Komenda Powiatowa
Państwowej Straży Pożarnej
w Oławie

Konieczność obrony przed pożarami, szczególnie zabudowań miejskich, spowodowała potrzebę tworzenia zespołów ludzi do walki z tym żywiołem. To zapotrzebowanie doprowadziło w konsekwencji do powstawania wart, posterunków, drużyn ogniowych, a następnie Ochotniczych i Zawodowych Straży Pożarnych.

Największy rozwój straży pożarnej w Europie nastąpił w XIX w.  Podobnie w Oławie, gdzie po bardzo dużym pożarze budynków przy ul. Brzeskiej, w 1862 roku postanowiono utworzyć Ochotniczą Straż Pożarną.  Remiza strażacka (Feuerwehrzeughaus) do 1945 roku mieściła się przy pl. Piłsudzkiego (do 1990 – plac Jedności Narodowej, przed 1945 – Friedrichsplatz) od strony ul. Kopernika (Baderweg).  Wypalony wrak remizy stał jeszcze kilkanaście lat po wojnie i używany był jako skład opału.  Rozebrano go wraz z wieżą pod koniec lat 50-tych XX wieku.

 

Zakończenie walk o Oławę i powiat oławski, w styczniu 1945 roku zapoczątkowało osiedlanie się ludności polskiej. W lutym 1945 roku, wraz z jedną z grup powracających z przymusowych prac w Niemczech w Oławie osiedlił się Czesław Wierzbicki, który podjął się trudu zorganizowania straży pożarnej. Do miejscowości powiatu oławskiego przybywają kolejni osadnicy. Wśród nich są też strażacy. Przełom lat 1945/1946 to pierwsze zebrania w Ochotniczych Strażach Pożarnych, na których zostają wybrane zarządy nowych jednostek ochrony przeciwpożarowej na ziemi oławskiej.

W maju 1945 roku pełnomocnik rządu Władysław Gorazda przydziela funkcje i uruchamia nowe wydziały w Starostwie Powiatowym. Uruchomiony został m.in. Wydział Pożarnictwa, na którego czele stanął Wacław Stasiak. We wrześniu tego samego roku Władysław Gorazd wydaje Czesławowi Wierzbickiemu zaświadczenie, w którym poleca mu pełnienie funkcji Komendanta Miejskiej Straży Pożarnej. W maju 1946 roku założona zostaje w Oławie „naprawialnia” sprzętu pożarniczego. Prowadził ją Maksymilian Lange. Jego pomocnikiem był Edward Czernik. Obejmowała ona swoim zasięgiem teren Dolnego Śląska.

Pierwsza polska Zawodowa Straż Pożarna w Oławie został utworzona przez st. ogniomistrza pożarnictwa Czesława Wierzbickiego. Był on Komendantem Miejskim Straży Pożarnej, funkcjonującej w strukturach Zarządu  Miejskiego w Oławie. Na siedzibę straży pożarnej przeznaczono obiekty przy placu Piastów. Tam też przechowywano sprzęt pożarniczy. Według ujętych w sprawozdaniu Burmistrza Oławy  danych statystycznych w marcu 1946 roku Miejska Zawodowa Straż Pożarna liczyła 13 nieumundurowanych strażaków, natomiast w sprawozdaniu Starosty Oławskiego z października 1946 roku ujęto: „Stan organizacyjny i wyposażenie Straży Pożarnych zadowalający. W mieście Oława jest zorganizowana Zaw. Straż Pożarna. Ogólna ilość członków Str. Poż. w powiecie 432,motopomp - 4. sikawek – 46, beczkowozów – 96. Zorganizowanych jednostek Str. Poż. – 46 .”

W roku 1950 sejm uchwalił nową ustawę z dnia 4 lutego 1950 roku o ochronie przeciwpożarowej i jej organizacji (Dz. U. nr 6 z 1950, poz. 56). Dla celów ochrony przeciwpożarowej przewidziano  w niej utworzenie Komendy Głównej Straży Pożarnej oraz wojewódzkich i powiatowych komend straży pożarnych. Ze względu na zmiany ustawy z dnia  30 marca 1950 roku o terenowych organach jednolitej władzy państwowej (Dz.U. nr 14 z 1950 r., poz. 130) powołano terenowe organy administracji państwowej – prezydia rad narodowych. Odtąd zawodowa straż pożarna weszła w skład terenowego organu administracji państwowej tj. Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Oławie.

W roku 1950 powstaje Pogotowie Zawodowej Straży Pożarnej, którym początkowo dowodzi Czesław Wierzbicki, a następnie Franciszek Owczarek. Z dniem 1 stycznia 1951 roku na stanowisko Powiatowego Komendanta Straży Pożarnej w Oławie został powołany sierż. poż. Czesław Wierzbicki. Z dokumentacji archiwalnej wynika, że wg stanu na dzień 30 września 1956 roku w Powiatowej Komendzie Straży Pożarnej w Oławie pełniło służbę 17 osób, w tym 16 strażaków. Byli to m.in. asp. Czesław Wierzbicki – komendant, mł. ogn. Kazimierz Szaler – z-ca komendanta ds. polit-wych., mł. ogn. Bazyli Łabowski i mł. ogn. Władysław Szaler – referenci, ogn. Franciszek Owczarek – dowódca sekcji, strażacy Kazimierz Witka, Edward Owczarek, Antoni Kozdrowiecki, Władysław Pałetko, Józef Danyluk, Jan Witka. Sekretariat komendy prowadziła Antonina Leśniowska.

W związku z tym, że asp. Czesław Wierzbicki przeszedł do pracy w Zakładowej Straży Pożarnej w Jelczańskich Zakładach Samochodowych w Jelczu, kolejnym Powiatowym Komendantem Straży Pożarnej został st. asp. Stanisław Szkolnicki, który pełni służbę na tym stanowisku od kwietnia 1957 do sierpnia 1958 roku. 

Z dniem 1 września 1958 roku Powiatowym Komendantem Straży Pożarnej w Oławie zostaje asp. poż. Ludwik Węglowski.  Za Jego kierownictwa, w 1964 roku przeniesiono siedzibę komendy z placu Piastów 3 na ówczesną ulicę Gagarina 20 – obecnie Księdza Franciszka Kutrowskiego 20 (obecny adres Komendy Powiatowej PSP w Oławie).

Z dniem 1 lipca 1971 roku na stanowisko Komendanta Powiatowego Straży Pożarnej powołany zostaje por. poż. Eugeniusz Engel, który swoje zadania wypełnia do 3 września 1978 r., a komendant Węglowski przechodzi do służby w Zakładowej Zawodowej Straży Pożarnej w Jelczu.

W tym okresie następuję podział administracyjny kraju, w ramach którego zostały zlikwidowane powiaty. W następstwie przemian uchwalono przez sejm ustawę z dnia 12 czerwca 1975 roku o ochronie przeciwpożarowej. Powstają nowe struktury organizacyjne straży pożarnej, tj. komendy wojewódzkie, rejonowe i zawodowe straży pożarnej. Kpt. poż. Eugeniusz Engel zostaje pierwszym Komendantem Rejonowym Straży Pożarnej i  jednocześnie Komendantem Zawodowej Straży Pożarnej w Oławie. Rejonem działania komendy zostaje następujący teren: miasto Oława i gmina Oława, Laskowice, Domaniów, Czernica i Święta Katarzyna.

Komendant Engel, od października 1978 roku przechodzi do Wojewódzkiej Komendy Straży Pożarnej w Jeleniej Górze, a  na stanowisko Komendanta Rejonowego Straży Pożarnych w Oławie powołany zostaje chor. poż. Czesław Gala.

Od 1 czerwca 1983 roku na stanowisko Komendanta Rejonowego Straży Pożarnej powraca ppłk. poż. Ludwik Węglowski, a Czesław Gala pozostaje w służbie w komendzie na stanowisku inspektora ds. kontrolno-rozpoznawczych.

 Z dniem 1 lipca 1992 roku na stanowisko Komendanta Rejonowego Państwowej Straży Pożarnej w Oławie powtórnie został powołany bryg. Eugeniusz Engel.

 

Teren działania komendy obejmował miasto Oława, miasto i gminę Strzelin, Jelcz-Laskowice i Wiązów oraz gminy Oława, Domaniów, Czernica, Święta Katarzyna, Żórawina, Borów, Kondratowice, Łagiewniki, Jordanów. Komendzie Rejonowej PSP w Oławie podlegały 2 jednostki ratowniczo-gaśnicze – w Oławie i w Strzelinie.

W związku z przejściem na emeryturę bryg. Eugeniusza Engla z dniem  5 czerwca 1995 r. na stanowisko Komendanta Rejonowego PSP powołano kpt. Jerzego Łabowskiego.                              

W roku 1998 następuje kolejna reforma administracyjna kraju. Przekształca komendy rejonowe na komendy powiatowe Państwowej Straży Pożarnej. Od 1 stycznia 1999 roku rozpoczyna swoją działalność Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Oławie, w ramach której funkcjonują  2 jednostki ratowniczo-gaśnicze – w Oławie i w Jelczu-Laskowicach. Ze względu na powstanie nowego powiatu jednostka ratowniczo-gaśnicza w Strzelinie wchodzi w skład nowo powołanej do życia komendy powiatowej PSP w Strzelinie. Oławską komendą kieruje w dalszym ciągu st. kpt. Jerzy Łabowski, a zastępcą zostaje st. kpt. Jacenty Sobotka.

W roku 1999 rozpoczyna się ważny okres dla dziejów oławskiej Państwowej Straży Pożarnej. Dzięki zgodzie i przy akceptacji bryg. Wojciecha Adamskiego – ówczesnego  Dolnośląskiego Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej we Wrocławiu, zostaje rozpoczęta budowa nowej strażnicy.

 

Pomimo trudności finansowych, obiekt powstaje w ciągu 3 lat.  Po ponad 30 letniej eksploatacji starej strażnicy, w grudniu 2001 roku następuje przeprowadzka do nowego budynku, zlokalizowanego również przy ul. Kutrowskiego 20. Inwestycję, w ramach której wybudowano strażnicę wraz z garażami, wyposażeniem oraz 3 pojazdami ratowniczymi (samochód ratowniczy średni GBA 2,5/16 na podwoziu Staro Man, ciężki GCBA 6/32 na podwoziu Jelcz 010 oraz samochód rozpoznawania zagrożeń Nissan)  zakończono w 2005 roku.

W historii oławskiej PSP niestety znajdują się także tragiczne wydarzenia. Tuż po rozpoczęciu 2003 roku, w działaniach ratowniczych w Jelczu Laskowicach, ratując życie ludzkie w pożarze, zginęli na służbie st. asp. Marek Szcześniak i st. ogn. Mariusz Pasztetnik. Na cześć ich pamięci ufundowano pamiątkowy obelisk z tablicą, który stoi przy wejściu do strażnicy JRG w Jelczu-Laskowicach. 

W 2007 roku na stanowisko Zastępcy Komendanta Powiatowego PSP w Oławie zostaje powołany bryg. Jan Ciętak. W związku z powołaniem bryg. Jerzego Łabowskiego na stanowisko zastępcy Dolnośląskiego Komendanta Wojewódzkiego PSP we Wrocławiu od dnia 1 stycznia 2010 roku Komendantem Powiatowym PSP zostaje bryg. Jan Ciętak, wskazując na swojego zastępcę  mł. bryg. Piotra Znamirowskiego.

 

W związku z odejściem na emeryturę st. bryg. Jana Ciętaka, od czerwca 2017 roku bryg. Piotr Znamirowski na dwa miesiące przejmuje pełnienie obowiązków Komendanta Powiatowego, a od sierpnia przechodzi do służby w komendzie miejskiej PSP  we Wrocławiu, gdzie  od dnia 10 listopada 2017 roku pełni funkcję Komendanta Miejskiego.

Z dniem 16 października 2017 roku na stanowisko Komendanta Powiatowego PSP w Oławie zostaje powołany kpt. Bartłomiej Marcinów, a od 11 listopada 2017 roku zastępcą zostaje mł. bryg Krzysztof Gielsa – poprzednio nieetatowy rzecznik prasowy i naczelnik wydziału organizacji i nadzoru KW PSP we Wrocławiu.

Komendanci Powiatowi PSP:

bryg. Eugeniusz Engel – 1992-1995

st. bryg. Jerzy Łabowski – 1995-2009

st. bryg. Jan Ciętak – 2010-2017

st. bryg. Piotr Znamirowski - p.o. 2017

st. kpt. Bartłomiej Marcinów – od 2017

 

Opracowano na podstawie: Jerzy Łabowski „Oławska straż pożarna – tom I Zawodowe Straże Pożarne”