów.

Wykres 4. Nierównowaga między wielkością populacji a ilością dostępnych mieszkań/domów na rynku w Irlandii  

Źródło:  OECD

GŁÓWNE SEKTORY GOSPODARKI I ICH UDZIAŁ W PKB

Usługi. Udział sektora usług w PKB wynosi 60,88%. Główną rolę odgrywają usługi finansowe, usługi IT, usługi związane z obsługą handlu zagranicznego w tym elektronicznego, telekomunikacji, oprogramowania komputerowego. Istotny jest także sektor  transportu i turystyka:

- Irlandia jest liderem  usług IT w świecie. Najważniejsze koncerny światowe z branży jak Apple, Microsoft, Google maja siedzibę w tym kraju. Irlandia kreuje swój wizerunek, jako jednego z najważniejszych ośrodków skupiających firmy z branży zaawansowanych technologii, skupiając się na inwestycjach amerykańskich. Sektor ten tworzy ponad 1/3 całkowitego eksportu. Są to znaczące liczby jeśli weźmie się pod uwagę proeksportowy charakter gospodarki irlandzkiej, w której ponad 80% wytwarzanych dóbr jest sprzedawanych za granicę.

- Ważną rolę dla gospodarki kraju odgrywa obszar międzynarodowych usług finansowych (ang. International Financial Services, IFS), który swoją atrakcyjnością przyciąga do kraju wiele firm zza granicy. Fundament sektora stanowi około 430 firm, które korzystają ze wsparcia rozwojowego irlandzkich organizacji rządowych Enterprise Ireland i IDA Ireland. Połowa z nich jest własnością irlandzkich przedsiębiorców, a pozostałe pochodzą spoza kraju.

- Transport jest ważnym sektorem gospodarki m.in. ze względu na wyspowe położenie kraju na szlaku handlowym miedzy Ameryka Północna a Europą. Irlandia ma silnie rozwinięta sieć lotniczą i jest siedzibą jednej z największych spółek specjalizujących się z tanich lotach – RyanAir. Sektor transportu zatrudnia 105,6 tys. pracowników (dane z 2021, https://www.statista.com/statistics/448136/number-of-employees-in-the-transport-sector-in-ireland-by-mode/ ). Główną częścią jest sektor drogowy pasażerski – 27,5 tys., a także fracht drogowy – 25 tys. i przesyłek pocztowych – 21 tys. Był to do niedawna zaniedbany sektor gospodarki.

- Turystyka i hotelarstwo jest nadal największym pracodawcą w kraju, zatrudniając 258 tys. osób pracujących w branży turystycznej i hotelarskiej w całym kraju.

Przemysł. Udział sektora przemysłu w PKB wynosi 33,19%. Głównymi branżami są sektor wyrobów elektrotechnicznych (komputery i urządzenia IT) oraz farmacja. Podobnie jak w przypadku usług finansowych i IT także w przypadku przemysłu o wielkości tego sektora decydują zagraniczne korporacje transnarodowe. Specyfiką irlandzkiej gospodarki jest silny rozwój przemysłu wysokich technologii, który jest traktowany jako główny kierunek dalszego rozwoju. Irlandia należy do ścisłego grona najbliższych sojuszników USA w kwestii dostępu do technologii AI.

Rolnictwo.  Udział sektora rolnictwa w PKB wynosi 0,88%. Rolnictwo jest nadal ważnym sektorem eksportowym. Jest ono wysoko zmechanizowane i daje zatrudnienie 300 tys. osób (dane CSO za 2023). Produkcja wołowiny i mleka stanowi ok. 60% ogółu produkcji rolnej. Niszowe produkty żywnościowe z Irlandii (jak np. marka masła Kerrygold) są promowane przez specjalną agendę rządową Bord Bia (Irish Food Board). W sektorze rolnym tradycyjnie ważne miejsce zajmuje rybołówstwo. Irlandia posiada jedne z największych i najbardziej rozwiniętych łowisk w Europie.

POLITYKA KURSOWA

Irlandia od początku istnienia UGW jest członkiem strefy euro i zrzekła się tym samym niezależnej od EBC polityki kursowej. Europejski Bank Centralny (EBC) jest odpowiedzialny za prowadzenie polityki pieniężnej w strefie euro od 1999 r. Eurosystem obejmuje EBC i krajowe banki centralne krajów, które przyjęły euro. Central Bank of Ireland reprezentuje Irlandię w Eurosystemie.

SUROWCE I TECHNOLOGIE KRYTYCZNE

Zasoby naturalne są sektorem w dużym stopniu przyczyniającym się  do wzrostu irlandzkiej gospodarki, zatrudniając około 30 tys. osób. Ma on wpływ na około 3,0% produktu krajowego brutto Irlandii. Głównymi bogactwami naturalnymi Irlandii, z których kraj ten czerpie korzyści są: rybołówstwo i zasoby geologiczne metali. Irlandia jest także największym w Europie i jednym z dziesięciu największych na świecie producentem cynku.

STAN INFRASTRUKTURY

Stan infrastruktury był zaniedbany po latach kolonialnej przynależności do Wlk. Brytanii i okresie stagnacji gospodarczej do końca lat 1980. Dopiero od niewielu lat przeznaczane są  duże środki w rozbudowę infrastruktury transportowej.  Sieć dróg i autostrad ma łączną długość 102 227 km (19,26 metra na 1 mieszkańca). Plasuje to Irlandię na 49. miejscu w światowym rankingu. W 2022 r. na każdego mieszkańca Irlandii przypadało średnio około 0,52 pojazdu. Łącznie w całym kraju jest ich około 2,74 mln. Przy średniej liczbie 166 ofiar śmiertelnych wypadków drogowych rocznie (2015–2019) ruch drogowy w Irlandii uważa się za bezpieczny. Odpowiada to około 3,4 ofiar śmiertelnych na 100 000 mieszkańców rocznie. Dla porównania, na całym świecie liczba ta wynosi 16,8. W USA jest ich 12,6, a w całej UE – 5,8. Stale rozbudowywana jest infrastruktura kolejowa. Przy wsparciu środków z budżetu centralnego i finansowaniu w ramach Project Ireland 2040 przewidywane są dalsze inwestycje w pociągi, infrastrukturę, stacje i obsługę klienta w ramach Narodowego Planu Rozwoju na lata 2018-2027.  Inwestycje obejmują m.in. zakup do 790 nowych wagonów kolejowych w celu zaspokojenia rosnącego zapotrzebowania, w tym do 600 wagonów elektrycznych lub akumulatorowych, inwestycje w tory, sygnalizację i przejazdy kolejowe w celu zwiększenia częstotliwości i skrócenia czasu przejazdów, nowe stacje i zmodernizowane istniejące stacje, w tym poprawiona dostępność i infrastruktura parkingowa. Priorytetowo traktowane są dalsze inwestycje mające na celu kontynuację rozwoju sieci kolejowej, nadal słabo rozwiniętej w zachodniej części kraju.

Kalendarz dni wolnych od pracy

1 stycznia – Nowy Rok           

3 lutego  –  Św. Brygidy

17 marca  –  Św. Patryka

Poniedziałek Wielkanocny – (święto ruchome)

5 maja –  Święto Pracy

2 czerwca – Bank Holiday (święto ruchome)

4 sierpnia – Bank Holiday (święto ruchome)

27 października – Bank Holiday (święto ruchome)

25 grudnia – Pierwszy dzień Świąt Bożego narodzenia

      26 grudnia – Drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia

[1] Dane OECD Draft Economic Survey of Ireland 26.11.2024

2  Dane Komisji Europejskiej

3  Dane CSO

4 Dane dla  Fitch / Moody's / S&P 

5 Dane tylko dla Fitch

Dane demograficzne

3  Dane CSO

NAJWAZNIEJSI PARTNERZY HANDLOWI

Irlandia tradycyjnie od dekad notuje nadwyżkę w bilansie handlowym. Obecność amerykańskiego i międzynarodowego kapitału w Irlandii sprawia, że od końca lat 1990. Irlandia jest dużym eksporterem towarów w obszarach najbardziej nowoczesnych. Obroty handlowe przekraczają 60% PKB, a kraj wykazuje od kilku dekad dodatnie saldo w obrotach towarowych ze światem.

Tabela1: Obroty towarowe Irlandii z głównymi partnerami na świecie, lata 2022 i 2023, w mln EUR

Źródło: https://www.cso.ie/en/releasesandpublications/ep/p-gei/goodsexportsandimportsdecember2023/ CSO statistical publication, 15 February 2024

Tylko z kilkoma partnerami handlowym Irlandia wykazuje ujemne saldo w handlu towarowym. Są to tradycyjni partnerzy sprzed okresu celtyckiego tygrysa – W. Brytania i Francja oraz Chiny. Wysokie nadwyżki w wymianie towarowej z RFN i krajami Beneluksu są pochodną handlu i inwestycji z USA. W przypadku ograniczenia relacji handlowych z USA ucierpiałby także  handel Irlandii wewnątrz UE. 

Tendencje w handlu zagranicznym wg CSO są korzystne. Zagrożeniem jest polityka handlowa USA. Nadwyżka handlowa Irlandii wzrosła w październiku 2024 r. zwiększyła się do 9,9 mld EUR z 6 mld w analogicznym okresie roku. Sprzedaż na rynki zagraniczne wzrosła o 21% w porównaniu z rokiem poprzednim do 21,2 mld EUR.

PODSTAWOWE PRODUKTY I USŁUGI IMPORTOWE I EKSPORTOWE

W 2023 r. Irlandia wyeksportowała towary o wartości ponad 197 mld EUR. Wartość importu wyniosła  140 mld EUR. Eksport farmaceutyków, środków chemicznych i produktów pokrewnych o wartości ponad 126 mld stanowił prawie dwie trzecie całkowitego eksportu. Maszyny i sprzęt transportowy stanowiły 13% eksportu, a żywność i żywe zwierzęta wyniosły 14,4 mld EUR, czyli 7% całości.

Maszyny i sprzęt transportowy to 38% całkowitego importu, a jego wartość przekroczyła 53 mld EUR. Obejmuje to import samolotów. Import chemikaliów i produktów pokrewnych wyniósł 40 mld EUR (28%), podczas gdy import żywności i żywych zwierząt stanowił 7% całości.

ZAGRANICZNE INWESTYCJE W IRLANDII

Pomimo, że kraj otwarty był i jest na wszystkie państwa świata to liderem inwestycyjnym są Amerykanie. Jako przyczynę eksperci wskazują historyczne i kulturowe związki obu państw oraz irlandzkie preferencje dla USA z uwagi na skalę tamtejszego rynku oraz na łatwość, bez większych biurokratycznych problemów, podejmowania decyzji lokalizacyjnych i sektorowych przez amerykańskich menedżerów, preferujących podobnie jak Irlandczycy bezpośredni i szybki sposób działania. Ta symbioza małej europejskiej wyspy z amerykańskim oceanem kapitału sprawiła, że obecnie rola wielkich firm amerykańskich w polityce zatrudnienia, podatkowej, handlowej i inwestycyjnej Irlandii jest bardzo poważna.

Według danych Amerykańskiej Izby Handlowej w Irlandii funkcjonuje 970 przedsiębiorstw amerykańskich. Firmy z USA należą do dużych i mieszczą się w kategorii zatrudniających 250 i więcej osób. W przedsiębiorstwach amerykańskich pracuje 210 tys. osób. Do głównych amerykańskich TNC w Irlandii należą:

-  Apple, który rozpoczął działalność w Irlandii w 1980 roku i od tego czasu rozrósł się do zatrudnionych 6 000 osób. Irlandzki oddział Apple osiągnął przychody w wysokości 204,39 mld EUR w roku finansowym 2023.

- Google. Działalność firmy na terenie kraju zapewnia wsparcie techniczne, sprzedażowe i operacyjne klientom w ponad 50 krajach. Najnowsze irlandzkie przychody firmy wyniosły 72,6 mld EUR.

- Microsoft. Microsoft  Ireland Operations jest spółką zależną, która z Dublina sprzedaje i dystrybuuje oprogramowanie na całym świecie. Przychody tej największej globalnej firmy produkującej oprogramowanie w Irlandii wyniosły 69,9 mld USD, w porównaniu z 65,4 mld w roku poprzednim.

- Meta (Facebook). Obroty irlandzkiego giganta mediów społecznościowych wyniosły 58,05 mld EUR w 2022 roku, w porównaniu z 52,3 mld w 2021 roku.

Ponadto w Irlandii ulokowały się, zgodnie z preferencją strategii gospodarczej rządu, amerykańskie firmy  branży farmaceutycznej, z których najważniejsze to Eli Lilly, Johnson&Johnson, AbbVie, Merck, Pfizer. Po pandemii COVID 19 zyski przed opodatkowaniem koncernu Johnson&Johnson wzrosły w 2021 r. prawie dwukrotnie do 540,97 mln EUR. Przedsiębiorstwo to w dalszym ciągu intensywnie inwestuje w Irlandii, a wg najnowszych informacji przewidziało przeznaczenie 100 mln USD na rozszerzenie działalności w Limerick, jednym z największych zakładów produkujących soczewki kontaktowe na świecie. Inna globalna korporacja farmaceutyczna Eli Lilly and Company ogłosiła rozbudowę swojego zakładu produkcyjnego w Limerick na zachodzie Irlandii o wartości 1 mld USD w celu zwiększenia produkcji biologicznych składników aktywnych, w tym tych do niedawno zatwierdzonego leczenia w przypadku wczesnoobjawowej choroby Alzheimera. Firma zaprezentowała także plan rozbudowy zakładu o wartości 800 mln USD w Kinsale, aby zaspokoić popyt na najnowsze leki Lilly do leczenia cukrzycy i otyłości. Ta dodatkowa inwestycja jest częścią najambitniejszego planu rozwoju produkcji w historii firmy.

Reasumując, wg danych CSO skumulowana wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) w Irlandii wyniosła 1,284 bln EUR (dane za 2022). Z tego amerykańskie BIZ stanowiły 72%. Zależność gospodarki od BIZ jest ponad proporcjonalnie wysoka na tle państw UE i wynosi 254% PKB. Jest to wskaźnik 4-krotnie przewyższający średnią dla UE. W samym tylko 2022 inwestycje typu greenfield warte były 13 mld EUR.

Inwestycje amerykańskie są szczególnie ważne dla wzrostu i modernizacji irlandzkiego przemysłu, zapewniając nowe technologie, możliwości eksportowe, najlepsze praktyki w zakresie zarządzania i produkcji oraz możliwości zatrudnienia. Irlandia stała się ostatnio ważnym ośrodkiem badawczo-rozwojowym dla amerykańskich firm w Europie i magnesem przyciągającym amerykańskie inwestycje w Internet i media cyfrowe. Liderzy branży, tacy jak Google, Amazon, eBay, PayPal, Meta (Facebook), Twitter, LinkedIn, Electronic Arts i firmy zajmujące się cyberbezpieczeństwem, takie jak Tenable, Forcepoint, AT&T Cybersecurity i McAfee, wykorzystują Irlandię jako centrum swoich europejskich, a czasem nawet działania na Bliskim Wschodzie w Afryce i  Indiach.

Znaczenie BIZ dla budżetu kraju jest b. duże. Wpływy z podatku korporacyjnego (CIT) zakładane są w budżecie na 2025 r. w wysokości 34,3 mld EUR, co stanowi 29,8% wszystkich wpływów do budżetu. W amerykańskich TNC w Irlandii zatrudnionych jest bezpośrednio ponad 200 tys. osób, a pośrednio angażują one pracę 167 tys. osób.  Dla porównania w całej gospodarce pracuje 2,3 mln osób, czyli amerykańskie firmy odpowiadają za ponad 16% zatrudnienia w Irlandii. W przypadku wdrożenia w życie gróźb administracji USA  w wyniku ewentualnego powrotu  części TNC z Irlandii do USA zagrożona byłaby realizacja budżetu. Wpływy głównie z CIT, ale także z PIT uległyby zmniejszeniu,  a przewidziane w budżecie środki na pomoc socjalną  musiałyby ulec zwiększeniu.

GŁÓWNE KIERUNKI INWESTYCJI ZAGRANICZNYCH PODMIOTÓW Z IRLANDII

Głównym kierunkiem ekspansji dla kapitału irlandzkiego jest USA. W mniejszym stopniu państwa UE, Kanada i Australia. Wynika to z przyczyn ulokowania w Irlandii BIZ pochodzących z rynku amerykańskiego oraz ze związków biznesowych Irlandia - USA. W 2023 roku bezpośrednie inwestycje zagraniczne z Irlandii do Stanów Zjednoczonych wyniosły około 322 mld USD. W latach poprzednich oscylowały wokół wartości 250-300 mld EUR. Skumulowaną wartość BIZ  w USA wyceniono w 2023 roku na około 5,39 bln USD. Należy zwrócić przy tym uwagę na fakt, że część z tych inwestycji to reinwestowanie do kraju pochodzenia przez amerykański kapitał obecny w Irlandii.

                [1] Dane z poszczególnych fundacji/organizacji.

DWUSTRONNE RELACJE HANDLOWE I INWESTYCYJNE

Polsko-irlandzkie stosunki handlowe rozwijają dynamicznie.  W  okresie styczeń – październik 2024 eksport z Polski do Irlandii wyniósł 1,155 mld EUR a import z Irlandii do Polski 1,439 mld EUR. Polsce udało się zmniejszyć deficyt w bilansie handlowym z poziomu 414 mln do 284 mln EUR.  W pierwszych 10 miesiącach 2024 nastąpił wzrost obrotów handlowych z 2,474 mln do 2,594 mld EUR – dynamika 4,9%, pomimo lekkiej aprecjacji złotego (04.01 – 4,25 PLN/EUR; 24.09 4,26 PLN/EUR).

Polska eksportuje głównie: maszyny i urządzenia mechaniczne i elektryczne, mięso i przetwory z mięsa i tworzywa sztuczne. Główną częścią polskiego importu są produkty farmaceutyczne, maszyny i urządzenia mechaniczne i przyrządy medyczne.

Wg danych NBP irlandzkie inwestycje bezpośrednie w Polsce w 2022 roku wyniosły ogółem netto 410,5 mln EUR, przy czym wartość kapitału własnego netto (akcje i inne formy udziałów kapitałowych) wyniosła 1 217,0 mln, kwota reinwestowanych zysków netto 226,2 mln EUR a instrumentów dłużnych netto 325,8 mln EUR. Skumulowane irlandzkie inwestycje w Polsce wyniosły na koniec 2022 roku 1 542,9 mln EUR. Zgodnie z danymi GUS za 2023 w 2022 roku w Polsce było 205 podmiotów z udziałem kapitału irlandzkiego, co stanowiło 0,4% udziału Irlandii w kapitale zagranicznym zainwestowanym w Polsce ogółem. Plasuje to Irlandię na 21. miejscu wśród krajów inwestujących w Polsce. Irlandzkie inwestycje w Polsce są zlokalizowane głównie w przetwórstwie przemysłowym (41%) oraz informacji i komunikacji (23%). Największy kapitał ulokowany był w województwie mazowieckim (42%) oraz województwie łódzkim (30%). Według danymi GUS za 2021 rok (opublikowane w styczniu 2024 roku), Irlandia posiadała 59 przedsiębiorstw o liczbie pracujących 10 i więcej osób, które osiągnęły przychody w wysokości 21 186,6 mln PLN i zatrudniały w sumie 32 120 pracowników. Do najważniejszych irlandzkich inwestorów w Polsce należą takie firmy jak: Cement Roadstone Holding (produkcja materiałów budowlanych), JFC Manufacturing Ltd (produkcja wyrobów z plastiku), Kingspan Group PLC (produkcja systemów płyt warstwowych dla budownictwa, termoizolacji, zbiorników na paliwo), SouthWestern Business Process Services (usługi outsourcingu biznesowego), ABP Food Group (przetwórstwo mięsa). W Irlandii funkcjonują także polskie ośrodki medyczne - w Dublinie, Waterford, Galway, Limerick i Cork działają przychodnie obsługiwane przez personel polskiego pochodzenia. W 2017 roku dużą polską inwestycję w Irlandii zrealizowała spółka Colian Holding, wiodąca polska grupa kapitałowa, specjalizująca się w produkcji wysokiej jakości artykułów spożywczych. Pod koniec 2017 roku podpisała umowę nabycia 100% udziałów w kapitale zakładowym spółki Lily O’Brien’s Holding Limited (LOBH), producenta wyrobów czekoladowych premium. Dzięki temu przejęła kontrolę nad marką, a także zyskała nowe kanały dystrybucji i zwiększyła zasięg na rynkach Irlandii, Wielkiej Brytanii, USA i Australii.

Baza traktatowa między Polską a Irlandią

Polsko-irlandzkie stosunki gospodarcze regulują postanowienia dorobku prawnego Unii Europejskiej na podstawie podpisanego 16 kwietnia 2003 roku w Atenach i obowiązującego od 1 maja 2004 roku Traktatu dotyczącego przystąpienia Polski i dziewięciu innych krajów do Unii Europejskiej (Dz.U. 2004 nr 90 poz. 864). Kwestie podatkowe reguluje Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Irlandii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu z 13 listopada 1995 roku (Dz.U. 1996 nr 29 poz. 129). Pełną listę umów można znaleźć w internetowej bazie traktatów MSZ (https://traktaty.msz.gov.pl).

Przydatne kontakty i linki

Instytucje rządowe

Rząd Irlandii www.gov.ie

Ministerstwo spraw zagranicznych i handlu – www.dfa.ie

Ministerstwo sprawiedliwości, spraw wewnętrznych, migracji i równouprawnienia - www.justice.ie

Ministerstwo finansów www.finance.gov.ie               

Ministerstwo przedsiębiorczości, turystyki i zatrudnienia www.djei.ie

Ministerstwo ds. ochrony socjalnej, wsi, rozwoju społeczności i obszarów www.welfare.ie

Centralny Urząd Statystyczny www.cso.ie

Bank Centralny Irlandii  www.centralbank.ie

Enterprise Ireland www.enterprise-ireland.com

Industrial Development Agency (IDA)  www.idaireland.ie

Bord Bia (promocja produktów spożywczych) www.bordbia.ie

Irlandzki Urząd Patentowy www.aptma.ie

Krajowy Rejestr Spółek www.cro.ie

Urząd Skarbowy www.revenue.ie

Sąd Pracy www.labourcourt.ie

Krajowy Urząd ds. Standardów www.nsai.ie

Urząd ds. zdrowia i bezpieczeństwa pracy www.hsa.ie

Urząd ds. bezpieczeństwa żywności www.fsai.ie

Oficjalna prasa ekonomiczna

The Irish Times www.irishtimes.com

Irish Independent www.independent.ie

Oficjalne strony o charakterze ekonomicznym

Finfacts (informacje finansowe) www.finfacts.ie

Instytut Badań Ekonomicznych i Społecznych (ESRI) www.esri.ie

Irlandzkie Stowarzyszenie Biznesu i Pracodawców www.ibec.ie

Izby handlowe

Arklow Chamber www.arklow.ie

Athlone Chamber www.athlonechamber.ie

Cork Chamber www.corkchamber.ie

Dublin Chamber www.dublinchamber.ie

Dundalk Chamber www.dundalk.ie

Galway Chamber www.galwaychamber.ie

Kilkenny Chamber www.kilkennychamber.ie

Limerick Chamber www.limerickchamber.ie

Sligo Chamber of Commerce www.sligochamber.ie

South Dublin Chamber www.sdchamber.ie

Waterford Chamber www.waterfordchamber.ie

Informacje dla  obywateli i przedsiębiorców www.citizensinformation.ie

Data aktualizacji: 02/2025