Komenda Powiatowa
Państwowej Straży Pożarnej
w Świdwinie

Bezpieczeństwo pożarowe przy zbiorze, transporcie i składowaniu płodów rolnych.

1. Zgodnie z przepisami o ochronie przeciwpożarowej (Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych I Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 109 poz. 719 z dnia 7 czerwca 2010 r. z późn. zm.) oraz Ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. 2020 poz 961 z późn. zm.)) podczas zbioru, transportu i składowania płodów rolnych należy: 

• stosować wskazania podane w instrukcjach obsługi przy eksploatacji maszyn rolniczych i innych z napędem;
• stosować silniki elektryczne o odpowiednim do warunków pracy stopniu ochrony; minimalna odległość układu napędowego od stert, stogów i budynków o konstrukcji palnej powinna wynosić 5 m;
• ustawiać silniki spalinowe na podłożu niepalnym, w odległości co najmniej 10 m od stert, stogów lub budynków o konstrukcji palnej;
• zabezpieczać urządzenia wydechowe silników spalinowych przed wylotem iskier;
• zapewnić możliwość ewakuacji ludzi i sprzętu;
• przechowywać niezbędne materiały pędne, w ilości nieprzekraczającej dobowego zapotrzebowania, w zamkniętych nietłukących się naczyniach, w odległości co najmniej 10 m od punktu omłotowego i miejsc występowania palnych płodów rolnych;
• wyposażyć miejsca omłotów w gaśnice oraz w razie potrzeby w sprzęt służący do wykonywania pasów ograniczających rozprzestrzenianie się pożaru.

2. Palenie tytoniu przy obsłudze sprzętu, maszyn i pojazdów podczas zbiorów palnych płodów rolnych oraz ich transportu nie jest dopuszczalne.
3. Używanie otwartego ognia i palenie tytoniu w odległości mniejszej niż 10 m od    punktu omłotowego i miejsc występowania palnych płodów rolnych nie jest dopuszczalne.
4. Strefa pożarowa sterty lub stogu z palnymi produktami roślinnymi nie powinna przekraczać:

• powierzchni 1.000 m²,
• lub kubatury 5.000 m³.

5. Przy ustawianiu stert, stogów i brogów należy zachować co najmniej następujące odległości:

• od budynków wykonanych z materiałów
  - palnych - 30 m,
  -niepalnych i o pokryciu co najmniej trudno zapalnym - 20 m;
• od dróg publicznych i torów kolejowych - 30 m;
• od dróg wewnętrznych i od granicy działki - 10 m;
• od urządzeń i przewodów linii elektrycznych wysokiego napięcia - 30 m;
• od lasów i terenów zalesionych - 100 m;
• między stertami, stogami i brogami stanowiącymi odrębne strefy pożarowe - 30 m.

6. Wokół stert i stogów należy wykonać i utrzymać powierzchnię o szerokości co najmniej  2 m w odległości 3 m  od ich obrysu pozbawioną materiałów palnych.
7. Produkty roślinne należy składować w sposób uniemożliwiający ich samozapalenie. W przypadku konieczności składowania produktów niedosuszonych należy okresowo sprawdzać ich temperaturę.
8. Wypalanie słomy i pozostałości roślinnych na polach w odległości mniejszej niż 100 m od zabudowań, lasów, zboża na pniu i miejsc ustawienia stert lub stogów bądź w sposób powodujący zakłócenia w ruchu drogowym, a także bez zapewnienia stałego nadzoru miejsca wypalania, nie jest dopuszczalne.

 

Jak zapobiegać pożarom kombajnów ?

Kombajn zbożowy jest maszyną złożoną, której pewne elementy należą do łatwo palnych. Pracuje w warunkach dużego zapylenia, szczególnie sprzyjającego powstawaniu pożarów , wymaga zatem niezwykłej ostrożności obsługującego i bezwzględnego  przestrzegania  przepisów przeciwpożarowych.

Źródłem  pożaru  podczas  eksploatacji kombajnu mogą być:

• przedział silnikowy,
• instalacja elektryczna,
• instalacja hydrauliczna,
• ruchome elementy mechaniczne,
• układ paliwowy.

  

Przedział silnikowy wymaga szczególnej  uwagi  przy  przeglądach  codziennych. Zarówno silnik, jak i jego otoczenie powinny być dokładnie oczyszczone sprzężonym powietrzem z pyłu  i innych zanieczyszczeń, a miejsca zaoliwione lub zabrudzone smarem, wytarte.

Przestrzeń pod silnikiem należy dodatkowo przemywać wodą pod ciśnieniem przy uprzednim zdemontowaniu pokrywek z podłogi silnikowej. Warstwa plew, zalanych wskutek przecieków olejem, stanowi łatwo zapalny materiał, trudny do ugaszenia.

Poważne zagrożenie pożarowe stanowi zapowietrzony odpowietrznik skrzyni korbowej. Szczegółowej uwagi wymaga kolektor wydechowy  silnika,  który  należy  czyścić  nawet podczas przerw w pracy i sprawdzać stan jego szczelności. Instalacja elektryczna kombajnu jest bezpieczna, pod warunkiem utrzymania jej w należytym stanie.

Pracujące elementy mechaniczne kombajnu  mogą  stanowić  zagrożenie  pożarowe w przypadku niewłaściwej ich obsługi  tj. nieprawidłowej regulacji, niedostatecznego smarowania, lub niewłaściwego sterowania. Przeprowadzone badania wykazały, że pożary wywołane  przez  zatarcie  urządzeń  mechanicznych  stanowią   5.5 %  wszystkich  pożarów kombajnów.

Podczas  codziennej  obsługi  konieczne  jest sprawdzenie  stanu  prawidłowego  napięcia pasów klinowych. Nieprawidłowości w tym względzie mogą być powodem ich poślizgu co prowadzi do nadmiernego wzrostu temperatury, a w efekcie do powstania pożaru. Każdorazowo  przed  rozpoczęciem  pracy wskazane jest uruchomienie kombajnu w celu  sprawdzenia poprawności pracy poszczególnych mechanizmów. Słyszalne ocieranie lub stuki wskazywać mogą na występowanie usterki, którą należy usunąć po wyłączeniu silnika. szczególną uwagę należy zwrócić na prawidłową pracę klawiszy wytrząsacza, podsiewacza i bębna młócącego. Po wyłączeniu silnika głównego należy sprawdzić  oprawy  łożysk przez  dotknięcie  ręką. Podwyższona temperatura oprawy wskazuje na zatarcie  łożyska  tocznego.  Jego  dalsza praca może być  źródłem  pożaru.  Hamulce podstawowe powinny być właściwie wyregulowane i nie nagrzewać się podczas jazdy.  Jazda  przy zaciągniętym hamulcu ręcznym  (sygnalizuje to lampka kontrolna) bywa także źródłem pożaru.

Kombajn zbożowy musi być wyposażony w 2 sprawne gaśnice przeciwpożarowe:

• gaśnica proszkowa (GP - 6  ABC ) przeznaczona do gaszenia źródła ognia w instalacji elektrycznej i silniku,
• gaśnica pianowa, do pozostałych mechanizmów kombajnu.

Gaśnice powinny być utrzymane w stałej sprawności technicznej i kontrolowane przez uprawnionego konserwatora. Praca obsługującego kombajn wymaga dużej dyscypliny:

• nie powinien w czasie pracy palić tytoniu i używać otwartego ognia,
• zwracać uwagę na to niebezpieczeństwo osobom zbliżającym się do kombajnu
• każde pozostawienie kombajnu i oddalenie się od niego wymaga odłączenia  akumulatorów  za pomocą wyłącznika.

Dobrą praktyką podczas żniw jest zabezpieczenie w postaci ciągnika rozlicznego z pługiem lub agregatem, dzięki któremu w przypadku wystąpienia pożaru płodów rolnych można wykonać pas przeciwpożarowy uniemożliwiający rozprzestrzenianie się ognia.

 

Opracowanie: mł. asp. inż. Bartłomiej Kozicki, sekc. inż. Damian Mosiądz

Zdjęcia: JRG Świdwin