Komenda Miejska
Państwowej Straży Pożarnej
w Rzeszowie

W roku bieżącym przypada jubileusz 150-co lecia zorganizowanego pożarnictwa na ziemi rzeszowskiej. 28 lipca 1872 roku Rada Miejska uchwaliła statuty, które powołały „Straż Ogniową”.

Rzeszowscy strażacy w swej 150 letniej służbie zbudowali sobie coś bardzo cennego: sympatię, uznanie i wdzięczność rzeszowian za to, że są ciągle na pierwszej linii walki o ich życie i bezpieczeństwo.

Historia rzeszowskiej straży obfitowała w wiele ważnych, doniosłych a czasami trudnych wydarzeń.

Pierwsze lata po powstaniu naznaczone były trudem organizacyjnym. Początkowo utrzymanie straży to dotacje Rady Miasta, dochody z organizowanych przez siebie balów, koncertów, przedstawień teatralnych oraz datki członków.

Ciekawą informacją dla dzisiejszego mieszkańca może być lista sprzętu jakim wówczas dysponowali pożarnicy. Niespełna 10 lat po powołaniu w roku 1880 posiadali m.in.: trzy duże sikawki, pięć wozów z beczkami na wodę, 40 konewek, jedną siekierę, rydel, drabinę do tego: hełmy, toporki, pasy i liny.

W 1896 r. Ważnym wydarzeniem była budowa drewnianej wspinalni (wieży strażackiej) na tzw. targowicy w Rzeszowie. Obiekt był miejscem regularnej musztry ogniowej oraz ćwiczenia strażackich.

7 lipca w 1912 r. z okazji jubileuszu 40-lecia straży zorganizowano pierwsze w Galicji zawody strażackie. Następnie została odprawiona msza św. w kościele OO. Bernardynów po czym odbyły się uroczystość przed gmachem „Sokoła” (obecnie budynek teatru im. Wandy Siemaszkowej), gdzie uhonorowano strażaka Jana Marcinkiewicza, który był członkiem straży od początku jej powstania, czyli przez pierwszych 40 lat.

Po 1918 r. straż rzeszowska dysponowała sprzętem typowym dla ówczesnych możliwości i stanu techniki. Wozy były ciągnione przez konie, a sprzęt zgromadzony był przy ulicy Mickiewicza 10. Była tam szopa murowana bez posadzki, kryta gontem, z pięcioma bramami wjazdowymi oraz stajnia murowana na dwie pary koni.

Początkowo Miejska Straż Pożarna, miała siedzibę w Ratuszu, później przy Mickiewicza 10 i 12.

W 1920 r. naczelnikiem rzeszowskich strażaków został lwowiak Paweł Woroński. Wówczas obok gaszenia pożarów, strażacy kontrolowali kominy, zbierali placowe na targowicy, a sześciu z nich pełniło funkcję strażników miejskich. Spisywali zwierzęta i sklepy, sprawdzali zameldowanie, kontrolowali wywóz śmieci, a także kierowali ruchem.

We wrześniu 1939 r. strażacy gasili pożary po niemieckich nalotach, zwłaszcza po ciężkim bombardowaniu miasta w dniu 6 września. Zarządzono wówczas ewakuację władz. Razem z nimi, w nocy z 7 na 8 września, straż opuściła miasto udając się ze sprzętem na wschód przez Krzemieniec do Buczacza. Z ówczesnego terenu Związku Radzieckiego nie powrócił już ani sprzęt, ani komendant straży Paweł Woroński.

W 1941 roku do Rzeszowa przybył nowy komendant - porucznik Stanisław Komorowski, były wykładowca szkoły pożarniczej i obrońca elektrowni warszawskiej. Zorganizował w Rzeszowie komórkę strażackiej konspiracji "Skała".

W czasie wojny strażacy wypełniali swą powinność, niestety zmuszani byli także do demontażu tablic pamiątkowych, pomników, orła z ratusza, którego pomimo nakazu zniszczenia ukryli i uratowali.

Gdy Kończyła się wojna, okupanci z niemiecką dokładnością ustalili sposób swojej ucieczki - także strażackimi samochodami. Korzystając z pomocy inż. Tondery, kierownika cegielni na Czekaju strażacy w ostatniej chwili ukryli cały sprzęt wszystkie pojazdy pożarnicze
w wąwozach w lesie koło Hyżnego. Do wolnego Rzeszowa wrócili 25 lipca 1944 r. o 6 rano. Służbę rozpoczęli od ponownego zainstalowania orłów na ratuszu i na zamku.

W podziękowaniu za postawę strażaków społeczeństwo ufundowało straży sztandar, który wręczony został 26 listopada 1946 roku.

Ciekawostką jest informacja, że od 1948 roku strażacy uruchomili w Rzeszowie 3 linie autobusowe. Autobusy kompleksowo były obsługiwane i konserwowane przez mundurowych.

Ustawa o ochronie przeciwpożarowej z 4 lutego 1950 roku sprawiła, że powstały nowe formy organizacyjne m.in. Komenda Wojewódzka Straży Pożarnej w Rzeszowie. Wraz z rozwojem straży i jej struktur zabudowania przy ul Mickiewicza powoli przestawały spełniać swoją rolę, postanowiono wybudować nową siedzibę. Wybrano parcelę przy ul. Mochnackiego 4, budowę straży ukończono w 1967 roku.

W latach siedemdziesiątych, aby zapewnić właściwe zabezpieczenie miasta na bazie Ochotniczych Straży Pożarnych Drabinianka i Staromieście utworzono dodatkowe oddziały Zawodowej Straży Pożarnej, które funkcjonowały aż do 30 czerwca 1992 roku.

W wyniku zmian systemowych jakie zaszły w naszym kraju w roku 1992 zostaje powołana Państwowa Straż Pożarna. W Rzeszowie powstaje Komenda Rejonowa PSP która następnie w 1999 roku wraz z reformą administracyjną zostaje przekształcona w Komendę Miejską PSP. W tym momencie w skład struktury KM wchodzą dwie Jednostki ratowniczo-gaśnicze Nr 1 przy ul. Mochnackiego 4 i JRG Nr 2, która powstała na bazie zakładowej straży pożarnej Przedsiębiorstwa WSK PZL Rzeszów, zlokalizowana przy ul. Hetmańskiej 120.

10 maja 2003 roku podczas uroczystości z okazji jubileuszu 130-lecia na Placu Farnym w Rzeszowie, po 57 latach od chwili ufundowania pierwszego sztandaru zostaje nadany Komendzie nowy sztandar.

Wchodząc w XXI wiek rzeszowska straż przeżywa dynamiczny rozwój, z roku na rok poprawiają się warunki służby, Komenda pozyskuje samochody i nowoczesny sprzęt ratowniczy. Na bazie istniejących JRG utworzone zostają grupy specjalistyczne. Strażacy osiągają wysokie kwalifikacje co skutkuje m.in. tym, że biorą udział w akcjach ratowniczych poza granicami kraju, współpracują z innymi służbami zyskując uznanie w wielu środowiskach.

W roku 2017 po wieloletnich staraniach zapada decyzja o budowie nowej JRG. Od listopada 2020 na dworzysku w pięknym i nowoczesnym obiekcie rozpoczynają służbę strażacy Jednostki Ratowniczo – Gaśniczej nr 3 - jednej z najnowocześniejszych w kraju i na świecie.

Znajdują tam miejsce m.in. sale edukacyjne dla dzieci, komora dymowa, przestronne garaże, obiekty sportowe oraz zaplecze magazynowe, które już niedługo po otwarciu, bo na początku 2021 roku staje się także rezerwowym magazynem wojewody podkarpackiego.  Gromadzone są tam środki do zwalczania i zapobiegania pandemii.

Od początku marca 2022 JRG 3 staje się centrum światowej pomocy dla służb ratowniczych Ukrainy. Nieprzerwanie od 3 dnia wojny koordynujemy wsparcie płynące z Polski, Europy i świata. 

 

Opracowanie:  st. bryg. Tomasz Baran - KM PSP w Rzeszowie
Zdjęcie:  st. bryg. Tomasz Baran - KM PSP w Rzeszowie