Komenda Powiatowa
Państwowej Straży Pożarnej
w Kościanie

Po II wojnie światowej powstaje przy Starostwie Powiatowym Powiatowa Komenda Straży Pożarnych w Kościanie, która w roku 1948 staje się referatem ochrony przed pożarami i innymi klęskami. W dniu 4 lutego 1950 r. Sejm uchwalił ustaw o ochronie przeciwpożarowej, w której powołano państwowe organy ochrony przeciwpożarowej, a mianowicie Komendzie Głównej Straży Pożarnych, komendy wojewódzkie, komendy powiatowe oraz komendy miejskie straży pożarnych. Dzięki zapisom ustawy powstał samodzielny pion organizacyjny o charakterze operacyjnym podlegający Ministrowi Spraw Wewnętrznych, mający uprawnienia do dysponowania do zdarzeń wszystkich straży pożarnych, a mianowicie straży zawodowych, zakładowych, terenowych i ochotniczych. Wprowadzona w dniu 20 marca 1950 r. nowa ustawa o terenowych organach władzy państwowej ( Dz. U. Nr 14, poz. 130 ) wprowadziła nowy ustrój administracyjny kraju, likwidując samorząd powiatowy, a powołując prezydia rad narodowych. Na mocy tej ustawy Powiatowa Komenda Straży Pożarnych w Kościanie weszła w skład Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Kościanie. W 1954 roku nadzór nad ochroną przeciwpożarową kraju od Ministra Gospodarki Komunalnej przejął Minister Spraw Wewnętrznych, a powiatowe komendy straży pożarnych stały się oddziałami spraw wewnętrznych prezydium powiatowej rady narodowej. W 1970 roku rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 1970 r. ( Dz. U. Nr 31, poz. 26 ) wyłączono wojewódzkie i powiatowe komendy straży pożarnych z komórek organizacyjnych spraw wewnętrznych, a Powiatowa Komenda Straży Pożarnych w Kościanie została samodzielną komórką organizacyjną , podległ bezpośrednio Prezydium Rady Narodowej w Kościanie. Nadzór nad ochron przeciwpożarową przejął Minister Spraw Wewnętrznych.

Od roku 1947 Starostwo Powiatowe w Kościanie stosowało system kancelaryjny dziennikowy i dla komórek ppoż. składał się on z Po .I. , numer pisma i dwie ostatnie cyfry roku. 12 grudnia 1975 roku Ministerstwo Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony środowiska wydało zarządzenie nr 36/75 w sprawie ustalenia jednolitego rzeczowego wykazu akt dla urzędów terenowych organów administracji państwowej. Właśnie na jego podstawie z dniem 1 stycznia 1986 roku zaczął obowiązywać jednolity rzeczowy wykaz akt dla Komend Wojewódzkich i Rejonowych Straży Pożarnych. W grudniu 1992 roku Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej wydała instrukcję kancelaryjną i jednolity rzeczowy wykaz akt dla jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej. W instrukcji tej: dla dokumentacji komend rejonowych PSP wprowadzono symbol „R” do którego dodaje si litery będące wyróżnikiem komórki organizacyjnej. Zarządzenie nr 9 Komendanta Głównego PSP z 24.12.1992 r. zostało zmieniane zarządzeniami KG PSP: nr 8 z 23.12.1994 r., nr 6 z 31.12.1996 r., decyzjami: nr 30 z 11.08.1998 r. i nr 7 z 2.02.2001 r.Obecnie w Komendzie Powiatowej PSP stosowany jest jednolity rzeczowy wykaz akt dla jednostek organizacyjnych PSP stanowiący załącznik nr 2 do decyzji nr 8 Komendanta Głównego PSP z dnia 27 maja 2004 roku w sprawie instrukcji kancelaryjnej oraz jednolitego rzeczowego wykazu akt dla jednostek organizacyjnych PSP. Zasady i tryb wykonywania czynności kancelaryjnych w Komendzie realizowane s w oparciu o instrukcję kancelaryjną dla organów powiatu (Dz. U. z 1998r., Nr 160 poz. 1074). Lata dziewięćdziesiąte przyniosły zmian struktury wewnętrznej Komendy Powiatowej PSP w Kościanie. Wydziały zastąpiły istniej ce do tej pory służby. W 2006 roku Komenda Powiatowa PSP w Kościanie składała się z następujących komórek organizacyjnych:
- Wydział organizacyjno-kadrowy,
- Wydział operacyjno-szkoleniowy,
- Wydział finansów,
- Wydział kontrolno-rozpoznawczy,
- Wydział kwatermistrzowsko-techniczny,
- Jednostka ratowniczo-gaśnicza.

W chwili obecnej trwaj prace nad nowym regulaminem organizacyjnym Komendy, co spowoduje zmiany w jej strukturze organizacyjnej. Ustaw z dnia 28 maja 1975 r. (Dz.U Nr 16, poz.71), zostało utworzonych w kraju 49 województw, w tym województwo leszczyńskie, pod które należał Kościan. Zniesiono powiaty, tym samym przestały działa powiatowe komendy straży pożarnych. Zarządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych z 24.01.1976 r. (MP nr 6, poz. 28) ustalono siedziby i zasięg działania komend rejonowych straży pożarnych. Komenda Rejonowa Straży Pożarnych w Kościanie obejmowała obszar gmin: Krzywiń ,Śmigiel, Przemęt, Kościan i miasto Kościan. Weszła w życie nowa ustawa o ochronie przeciwpożarowej z 12.06.1975 r., ustalająca między innymi podział ochrony przeciwpożarowej na terenową i resortową. 1 lipca 1992 roku rozpoczęła działalność Państwowa Straż Pożarna. Na podstawie ustawy o Państwowej Straży Pożarnej powstaje Komenda Rejonowa Państwowej Straży Pożarnej w Kościanie, której obszar obejmuje gminy: Krzywi , migiel, Przemęt, Kościan i miasto Kościan. Z dniem 1 stycznia 1995 r. rozpoczął funkcjonowanie Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy, mający na celu ochron życia, zdrowia i mienia podczas walki z pożarami i innymi miejscowymi zagrożeniami, klęskami żywiołowymi, ratownictwa technicznego i chemicznego. Do KSR-G w dniu 20.02.1995 roku zostały włączone jednostki Ochotniczych Straży Pożarnych z: Krzywinia, Śmigla, Przemętu, Racotu a w dniu 08.08.1997 roku KSR-G rozszerzono o jednostkę OSP z: Gryżyny i Miasta Kościana a z dniem 09.08.1997 r. do KSR-G weszła OSP Czempiń . Z dniem 1.01.1999 roku, w wyniku reformy administracyjnej kraju, wprowadzono trójstopniowy podział terytorialny państwa (Dz. U. 96/1998, poz.603) zostaje zredukowana liczba województw z 49 do 16, zostają utworzone powiaty. Kościan znajduje się w granicach województwa wielkopolskiego, utworzono Komendę Powiatową Państwowej Straży Pożarnej. Jednocześnie nastąpiła zmiana obszaru działania komendy i objęła tereny gmin: Krzywiń , Czempiń , Śmigiel, Kościan i Miasto Kościan. Zgodnie z ustaw komendanci powiatowi podlegaj merytorycznie Wielkopolskiemu Komendantowi Wojewódzkiemu PSP, natomiast na szczeblu powiatu zwierzchnictwo nad nimi sprawuje Starosta.

Tradycje Kościana w  szkoleniu pożarniczym sięgają początku lat siedemdziesiątych minionego stulecia. To wówczas rozpoczął funkcjonowanie Ośrodek Szkolenia Pożarniczego, który realizował potrzeby szkoleniowe  nie tylko województwa poznańskiego ale także województw przyległych. Wraz z powstaniem województwa leszczyńskiego utworzono Wojewódzki Ośrodek  Szkolenia Pożarniczego (WOSzP). Wybór padł na Kościan ze względu na bazę lokalowa oraz kadrę przygotowaną do realizacji tego typu zadań.

Wraz z wejściem w życie regulacji prawnych, tworzących struktury Państwowej Straży Pożarnej  z dniem 1 lipca 1992 roku utworzono Jednostkę Ratowniczo – Gaśniczą Państwowej Straży Pożarnej w Kościanie a jej zakres zadań poszerzono o funkcję szkolącą. Kadra jednostki opierała się na funkcjonariuszach byłego Wojewódzkiego Ośrodka Szkolenia Pożarniczego. Jednostka  w zakresie szkolenia poza województwami z terenu Wielkopolski   obsługiwała także województwa wrocławskie, gorzowskie, sieradzkie, jeleniogórskie, legnickie czy zielonogórskie. Jej początkowa działalność dydaktyczna skupiała się wokół szkoleń uzupełniających głównie dla podoficerów oraz kierowców – operatorów sprzętu specjalnego. Bez wątpienia było to wyzwanie chwili – po zmianie zakresu działań a jednocześnie wymagań stawianym formacji,  koniecznym stało się przeszkolenie znacznej liczby strażaków dotychczas pełniących służbę  w podziale bojowym, którzy swe wcześniejsze szkolenie odbyli na bazie programów, które nie uwzględniały nowych zadań.

W latach 1993 – 1995  zorganizowano 14 tego typu szkoleń, które łącznie ukończyło 429 strażaków. Oprócz kursów  uzupełniających rozpoczęto szkolenia kwalifikacyjne szeregowców Państwowej Straży Pożarnej. W latach 1993 – 1998 przeprowadzono 10  kursów szeregowych, które ukończyło 320 strażaków. Ponadto  realizowano szkolenia specjalistyczne np. w zakresie ustalania przyczyn powstania i rozprzestrzeniania pożarów.

W latach 1995 – 1997  zmodernizowano bazę lokalową  i dydaktyczną. Wyremontowano salę wykładową, kuchnię wraz ze stołówką, poprawiono warunki socjalno bytowe słuchaczy. Kadra jednostki uczestniczyła w szeregu szkoleniach
i wymianach zagranicznych dzięki czemu  w procesie dydaktycznym rozpoczęto wprowadzanie nowych metod nauczania. Znacznie większą wagę przykładano do praktycznego poznania zagadnień co było możliwe dzięki systematycznej poprawie wyposażenia w pojazdy i sprzęt specjalistyczny. Rozpoczęto przygotowania do powstania komory dymowej,  komory rozgorzeniowej oraz poligonu do ćwiczeń. Ze względu na specjalizację Jednostki w zakresie ratownictwa wodnego nawiązano współpracę ze Szkołą Aspirantów PSP w Poznaniu. W Kościanie realizowano zajęcia z tego zakresu dla kolejnych roczników  kadetów poznańskiej Szkoły.  

Z dniem 16 czerwca 1997 roku powołano do życia Ośrodek Szkolenia Państwowej Straży Pożarnej w Kościanie jako oddzielną jednostkę, która oprócz  funkcji szkoleniowej  przejęła zadania ratownicze dotychczasowej Jednostki Ratowniczo – Gaśniczej, teraz realizowane one były w ramach Wydziału Liniowego. Takie usytuowanie pozwoliło na jeszcze lepszą działalność i  dawało możliwości korzystania z szerszej kadry do realizacji szkoleń.

Istotnym elementem działań kościańskiego  Ośrodka Szkolenia PSP była współpraca z ogniwami Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP. Namacalnym jej dowodem była organizacja obozów dla członków i dowódców młodzieżowych drużyn pożarniczych na bazie obozowiska w Gołanicach nad Jeziorem Krzyckim.
W latach 1992 – 1998 z tej formy szkolenia i wypoczynku skorzystało 1046 dziewcząt i chłopców z terenu całego województwa leszczyńskiego.

Wraz ze zbliżającą się reformą samorządową   z dniem 31 grudnia 1998 roku kościański Ośrodek Szkolenia PSP  zakończył swą działalność. Kadra  rozwiązanego Ośrodka zasiliła nowo utworzone z dniem 1 stycznia 1999 roku Komendy Miejskie i Powiatowe Państwowej Straży Pożarnej w województwie wielkopolskim.