Komenda Powiatowa
Państwowej Straży Pożarnej
w Środzie Śląskiej

Historia ochrony przeciwpożarowej – Środa Śląska.

            Ochrona przeciwpożarowa w Środzie Śląskiej i miejscowościach przyległych przed rokiem 1945 funkcjonowała na zasadzie ruchu ochotniczego, właściwego dla obszarów administrowanych przez władze niemieckie. Brak jest szczegółowych informacji na temat funkcjonowania i wyposażenia tych formacji. W styczniu 1945 roku, po wyzwoleniu Środy Śląskiej i okolic, zaczęły na te tereny przybywać transporty kolejowe repatriantów  z kresów wschodnich, zasiedlających odzyskane ziemie dolnośląskie. Wielu z nich stanowili strażacy ochotnicy, którzy wznowili działalność na tych terenach, bardzo często w oparciu o sprzęt, mundury i sztandary przywiezione ze sobą. Przystąpiono do kompletowania sprzętu pożarniczego, jak też odbudowy remiz i obiektów strażackich. Z pozbieranych resztek montowano prowizoryczny sprzęt. W okresie początkowym z powodu braku pojazdów umożliwiających przewóz sprzętu, do akcji udawano się pieszo, później konno. Z czasem przybywało ludzi i sprzętu. Sprzęt wyremontowano i uruchomiono, najczęściej były to samochody niemieckie lub z wojskowego demobilu. W tym czasie w Środzie Śląskiej powstają pierwsze, udokumentowane struktury państwowości. W dniu 08 maja 1945 roku Romuald Czapliński powołany zostaje na  pierwszego pełnomocnika Rządu Polskiego, dla którego jednym z priorytetów  była organizacja pożarnictwa na bazie pozostałego majątku niemieckiego. Wójtowie z powiatu średzkiego, otrzymali polecenie zamknięcia (zabezpieczenia przed szabrownikami) remiz i  przeprowadzenia inwentaryzacji ich wyposażenia. Siedzibą pierwszej jednostki ochotniczej w Środzie Śląskiej były zabudowania po byłej synagodze żydowskiej, zlokalizowane przy ul. Daszyńskiego 17.

            Pierwszymi komendantami miejskiej jednostki ochotniczej zostali Dh. Władysław Tabański oraz Dh. Józef Szumlas. Pierwszym oficjalnie mianowanym na stanowisko Komendanta Powiatowego w Środzie Śląskiej był plut. Kazimierz Fonfara, którego podpis widnieje obok podpisu pełnomocnika rządu RP Romualda Czaplińskiego pod rozporządzeniem z dnia 25 listopada 1945 r L.dz.Poz.A.9/45. o treści: „Poleca się powołać komendanta gminnego OSP gminy Bruch/Święte, który zajmie się organizacją Straży Pożarnych, odszukaniem sprzętu i zabezpieczeniem tegoż, co odciążyłoby w znacznym stopniu nadmiar pracy w Urzędzie Gminy, a organizacja Straży Pożarnych postąpiłaby w szybkim tempie naprzód ...”

           

Zdjęcie - na podstawie materiałów udostępnionych przez Dh. Adama Haładusa z OSP Malczyce, a pozyskanych z Archiwum Państwowego we Wrocławiu przez Pana Zbigniewa Pilcha.

            W dniu 25 października 1946 r w Komendzie Powiatowej Straży w Środzie Śląskiej odbyła się pierwsza odprawa nowo powołanych komendantów rejonowych (prawdopodobnie odpowiednik obecnego Prezesa Zarządu Gminnego ZOSP RP) oraz naczelników jednostek OSP powiatu średzkiego. Tematem spotkania była organizacja Zarządów Straży Pożarnych, organizacja OSP i straży zakładowych, inwentaryzacja majątku i dokumentacji straży, kursy i szkolenia dla Komendantów Rejonów OSP wiejskich i zakładowych. Do pozostałych zadań należała także organizacja tygodnia strażackiego, organizacja oddziałów Samarytańsko-Pożarniczych, sprawy związane z kartami żywnościowymi dla członków OSP oraz przydział materiałów mundurowych i mundury z UNRY. Z odbytej odprawy sporządzono protokół, który został podpisany przez Powiatowego Komendanta Straży Zawodowej plut. Kazimierza Fonfarę.

Zdjęcie – j.w.

Zdjęcie – j.w.

            Początki zawodowej straży pożarnej w Środzie Śląskiej miały charakter dyżurów całodobowych dowódcy sekcji i kierowcy w siedzibie strażnicy. Obsadę samochodu pożarniczego stanowili rzemieślnicy zrzeszeni w średzkich cechach na zasadzie obowiązku. W przypadku ogłoszenia alarmu za pomocą syreny, udawali się niezwłocznie do strażnicy lub wsiadali do samochodu przejeżdżającego przez miasto.

            W 1950 r. Sejm uchwalił ustawę o ochronie przeciwpożarowej i jej organizacji.           W strukturę Wojewódzkiej Komendy Straży Pożarnych we Wrocławiu wchodził Oddział Zawodowej Straży Pożarnej w Środzie Śląskiej.

            W dniu 1 czerwca 1975 r. przeprowadzona została reorganizacja administracji państwowej wynikiem, której było zniesienie Wojewódzkiej Komendy Straży Pożarnych, a na jej bazie powołano Komendę Straży Pożarnych Województwa Wrocławskiego. W strukturze organizacyjnej państwa podlegała ona w układzie pionowym Ministerstwu Spraw Wewnętrznych, a w układzie poziomym pozostała jako Wydział Urzędu Województwa Wrocławskiego i Miasta Wrocławia. Oddział Zawodowej Straży Pożarnej w Środzie Śląskiej spełniał funkcję Komendy Rejonowej Straży Pożarnych.

 

Komendanci Zawodowej/Rejonowej/Powiatowej Straży Pożarnej w latach 1945 – 2015:

1. plut. Kazimierz Fonfara 1945-1950
2. mjr.poż. Stefan Gałganek 1950-1966
3. por.poż. Alfred Narajewski 1966-1969
4. por.poż. Bolesław Górecki 1969-1970
5. por.poż. Stanisław Mikulski 1970-1971
6. kpt.poż. Krzysztof Ślusarczyk 1971-1975
7. st.chor.poż. Bogdan Solima 1975-1979
8. por.poż. Henryk Tatarczyk 1979-1980
9. por.poż. Mieczysław Bryk 1980-1981
10. st.chor. Tadeusz Mider 1981-1983
11. por.poż. Zenon Meusz 1983-1992
12. st.kpt. Jarosław Wojciechowski 1992-1993
13. st.bryg. Zenon Meusz 1993-2015

            Na przełomie lat 80 i 90 ubiegłego stulecia okazało się, że obiekt strażnicy zlokalizowany na ul.Daszyńskiego 17 nie jest w stanie spełnić wymagań funkcjonalno – użytkowych, stawianych tego typu obiektom. Do głównych problemów zaliczano:

• stan techniczny obiektów, będących pod ochroną konserwatora zabytków,
• niewystarczająca ilość i powierzchnia pomieszczeń dla funkcjonowania Komendy Powiatowej wraz z Jednostką Ratowniczo- Gaśniczą PSP (biura, pomieszczenia socjalne, stanowisko kierowania, garaże, zaplecze techniczne itp.),
• ograniczona powierzchnia placu wewnętrznego (ćwiczenia, przemieszczanie pojazdów),
• wyjazd pojazdów pożarniczych wąskimi i krętymi uliczkami Środy Śląskiej,
• praktyczny brak rozbudowy związany z historyczną zabudową i lokalizacją w obrębie tzw. murów miejskich.

Zdjęcie –  elewacja frontowa budynku Komendy Rejonowej Straży Pożarnych w Środzie Śląskiej na ul.Daszyńskiego 17 wraz z bramami wyjazdowymi (zdj. z roku 2020).

            Z inicjatywy ówczesnego Komendanta Rejonowego Straży Pożarnych, Komendy Wojewódzkiej Straży Pożarnych we Wrocławiu oraz przychylności władz samorządowych Gminy Środa Śląska, w roku 1991 pozyskano i przekazano wybudowane w stanie surowym – zamkniętym obiekty Lecznicy Weterynaryjnej przy ul.Kolejowej 45 –  na potrzeby przyszłej Komendy Powiatowej PSP w Środzie Śląskiej.

            Przeniesienie Komendy Rejonowej Państwowej Straży Pożarnej w Środzie Śląskiej do obecnej lokalizacji, nastąpiło jeszcze podczas prac związanych z przebudową, na przełomie lat 1992 – 1993. Było to możliwe dzięki ogromnemu zaangażowaniu strażaków  KR PSP i JRG PSP w Środzie Śląskiej związanemu z wykonaniem prac budowlanych i wykończeniowych pomieszczeń socjalnych i biurowych. Zaplecze techniczne i garażowe było sukcesywnie zagospodarowywane wraz z postępem prac budowlanych, realizowanych przez firmę zewnętrzną. Zakończenie większości prac budowlanych nastąpiło w roku 1997.