Polska w Luksemburgu

Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy

Położenie geograficzne: Luksemburg leży w samym centrum Europy Zachodniej, pomiędzy Belgią, Francją i Niemcami. Jako niepodległe państwo funkcjonuje od podpisania pierwszego traktatu londyńskiego (19 kwietnia 1839 r.) przez Zjednoczone Królestwo Niderlandów i Królestwo Belgii. 
Luksemburg liczy 645,397 ludności, z czego 47,1% stanowią obcokrajowcy 170 narodowości; wśród których najliczniej reprezentowani są Portugalczycy (93 678) oraz Francuzi (49 173). Procentowy udział obcokrajowców w społeczeństwie stawia kraj na pierwszym pod tym względem miejscu w Europie. Liczba zamieszkałych w Luksemburgu Polaków rośnie stale od 2004 r. – wg oficjalnych danych zameldowanych jest 5 020 Polaków, natomiast szacuje się, że liczba osób narodowość polskiej (Polonii) sięga 5500-6000.
Obszar Wielkiego Księstwa zajmuje 2 586 km2 (granica lądowa około 356 km). Pod względem wielkości Luksemburg klasyfikowany jest wśród trzydziestu najmniejszych państw świata.
Stolicą państwa, siedzibą władz i organów administracyjnych jest miasto Luksemburg. Wielkie Księstwo Luksemburga podzielone jest na trzy dzielnice administracyjne (Luksemburg, Diekrich i Grevenmacher), 12 kantonów i 118 gmin. Stare miasto i fortyfikacje znajdujące się w centrum stolicy, znajdują się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. 
W Luksemburgu obowiązują trzy języki urzędowe: luksemburski, francuski i niemiecki. Wszystkie akty prawne i dokumenty oficjalne publikowane są w j. francuskim. Choć nie ma statusu j. urzędowego, w powszechnym użyciu (szczególnie w handlu i w biznesie) jest również j. angielski. J. luksemburski należy do zachodniej grupy języków germańskich i wywodzi się z frankijskiego dialektu j. niemieckiego. Przez wiele lat był on językiem mówionym. W ostatnich latach pojawiło się jednak sporo publikacji finansowanych przez rząd w ramach programu popularyzacji ww. języka, który w tekście zreformowanej konstytucji podniesiony został do rangi symbolu narodowego. Podejmowane były również wysiłki mające na celu nadanie j. luksemburskiemu statusu języka oficjalnego UE. Prekursorami piszącymi powieści w j. luksemburskim są współcześni pisarze Guy Rewenig, oraz Roger Manderscheid.

Historia

Na obszarze obecnego Luksemburga plemiona zamieszkiwały już w I w. p.n.e. W okresie dominacji imperium rzymskiego przed skolonizowaniem, około 50 r. p.n.e., Luksemburg zamieszkiwali Celtowie. W V w. obszar ten został opanowany przez Franków, a pierwszym władcą został w 963 r. hrabia Ardenów, Siegfried, który zbudował zamek Lucilinburg na miejscu dzisiejszego miasta Luksemburg. W 1060 r. Luksemburg został hrabstwem w ramach I Rzeszy Niemieckiej. Wokół zamku Luksemburg powstało hrabstwo o tej samej nazwie. W 1354 r. Luksemburg stał się księstwem. Kolejne wieki to przynależność Luksemburga do Francji, Hiszpanii, Austrii i Holandii, aż do czasu uzyskania niepodległości w roku 1867.  Opanowany przez Niemcy w czasie obydwu wojen światowych, w 1948 r. odszedł od zasady zachowywania neutralności, zawierając unię celną z krajami Beneluksu, a w następnym roku wchodząc do NATO. W 1957 r. Luksemburg został jednym z sześciu krajów założycielskich Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (późniejszej Unii Europejskiej), a w 1999 r. dołączył do strefy euro.

Warunki klimatyczne

Klimat Luksemburga nie jest wyraźnie określony: oscyluje między klimatem oceanicznym strefy atlantyckiej (niewielkie wahania sezonowe, łagodne i deszczowe zimy) a kontynentalnym klimatem równinnym Europy Wschodniej (znaczne wahania sezonowe, ostre zimy i deszczowe lata). 
Luksemburg położony jest w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego (odległość od morza wynosi około 320 km). Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 9,8oC (w styczniu 1,4oC, w lipcu 18,7oC). Roczna średnia suma opadów atmosferycznych to 831,3 mm.

 

Główne bogactwa naturalne

W Luksemburgu przez wiele lat wydobywana była ruda żelaza, jednakże złoża zostały wyczerpane, do doprowadziło do zamknięcia w 1981 r. ostatniej kopalni. Ze względu na brak zasobów naturalnych, Luksemburg zmuszony jest do importu dużych ilości surowców i eksportowania większości własnej produkcji, przez co gospodarka kraju jest szczególnie zależna od cen na rynkach światowych.

 

System walutowy, kurs i wymiana

Jednostką walutową Luksemburga jest euro = 100 eurocentów. Przed wprowadzeniem wspólnej waluty w Luksemburgu obowiązywał frank luksemburski = 100 centymów (wycofany z obiegu 28 lutego 2002 r.).

​​​

Religia

Luksemburg jest państwem laickim, a od 1979 r. ani rząd, ani państwowe ośrodki badawcze i statystyczne nie zbierają i nie publikują danych na temat stanu religii w państwie. Badania szacunkowe pokazały jednak, że około 80% populacji określa się jako chrześcijan. Konstytucja gwarantuje wolność wyznania, stąd na terenie kraju działa wiele wyznań, również kościół protestancki, prawosławny oraz silna wspólnota żydowska. W styczniu 2015 r. rząd Luksemburga, opozycyjna partia CSV, Kościół Katolicki oraz inne związki wyznaniowe porozumiały się co do zasadniczych zmian w  relacjach państwa z kościołem. W następstwie ograniczono finansowanie związków wyznaniowych, zastąpiono nauczanie religii w szkołach nauczaniem o wartościach, a obchody świąt narodowych zyskały bardziej świecki charakter.

Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy

Święto Narodowe Luksemburga obchodzone jest 23 czerwca jako rocznica urodzin Wielkiego Księcia. Jest to data umowna, przyjęta z przyczyn klimatycznych za panowania Wielkiej Księżnej Szarloty (1919-1964). W 2019 r. ustanowiono w Luksemburgu dniem wolnym od pracy 9 maja – Dzień Unii Europejskiej. Ogółem liczba dni świątecznych wolnych od pracy wynosi 11.

Infrastruktura transportowa

W marcu 2020 r. wprowadzono darmowy transport (pociągi, autobusy, tramwaje) na terenie całego kraju. Decyzja ta jest jednym z elementów strategii Luksemburga na rzecz zrównoważonej mobilności. Przez wiele lat transport miejski opierał się przede wszystkim na autobusach. W stolicy połączenia lokalne obsługuje sieć AVL, a w aglomeracji Esch-sur-Alzette – sieć TICE. Inne połączenia funkcjonują w ramach Ogólnego Systemu Transportu Drogowego (RGRT) obsługiwanego przez różnych przewoźników. W 2018 r. został oddany do użytku odcinek pierwszej linii tramwajowej, łączącej dzielnicę europejską z centrum. Prace nad rozbudową linii wciąż trwają – w przyszłości ma ona połączyć lotnisko z dworcem centralnym; obecnie jej długość wynosi 8 km, na których rozmieszczonych jest 15 stacji, w tym 5 stacji przesiadkowych. Linie kolejowe łączą wszystkie większe miejscowości Luksemburga. Głównym przewoźnikiem jest CFL. Kolejki kursują średnio raz na godzinę. Możliwe są również połączenia międzynarodowe, głównie z Francją, Belgią i Niemcami. Od czerwca 2006 r. kursuje regularna linia TGV łącząca Luksemburg z Paryżem (czas przejazdu to 2:20 min). Wyczerpujące informacje dotyczące połączeń autobusowych i kolejowych dostępne są na stronie www.mobiliteit.lu. W Luksemburgu działa dwóch krajowych przewoźników lotniczych: powstałe w 1961 r. linie Luxair S.A. (przewozy pasażerskie) oraz działające od 1970 r. linie Cargolux Airlines International S.A. (przewozy towarowe). Luxair oferuje loty międzynarodowe (głównie do europejskich centrów gospodarczych), a w okresie wakacyjnym również loty czarterowe w rejony turystyczne Morza Śródziemnego; w jego ofercie znajdują się loty do Polski, do Warszawy i Krakowa (od 2020 r.). Ponadto od marca 2016 r. przewozy do Warszawy oferują PLL LOT; średni czas przelotu wynosi 2 h. Na terenie Luksemburga znajduje się jedno lotnisko, które położone jest w odległości 6 km od centrum miasta. W 2022 r. lotnisko oferuje bezpośrednie połączenia w 54 kierunkach (), obsługiwane przez 16 linii lotniczych. Sieć transportowa na terenie Luksemburga obejmuje także żeglugę śródlądową po rzece Mozeli, stanowiącej granicę z Niemcami. Jedyny port towarowy znajduje się w Mertert.

Obowiązek wizowy

Wielkie Księstwo Luksemburga jest krajem strefy Schengen, stąd obowiązek wizowy nie obejmuje obywateli krajów strefy, pod warunkiem, iż pobyt na terytorium Wielkiego Księstwa nie przekracza 90 dni. Po tym okresie istnieje obowiązek meldunkowy. Polacy nie otrzymują już tak jak kiedyś kart pobytu ze zdjęciem, lecz „zaświadczenia o rejestracji obywatela Unii Europejskiej”. Polski paszport lub dowód osobisty pozostaje ich oficjalnym dokumentem tożsamości.

Ustrój polityczny

Luksemburg jest monarchią konstytucyjną z jednoizbowym parlamentem, nazywanym Izbą Deputowanych. Głową państwa jest Wielki Książę, posiadający uprawnienia do powoływania rządu i premiera oraz rozwiązywania parlamentu. Na podstawie Traktatu Wiedeńskiego z 1815 r. dziedziczność tronu została przyznana przedstawicielom dwóch gałęzi rodu Nassau. Organem doradczym jest Rada Stanu, opiniująca projekty aktów prawnych.

Władza ustawodawcza

Władza ustawodawcza w Luksemburgu należy do Izby Deputowanych oraz, w ograniczonym stopniu, do Wielkiego Księcia. Do niedawna żadna ustawa nie miała mocy prawnej, jeśli nie została zatwierdzona przez obie instytucje. Rolą Wielkiego Księcia było każdorazowe podpisanie i ogłoszenie w formie edyktu aktu przyjętego przez Izbę Deputowanych. W marcu 2009 r. weszła w życie ustawa zmieniająca art. 34 konstytucji i od tej pory Wielki Książę nie zatwierdza już ustaw, a tylko je ogłasza (promulguje). W skład Izby Deputowanych wchodzi 60 parlamentarzystów, wybieranych w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję. Ostatnie wybory parlamentarne odbyły się w październiku 2018 roku. Udział w głosowaniu jest obowiązkowy, pod karą grzywny, która zwyczajowo nie jest jednak egzekwowana. Bierne prawo wyborcze w Luksemburgu przysługuje każdemu obywatelowi Luksemburga, który ukończył 18 lat, posiada pełnię praw obywatelskich i zamieszkuje w Wielkim Księstwie. Konstytucja zapewnia deputowanym immunitet parlamentarny, ograniczony jednak pewnymi warunkami. Główną prerogatywą Izby Deputowanych jest stanowienie prawa. Wszystkie posiedzenia Izby mają charakter jawny, a ich przebieg jest transmitowany w ogólnodostępnej telewizji parlamentarnej. Izba Deputowanych podejmuje decyzje większością głosów (minimum 31), w dwóch głosowaniach odbywających się w odstępstwie 3 miesięcy, chyba że Rada Stanu zwolni projekt ustawy od drugiego głosowania. Wielki Książę posiada prawo zwoływania posiedzeń nadzwyczajnych. Prawo inicjatywy ustawodawczej przysługuje zarówno Izbie Deputowanych jak i Wielkiemu Księciu; zgodnie ze zreformowanym tekstem Konstytucji, ma przysługiwać ono też obywatelom. Inicjatywa parlamentarna nazywana jest propozycją prawa, natomiast inicjatywa Wielkiego Księcia - inicjatywą rządową. W przypadku inicjatywy rządowej, administracja centralna opracowuje projekt ustawy, który – po zatwierdzeniu przez Radę Ministrów – przedstawiany jest Radzie Stanu. Opinia Rady Stanu wpływa do rządu pod postacią umotywowanego raportu, który zawiera konkluzję, a razie odrzucenia propozycji projekt alternatywny. Rząd przedstawia ostateczną wersję projektu Wielkiemu Księciu, a ten wyraża zgodę na zaprezentowanie w swoim imieniu projektu przed Izbą Deputowanych. W przypadku inicjatywy parlamentarnej, propozycja ustawy przedstawiana jest przewodniczącemu Izby Deputowanych. Przewodniczący odsyła propozycję odpowiedniej komisji, która decyduje o dalszym losie projektu. Jeśli propozycja ustawy zostanie zaakceptowana przez komisję, o opinię proszona jest Rada Stanu. W przypadku, kiedy rząd i parlament dojdą do porozumienia w kwestii ustawy, zostaje ona poddana debacie, a następnie głosowaniu na posiedzeniu plenarnym Izby.

Władza wykonawcza

Władzę wykonawczą pełni mianowany przez Wielkiego Księcia premier, kierujący pracami rządu. Wielki Książę jest głową państwa i pełni funkcje reprezentacyjne w kraju i za granicą. Konstytucja zapewnia mu nietykalność osobistą i zwalnia go z odpowiedzialności prawnej. Teoretycznie prawo upoważnia Wielkiego Księcia do swobodnego kształtowania składu rządu, tworzenia ministerstw, mianowania ministrów i sekretarzy stanu. W praktyce moc podejmowania decyzji przez Wielkiego Księcia jest ograniczona, a obsada stanowisk ministerialnych uzależniona jest od woli premiera; Wielki Książę zobowiązuje go do utworzenia rządu i zaproponowania podziału kompetencji pomiędzy poszczególnych ministrów. Ministrowie odpowiadają za co najmniej jeden resort (najczęściej jednak dwa lub więcej). Rząd stanowi jedność, ale ministrowie indywidualnie ponoszą odpowiedzialność polityczną przed Izbą Deputowanych.

Warto zaznaczyć, że od 2018 roku  ograniczono prerogatywy Wielkiego Księcia i sprowadzono jego funkcję do bardziej reprezentacyjnej. Obecnie wszystkie sygnowane przez niego akty wymagają kontrasygnaty członka rządu. 

Administracja gospodarcza

Administracja gospodarcza Luksemburga opiera się na kilku najważniejszych instytucjach, a w szczególności: Izbie Gospodarczej (fr. Chambre de Commerce) oraz Izbie Rzemieślniczej (fr. Chambre des Métiers). Instytucje te mają charakter „samorządów gospodarczych”. Izba Gospodarcza stanowi największą instytucję samorządową przedsiębiorców działających na terenie Luksemburga. Ze względu na obowiązkowy charakter przynależności do niej wszystkich osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, spółek prawa handlowego oraz przedstawicielstw firm zagranicznych na terenie Luksemburga, Izba Gospodarcza jest instytucją znaczącą i wpływową. W chwili obecnej Chambre de Commerce liczy ponad 90 000 członków zatrudniających ponad 200 000 pracowników (75% wszystkich zatrudnionych) i wytwarzających 80% PKB Luksemburga. Chambre des Métiers skupia przedstawicieli małych firm oraz wykonujących wolne zawody. Związek Luksemburskich Przedsiębiorstw (fr. Union des Entreprises Luxembourgeoises – UEL)  jest organizacją samorządową przedsiębiorców działającą na rzecz integracji sektora publicznego i prywatnego. Agencje Luxembourg for Finance i Luxembourg for Business powołane zostały w celu promowania luksemburskiego sektora usług finansowych oraz przyciągania bezpośrednich inwestycji zagranicznych do Luksemburga. Agencja Luxembourg for Finance działa w formule partnerstwa publiczno-prywatnego (50/50). Do jej zadań należy promocja rynku usług finansowych za granicą, organizacja misji gospodarczych oraz doradztwo w zakresie funduszy inwestycyjnych, funduszy emerytalnych, prywatnej bankowości, finansowania przedsiębiorstw, ubezpieczeń i sekurytyzacji. Agencja Luxembourg for Business to spółka typu joint venture zawiązana przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Gospodarki oraz Luksemburską Izbę Gospodarczą. Powołanie agencji spowodowało przekazanie jej wszystkich dotychczasowych kompetencji administracji w zakresie promocji gospodarki WKL na rynkach zagranicznych. Agencja prowadzi również sprawy związane z inwestycjami zagranicznymi w Luksemburgu.

Pierwszym punktem kontaktowym w dziedzinie badań naukowych i innowacyjności jest Luxinnovation – agencja rządowa powołana w celu  promocji innowacji i badań naukowych.  Inne instytucje gospodarcze na terenie Luksemburga to:

LHoFT  – Luxembourg House of Financial Technology – inicjatywa publiczno-prawna stymulująca rozwój technologii finansowych;
FEDIL  – stowarzyszenie przedsiębiorstw i instytucji przemysłowych;
ALFI  – stowarzyszenie banków i instytucji sektora finansowego;
ODL – agencja kredytów eksportowych, za promocję eksportu WKL;
SNCI – Krajowe Stowarzyszenie Kredytów i Inwestycji; instytucja państwowa o charakterze bankowym, wspierająca przedsiębiorstwa luksemburskie w średnio – i długoterminowym finansowaniu inwestycji za granicą. Finansuje ona projekty z dziedziny innowacyjności i nowoczesnych technologii oraz związane z rozwojem małych i średnich przedsiębiorstw.

Administracja sądownicza

Na szczycie hierarchii sądownictwa powszechnego znajduje się Sąd Najwyższy (fr. Cour Supérieure de Justice), w skład którego wchodzi Sąd Kasacyjny (fr. Cour de Cassation) oraz Sąd Apelacyjny (fr. Cour d'Appel), jak również Prokuratura Generalna (fr. Parquet Général). Siedzibą Sądu Najwyższego jest miasto Luksemburg.

Wielkie Księstwo Luksemburga podzielone jest na dwa okręgi sądowe – w każdym znajduje się siedziba sądu okręgowego (fr. Tribunal d'Arrondissement): jedna w mieście Luksemburg, druga w Diekirch.

W kraju działają trzy sądy pokoju (fr. Justices de Paix): jeden w mieście Luksemburgu, jeden w Esch-sur-Alzette (okręg sądowy Luksemburga) i jeden w Diekirch (okręg sądowy Diekirch).

Wyższa Rada Ubezpieczeń Społecznych (fr. Conseil supérieur de la sécurité socjale) składa się z prezesa, dwóch asesorów (assesseurs-magistrats) wyznaczonych spośród sędziów, jednego asesora wyznaczonego spośród pracodawców (assesseur-employeur) i jednego asesora wyznaczonego spośród pracowników (assesseur-salarié).

Rada Arbitrażowa Ubezpieczeń Społecznych (fr. Conseil arbitral de la sécurité socjale) składa się z prezesa, jednego asesora wyznaczonego spośród pracodawców (assesseur-employeur) i jednego asesora wyznaczonego spośród pracowników (assesseur-salarié).

Sądownictwo administracyjne

Sąd Administracyjny (fr. Cour Administrative)

Sąd Administracyjny ma tylko jedną izbę, która obraduje w składzie trzech sędziów.

Trybunał Administracyjny (fr. Tribunal Administratif)

Trybunał Administracyjny ma cztery izby, które obradują w składzie trzech sędziów.

Sądownictwo gospodarcze

W Luksemburgu sądem powszechnym orzekającym w sprawach gospodarczych jest sąd okręgowy. Wielkie Księstwo posiada dwa okręgi sądowe, odpowiednio z Sądem Okręgowym miasta Luksemburg oraz Sądem Okręgowym miasta Diekirch. Sąd okręgowy może stanowić we wszystkich sprawach gospodarczych, do orzekania w których nie są uprawnione inne organy sądowe. W przeciwieństwie do sytuacji w innych krajach, Luksemburg nie posiada odrębnego sądownictwa dla spraw gospodarczych, które są rozpatrywane przez wyspecjalizowane izby sądów okręgowych w ramach uproszczonej procedury. Postępowanie w pierwszej instancji może odbywać się – w zależności od wagi sprawy – przed tzw. „sędziami pokoju” lub sądem okręgowym. Do orzekania w sprawach gospodarczych, których wartość (nie licząc odsetek i opłat) nie przekracza 15 tys. EUR uprawnieni są sędziowie pokoju. Dla kwoty wyższej wspomniane uprawnienia przejmuje sąd okręgowy. Inaczej rozpatrywane są sprawy z zakresu prawa pracy: organem właściwym do rozstrzygania sporów jest sąd pracy. W kraju istnieją trzy tego typu organy: w mieście Luksemburg, w Esch-sur-Alzette i w Diekirch, każdy z odpowiednią właściwością miejsca. Ponadto każdy z sądów pracy posiada odrębne wydziały uprawnione do rozpatrywania sporów między pracodawcami a pracownikami, w zależności od profilu pracowników (fizyczny/umysłowy). Sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych rozstrzygane są przez Radę Arbitrażową Ubezpieczeń Społecznych, która ma siedzibę w mieście Luksemburg, a jej właściwość obejmuje obszar całego kraju.

Informacji z zakresu prawa pracy udziela Inspekcja Pracy i Górnictwa (fr. Inspection du Travail et des Mines), która odpowiada też za interwencje wobec dokonywania wyraźnych nadużyć przez pracodawców. Informacje na temat pomocy prawnej można uzyskać w punkcie obsługi prawnej, którego dane kontaktowe są dostępne na stronach internetowych Ministerstwa Sprawiedliwości.   

Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Nie ma wątpliwości, że Luksemburg jest państwem niezwykle zamożnym: PKB w przeliczeniu na mieszkańca  jest najwyższy w UE, a na wysoki poziom życia wpływają dodatkowo niskie podatki oraz sprawnie działający system refundacji świadczeń zdrowotnych. Dotychczas gospodarkę Luksemburga cechowała stabilność – stały wzrost PKB, niski poziom inflacji oraz niska stopa bezrobocia. Mimo niewielkiej powierzchni i populacji, w 2022 r. Luksemburg był najbogatszym państwem na świecie pod względem wielkości PKB per capita (wg parytetu siły nabywczej). W 2020 r. wkład finansowy Luksemburga do budżetu UE Europejskiej wyniósł 407,4 mln EUR. Systematycznie uzyskuje on najwyższa ocenę kredytową agencji ratingowych („AAA”). Od 2010 r. gospodarkę kraju cechował silny wzrost – w ciągu dziewięciu lat wartość PKB wzrosła o 29,4%. Podobnie jak inne państwa członkowskie UE Luksemburg odczuł jednak skutki kryzysu gospodarczego wywołanego pandemią COVID-19 (w 2020 r. spadek PKB o 1,3% i deficyt budżetowy na poziomie -4,1%). Równocześnie znaczącym jest fakt, że w czasie kryzysu sanitarnego kraj odnotował najmniejszy wzrost długu publicznego w Europie (+2,9 pp., do 24,9% PKB). M.in. dzięki licznym programom pomocy państwa, mającym na celu utrzymanie zatrudnienia i siły nabywczej, od końca 2020 r. gospodarka zaczęła ponownie prężnie się rozwijać. Niestety, nadrabianiu zaległości przez poszczególne branże przeszkodziła rosyjska inwazja na Ukrainę i powodowane nią zakłócenia łańcuchów dostaw oraz kryzys energetyczny.
W 2021 r. roczna stopa wzrostu wynosiła 6,9% PKB (o 8,7 pp. więcej niż w 2020 r. i o 1,8 pp. więcej niż średnia strefy euro), a dług publiczny – 24,4%. W sierpniu 2022 r. luksemburski urząd statystyczny przewidywał, że inflacja osiągnie 6,6% (około dwóch tygodni przed wybuchem wojny przewidywano 4,4%; w 2021 r. wskaźnik wynosił 2,5%, a w 2020 r. –zaledwie 0,8%). Po przekroczeniu dwóch progów indeksacji płac w bardzo krótkim czasie (październik 2021 r. i kwiecień 2022 r.), spodziewany był wyższy niż w strefie euro wzrost inflacji płacowej, co mogłoby wiązać się – przynajmniej okresowo – z niedoborem siły roboczej.
W I półroczu 2022 r. (dane za czerwiec uwzględnione częściowo) nastąpił spadek produkcji przemysłowej o 0,7% rok do roku (w porównaniu z 0,2-procentowym wzrostem dla całej strefy euro). Izba Rzemieślnicza sygnalizowała liczne problemy sektora wytwórczego (najgorsza sytuacja od 40 l.). Równocześnie wskazywano na nadzwyczaj dobre wskaźniki dotyczące rynku pracy:  w lipcu 2022 r. stopa bezrobocia (4,6%) – po okresowym wzroście do 6,3% w 2020 r. – osiągnęła poziom najniższy od 2008 r. Nie zmienia to faktu, że coraz więcej przedsiębiorstw (36% w II kw. 2022 r.) boryka się z brakami kadrowymi; problem ten dotyczy zwłaszcza branży spożywczej i budowlanej.
Luksemburg leży w samym sercu kontynentu i graniczy z trzema najbardziej uprzemysłowionymi gospodarkami Europy, które generują znaczącą część unijnego PKB (wg danych Eurostatu 45,7% w 2020 r.). Dzięki temu kraj stał się centrum usług finansowych, logistyki, ITi, nauk biologicznych oraz technologii satelitarnej. Dywersyfikacja jest priorytetem rządów od 1960 r., kiedy to kraj zaczął odchodzić od przemysłu hutniczego na rzecz wspierania produkcję high-tech i bankowości. W następstwie dominującym sektorem gospodarki stały się usługi (wg danych Banku Światowego wartość dodana sektora na poziomie 79,3 % PKB w 2021 r.), a rząd proaktywnie działa na rzecz wdrażania programów wspierających dywersyfikację gospodarczą oraz przyciągnięcie bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Planowany kierunek rozwoju kraju odzwierciedla również dystrybucja środków w ramach Krajowego Planu Odbudowy, opierającego się na trzech filarach: „Spójności i odporności społecznej”, „Zielonej transformacji” (61%, wobec wymaganych  37%) oraz „Cyfryzacji, innowacyjności i zarządzaniu” (32% wobec wymaganych 20%). W IMD World Competitiveness Ranking 2022 Luksemburg plasował się na względnie wysokiej (13.) pozycji spośród 63 ocenianych państw. Pierwsze miejsce zajął w kategorii „Wyniki gospodarcze”, najgorzej zaś wypadł w kategorii „Infrastruktura” (24. miejsce).

Główne sektory gospodarki

Wskaźnik PKB na mieszkańca utrzymuje wysoki poziom głównie dzięki usługom finansowym, które w 2020 r. stanowiły 25,1% ogólnej działalności gospodarczej; prócz tego znaczny udział w gospodarce krajowej miał handel hurtowy i detaliczny, transport, usługi gastronomiczne i hotelarskie (14,9%) oraz administracja publiczna, edukacja, ochrona zdrowia i usługi społeczne (17,5%). Tradycyjnie ważne miejsce w strukturze gospodarki zajmuje też przemysł stalowy – w Luksemburgu znajduje się główna siedziba ArcelorMittal, największego na świecie producenta stali. Ponadto w kraju zarejestrowane są SES Astra (największa w Europie firma satelitarna), nadawca medialny RTL, grupa Ferrero i wiele firm high-tech, takich jak Amazon, Microsoft/Skype oraz Ebay. Działa tu też firma Guardian – jeden z największych producentów szkła na świecie. Lokalizacja światowych potentatów w Luksemburgu ma przełożenie na wielkość eksportu, który wyniósł w 2021 r. ponad 200% krajowego PKB. Wewnętrzna stabilność fiskalna i regulacje bankowe (np. tajemnica bankowa) są kluczowymi elementami konkurencyjności kraju. Dodatkowo, podatki korporacyjne zachęcają do inwestycji i przedsiębiorczości. Główne firmy działające w sektorze finansowym to towarzystwa ubezpieczeniowe, banki i fundusze inwestycyjne. Pracuje w nim prawie 52 tys. osób (około 11% wszystkich osób zatrudnionych). Sektor zarządzania funduszami jest drugim co do wielkości na świecie, a bankowość jest najbardziej rozwinięta w Europie – aktywa banków prywatnych w 2020 r. stanowiły 7-krotność PKB kraju. Sektor bankowy jest jednak zdominowany przez banki zagraniczne, które nie mają wielu powiązań z lokalną gospodarką. W związku z tym szacowany poziom zobowiązań warunkowych dla Skarbu Państwa jest niski, a tylko kilka ze 122 banków ma znaczenie systemowe. Chociaż harmonizacja przepisów UE zaszkodzi wzrostowi w sektorze finansowym, to wysoce wykwalifikowana siła robocza, odpowiednio zaprojektowany system regulacyjny i dotychczasowe doświadczenia z dotyczące inicjowania zmian legislacyjnych powinny utrzymać atrakcyjność Luksemburga jako centrum finansowego. Wg Global Financial Centres Index 30 Luksemburska giełda zajmuje piąte miejsce pośród unijnych rynków finansowych, a wg Global Green Financial Index 8 – plasuje się wśród pięciu najbardziej „zielonych” giełd na świecie. Ponadto zajmuje ona czołową pozycję pod względem międzynarodowej dystrybucji funduszy (58% światowego rynku wg danych PWC z marca 2020 r.) i drugie miejsce pod względem wartości zarządzanych aktywów ulokowanych w funduszach inwestycyjnych (5,05 mld EUR w styczniu 2021 r.). Przoduje również w dziedzinie promocji zrównoważonych finansów – jako światowy lider pod względem liczby „zielonych” obligacji – oraz finansów islamskich (pierwsze miejsce w Europie i szóste na świecie). 
Dodatkowo Luksemburg wiedzie prym w dziedzinie współpracy regionalnej; zasadnicze znaczenie ma tu jego wielkość i centralne położenie w Europie Zachodniej. Już w 1922 r. zawarta została unia celna i walutowa z Belgią. Później Luksemburg stał się jednym z członków-założycieli UE, NATO i WTO. W związku z tym zadecydowano o ulokowaniu w kraju ważnych instytucji UE i ogólnoeuropejskich organizacji non-profit. Warto zaznaczyć, że bardzo duże znaczenie dla gospodarki Luksemburga mają pracownicy transgraniczni, do których należy około 46% siły roboczej (kwiecień 2021 r.). Każdego dnia do pracy tu przyjeżdża ponad 200 tys. osób z państw ościennych; blisko trzech na czterech pracowników nie ma narodowości luksemburskiej.

Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych

*obrót towarowy, z uwzględnieniem surowców
** dane nieuwzględniające MiŚP

Handel zagraniczny

Handel wewnątrzunijny stanowi 80% luksemburskiego eksportu (z czego 28% kierowane jest do Niemiec, 16% – do Francji, a 12% – do Belgii). Eksport poza UE – przede wszystkim do USA i Wielkiej Brytanii – wynosi 3%. W kwestii importu głównym partnerem Luksemburga pozostają państwa członkowskie UE (89%; z czego Belgia – 34%, Niemcy – 27% i Francja – 11%); poza tym 3% importu pochodzi z USA, a 2% – z Japonii. Od lat 70. saldo wymiany towarowej Luksemburga – niewielkiego kraju o ograniczonych zasobach – pozostaje ujemne. Do głównych produktów importowanych należą: pojazdy, paliwa, maszyny i urządzenia przemysłowe oraz podstawowe tworzywa sztuczne.

Inwestycje zagraniczne

Wskaźnik otwarcia gospodarki Luksemburga (168,5%) czyni ją najbardziej otwartą na świecie. Luksemburg oferuje klimat biznesowy sprzyjający inwestycjom zagranicznym i pozostaje głównym inwestorem UE w krajach trzecich. Około połowy BIZ wpływających do Luksemburga pochodzi z UE, choć ich największym źródłem są Bermudy (13,5%) i Wielka Brytania (13,1%), tuż przed Irlandią (12,1%) i Holandią (9,3 %). Najwięcej inwestycji trafia do sektora bankowego i ubezpieczeniowego (wg badania przeprowadzonego przez firmę YE -20%, tj. czterokrotnie więcej niż średnia europejska, przy czym udział ten znacząco zmalał). LU przoduje w Europie pod względem ilości BIZ w przeliczeniu na mieszkańca (3,94); pod względem ogólnej liczby inwestycji plasuje się na 26. miejscu, zaś pod względem atrakcyjności inwestycyjnej – na dziewiątym. Jako główne czynniki ryzyka inwestorzy wskazali trudności z przyciągnięciem i zatrzymaniem pracowników z powodu wysokich kosztów życia oraz z powodu przeprowadzonych już lub planowanych zmian podatkowych. Od 2019 r. ilość BIZ systematycznie wzrasta (+39% w l. 2020-2021, +28,5% w l. 2019-2020), stwarzając nadzieję na powrót do rekordowego poziomu z 2017 r. Wg sprawozdania Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju za 2021 r. Luksemburg zajmuje miejsce w pierwszej dziesiątce światowych imperium BIZ, z inwestycjami sięgającymi 62 mld USD (wzrost o 47,3 mld USD w ciągu roku). Rząd luksemburski wdraża środki mające na celu uczynienie kraju jeszcze bardziej atrakcyjnym dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych (ulgi podatkowe, wyposażenie i projekty budowlane). Działania ukierunkowane są na rozwój kluczowych innowacyjnych branż, takich jak: logistyka, IT; technologie zdrowotne (w tym biotechnologia i badania biomedyczne), technologie czystej energii, technologie kosmiczne i technologie usług finansowych. W 2020 r. Luksemburg był też drugim największym na świecie inwestorem (po Chinach) pod względem wartości dokonywanych operacji (127 mld USD., tj. o 93 mld USD więcej niż w 2019 r.). W raporcie Banku Światowego Doing Business z 2020 r. kraj zajął 72. miejsce na 190 gospodarek.

Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

Luksemburg jest członkiem praktycznie wszystkich znaczących organizacji o charakterze wielostronnym: systemu ONZ, WTO, OECD, UE, NATO itd. W latach 2013-2014 oraz 2020-22 Luksemburg był jednym z dziesięciu niestałych członków Rady Bezpieczeństwa ONZ, a w 2015 r. sprawował półroczną prezydencję w Radzie Unii Europejskiej. W 2022 r. przewodniczy Unii Beneluksu.

Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

Luksemburg jest jednym z sześciu państw-założycieli Wspólnot Europejskich. Bardzo ważną rolę w zakresie współpracy gospodarczej, obrotów handlowych i wymiany usług Wielkiego Księstwa z zagranicą pełni tzw. Wielki Region (fr. Grande Région). Składa się on z niemieckich regionów Nadrenii, Mozeli, Saary i Mozy, francuskiego departamentu Lotaryngii, belgijskiej prowincji Luksemburg i Wielkiego Księstwa. Ten znaczący w skali Europy euroregion obejmuje powierzchnię 65 401 km², zamieszkiwaną przez 11,6 mln osób, tj. 2,3% populacji UE (2019 r.).  Ze względu na związki historyczno-cywilizacyjne, komplementarność struktur ekonomicznych i ożywiony ruch ludności, związany głównie z bardzo chłonnym rynkiem pracy w Luksemburgu, Wielki Region charakteryzuje się wysokim poziomem wewnętrznej wymiany gospodarczej, usługowej i osobowej. 

Dwustronne umowy gospodarcze

Podstawowe znaczenie mają uregulowania zawarte w Traktacie o przystąpieniu Polski do UE, podpisanym w dniu 16 kwietnia 2003 r. Szereg kwestii związanych ze współpracą gospodarczą regulują bilateralne porozumienia i umowy międzyrządowe, w tym:  Konwencja między Rzecząpospolitą Polską a Wielkim Księstwem Luksemburga w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku z dnia 14 czerwca 1995 r. Umowa między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Królestwa Belgii i Rządem Wielkiego Księstwa Luksemburga w sprawie popierania i wzajemnej ochrony inwestycji z dnia 19 maja 1987 r. została wypowiedziana przez Polskę i przestała obowiązywać w dniu 2 sierpnia 2021 r. Dnia 12 października 2018 r. przedstawiciele rządów obu krajów podpisali memorandum o współpracy w zakresie działalności kosmicznej ze szczególnym uwzględnieniem badań i wykorzystania zasobów kosmicznych.

Dwustronna wymiana handlowa

Dwustronna współpraca gospodarcza pomiędzy Polską a Luksemburgiem oparta jest na dwóch filarach: wymianie handlowej i zagranicznych inwestycjach bezpośrednich (BIZ). Prócz chwilowego spadku w okresie 2019-20, wartość eksportu z Luksemburga do Polski systematycznie wzrasta (w 2021 r. 349,3 mln EUR wg GUS i 361,9 mln EUR wg Statec). Chwilowa zapaść związana z wybuchem pandemii dotyczyła również eksportu towarów z Polski do Luksemburga (wzrost wartości o 78 mln EUR, do 445 mln EUR w 2021 r. wg GUS/o 39 mln w wciągu roku, do 339,7 mln wg Statec). 
Biorąc pod uwagę obroty handlowe w ostatnich sześciu latach (2014-2018) należy zauważyć, iż ich wielkość jest relatywnie skromna, a dla Polski – w zależności od źródła danych – saldo przyjmuje zwykle wartość ujemną. Wg Kompendium Handlu Zagranicznego Polski opracowanego przez Polski Fundusz Rozwoju dodatnie saldo obrotu towarowego odnotowano w latach 2019-2020 r., po raz pierwszy od epizodycznego wzrostu w 2008 r. (gdy nadwyżka wyniosła 59,4 mln EUR). Znacznie korzystniej przedstawiała się ciągła tendencja wzrostu obrotów usługowych. Wg danych Statec, w 2021 r. Polska zajmowała ósme miejsce wśród głównych importerów towarów z Luksemburga i dziewiąte wśród głównych eksporterów. Luksemburg nie jest szczególnie znaczącym partnerem w polskiej wymianie handlowej – w 2020 r. jego udział w obrocie towarowym Polski wnosił mniej niż 0,2%.  Na strukturę polskich obrotów handlowych z Luksemburgiem duży wpływ wywiera obecność w Polsce zarejestrowanych w Luksemburgu inwestorów bezpośrednich. 
Wg danych GUS główne grupy towarowe eksportowane do Luksemburga z Polski w 2021 r. to: pojazdy, statki powietrzne, jednostki pływające oraz współdziałające urządzenia transportowe – 103,9 mln EUR (udział w polskim eksporcie do Luksemburga – 23,3%), metale nieszlachetne i artykuły z metali nieszlachetnych – 68,2 mln EUR (udział – 15,3%), tworzywa sztuczne i artykuły z nich; kauczuk i artykuły z kauczuku – 61,6 mln EUR (udział – 13,9%).
Tymczasem główne grupy towarowe importowane z Luksemburga do Polski w 2021 r. to: metale nieszlachetne i artykuły z metali nieszlachetnych – 106,7 mln EUR (udział w polskim imporcie z Luksemburga – 30,5%), tworzywa sztuczne i artykuły z nich; kauczuk i artykuły z kauczuku – 83,3 mln EUR (udział – 23,8%), maszyny i urządzenia mechaniczne; sprzęt elektroniczny; ich części; urządzenia do rejestracji i odtwarzania dźwięku i obrazu oraz części i wyposaż. do tych artykułów – 40,2 mln EUR (udział – 11,5%).

Wzajemne inwestycje

Analiza wielkości polskich bezpośrednich inwestycji zagranicznych w ostatnich latach wskazuje, iż Polskie BIZ w Luksemburgu nie mają charakteru produkcyjnego, lecz portfelowy. Są to zatem inwestycje w papiery wartościowe typu akcje czy obligacje, w zakresie których Luksemburg jest ogromnym centrum obrotu finansowego. Wg danych Statec skierowane do Polski BIZ o wartości 26,364 mld EUR w 2021 r. czyniły z Polski 19. najbardziej istotny kierunek inwestycyjny dla działających w Luksemburgu podmiotów. Tymczasem wartość BIZ napływających z Polski do Luksemburga stanowiła niespełna 1,2% wspomnianej kwoty. 
Wg danych NBP w 2020 r. odpływ kapitału z tytułu polskich BIZ w Luksemburgu wynosił 141,9 mln EUR netto (piąte miejsce wśród europejskich krajów, do których skierowane były polskie BIZ), a dochody rezydentów – 222,4 mln EUR netto. Na opublikowanej przez Polską Agencję Inwestycji i Handlu liście największych inwestorów zagranicznych w lutym 2019 r. znalazły się 22 firmy z udziałem kapitału luksemburskiego, m.in.:  ArcelorMittal, Ardagh Glass Holding GmbH, CULLODEN S.A R.L., E. Miroglio Holding, Guardian Poland Investment Sarl, The Goodyear Tire & Rubber Company. Zatrudniający ponad 10 tys. pracowników w sześciu oddziałach ArcelorMittal Poland jest największym producentem stali w Polsce i największym producentem koksu w Europie. Dzięki inwestycjom, których wartość w l. 2004-2014 osiągnęła ponad 5 mld zł, przedsiębiorstwo należy dziś do najnowocześniejszych producentów stali na kontynencie. Stanowiąca obecnie własność spółki dawna Huta Katowice jako jeden z niewielu zakładów na świecie produkuje szynę o długości 120 m., a krakowski oddział spółki uchodzi za najnowocześniejszą walcownię w Europie.

Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

Nie są znane ograniczenia w dostępie do luksemburskiego rynku, poza ograniczeniami ogólnie obowiązującymi na rynku wewnętrznym UE.

Dostęp do rynku pracy

Wyraźnie pozytywnym zjawiskiem na luksemburskim rynku pracy jest odnotowywany od długiego czasu spadek poziomu bezrobocia: po apogeum światowego kryzysu finansowego, gdy wskaźnik okresowo przekraczał nawet 7% (2014-2015 r.), w 2018 r. wrócił on do poziomu z 2011 r. (5,4%), na którym utrzymywał się do lutego 2020 r. Po wybuchu pandemii COVID-19, maksymalną wartość odnotowano w czerwcu 2020 r. (ponad 7%); następnie przywrócona została tendencja spadkowa (do 4,6% w maju 2022 r.). W rezultacie zaznacza się wzrost liczby pracowników transgranicznych: wg danych luksemburskiego urzędu statystycznego (kwiecień 2022 r.) stanowili oni 46% ogółu zatrudnionych, a ponad połowa dojeżdżała z terytorium FR (112,5 tys.). Trwają negocjacje porozumień dwustronnych, pozwalających na zwiększenie rocznego limitu świadczenia przez nich pracy zdalnej z miejsca zamieszkania.
Od 1 listopada 2007 r. Luksemburg zniósł ograniczenia w dostępie do rynku pracy dla obywateli Polski oraz ośmiu innych nowych krajów UE. Obywatele tych krajów korzystają z takich samych praw i przywilejów, z jakich korzystają Luksembuczycy. Dotyczy to zarówno przepisów w sprawie płacy minimalnej, jak i wszelkich kwestii zabezpieczeń socjalnych oraz ubezpieczeń emerytalnych. Zniesienie pozwoleń na pracę w Luksemburgu nie spowodowało radykalnego wzrostu liczby pracowników z Polski. Poszukiwanie pracy jest tu dość czasochłonne; wynika to z ograniczonych rozmiarów rynku pracy. Mimo rosnącej ostatnio liczby ofert, dodatkowy problem dla pracowników z Polski może stanowić wymóg wielojęzyczności – w przypadku wielu stanowisk (nawet niższego szczebla) oczekuje się znajomości wszystkich języków urzędowych Luksemburga. Wg krajowej agencji pracy (ADEM) najbardziej poszukiwani są pracownicy w obszarach: badań i rozwoju IT, księgowości, audytu i kontroli rachunkowej/finansowej, obsługi biurowej, obsługi gastronomicznej, analizy kredytowej/ryzyka, przygotowania posiłków, obsługi klienta rynków finansowych, analizy i inżynierii finansowej oraz doradztwa i nadzoru systemów informatycznych. W Luksemburgu działają liczne polskie firmy budowlane, które trafiają na tutejszy rynek za pośrednictwem kontrahentów niemieckich. Procedura certyfikacji świadczenia usług jest stosunkowo złożona i wymaga niemal w każdym przypadku uzupełniania dokumentacji. Rozpatrywanie wniosku o wydanie zezwolenia na rozpoczęcie działalności gospodarczej może trwać do trzech miesięcy. Utrudnieniem dla rozpoczęcia działalności rzemieślniczej są protekcjonistyczne zapisy prawa o przedsiębiorczości z dnia 5 grudnia 2011 r., regulującego zasady dostępu do zawodów rzemieślniczych, handlowych, wolnych zawodów i zatrudnienia w przemyśle. W myśl ustawy, w celu rejestracji działalności gospodarczej w dziedzinach wymienionych na liście A (np. cukiernictwo, fryzjerstwo, usługi kosmetyczne, ale też mechanika pojazdów czy nauka pływania) wymagane są określone dokumenty, potwierdzające kompetencje zawodowe: dyplom ukończenia szkoły wyższej w dziedzinie pokrywającej się z przedmiotem działalności; w razie częściowej kompatybilności wykształcenia – dodatkowy wymóg rocznego doświadczenia; w razie niekompatybilności – wymóg dwuletniego doświadczenia. Są to jednak ogólne wytyczne – wnioskodawca może nie spełniać wymogów dotyczących stażu pracy, jeśli uczęszczał na odpowiedni kurs zawodowy lub zdał egzaminy w dziedzinie, której dotyczy planowana działalność. Od wnioskodawców niezamieszkałych w Luksemburgu (lub zamieszkałych krócej niż 10 lat) dodatkowo wymaga zawarcia w dokumentacji notarialnego oświadczenia, że nie uczestniczyli oni w postępowaniu upadłościowym (fr. déclaration de non-faillite).
W Luksemburgu obowiązują specyficzne zasady dotyczące sposobu obliczania obowiązkowej płacy minimalnej. Wynagrodzenie pracownika niewykwalifikowanego bez doświadczenia zawodowego wynosi obecnie 2 313,38 EUR brutto miesięcznie (wrzesień 2022 r.), zaś wynagrodzenie pracownika wykwalifikowanego jest o 20% wyższe. Stawki godzinowe dla pracowników poszczególnych branż (budowlanej, transportowej itp.) regulowane są w ramach porozumień zbiorowych. Szczególną cechą luksemburskiego systemu jest dostosowywanie wysokości płac do poziomu inflacji: ilekroć przekroczy ona określony poziom, nastąpić powinien wzrost wynagrodzeń.
Podatki od osób fizycznych i prawnych są uznawane za jedne z najbardziej atrakcyjnych w Europie. Osoby fizyczne korzystają z licznych zwolnień i ulg podatkowych, zwłaszcza w związku z posiadaniem dzieci (do 922,5 EUR rocznie na dziecko w 2022 r.), ich nauką oraz kosztami uzyskania dochodu; od podatku można odliczyć też wydatki na prywatne ubezpieczenia. Stawka podatku dochodowego od osób fizycznych wynosi od 0% (zwolnienie z opodatkowania) do 42%. Zobowiązania są oparte na statusie osobistym podatnika, który zależy od jego dochodów i klasy podatkowej. Wyodrębnia się trzy klasy podatkowe: klasę 2. (rozliczający się wspólnie podatnicy w związku małżeńskim, podatnicy owdowiali i rozwiedzeni w ciągu trzech lat poprzedzających rok, którego dotyczy zeznanie), Klasa 1a (podatnicy owdowiali, powyżej 64 roku życia lub korzystający z ulgi na dzieci) i Klasa 1. (podatnicy rozliczający się samodzielnie). W zależności od przynależności do jednej z ww. grup dostosowywane są odpowiednio stawki podatkowe dla poszczególnych wartości dochodów, podlegające dalszym odliczeniom. Urzędem właściwym w zakresie podatków bezpośrednich dla ludności jest Administration des Contributions Directes. Warto zauważyć, że Polska posiada umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania z Luksemburgiem, pozwalającą uniknąć podwójnego opodatkowania tego samego dochodu w obu krajach jednocześnie. Stawki podatku VAT (fr. TVA) w Luksemburgu dzielą się na: stawkę superobniżoną – 3%  (m.in. artykuły spożywcze – z wyjątkiem alkoholu – i karma dla zwierząt; leki; odzież; książki i prasa; usługi transportowe, gastronomiczne, kulturalne); stawkę obniżoną – 8% (m.in. gaz, ogrzewanie, drewno opałowe, energia elektryczna, rośliny); stawkę średnią – 14% (m.in. stałe paliwa mineralne, usługi drukarskie, wina); stawkę standardową – 17% (pozostałe produkty i usługi).  Właściwym urzędem w zakresie podatku VAT jest Administration de l’Enregistrement et des Domaines. Składki na ubezpieczenie społeczne płacone przez pracodawcę to minimum 14,34% (zależnie od sektora i – w związku z tym – ryzyka wypadku). Obowiązek podatkowy pracodawcy jest powiększony o premię solidarnościową dla funduszu zatrudnieniowego, która wynosi od 0,46 do 2,70 %. Składki na ubezpieczenie społeczne płacone przez pracownika wynoszą 12,7% wynagrodzenia.

Nabywanie i wynajem nieruchomości

Polityka mieszkaniowa to jeden z najbardziej istotnych elementów debaty w Luksemburgu: ceny mieszkań stale rosną (+13,9% w 2021 r., + 14,5% w 2020 r., + 10,1% w 2019 r.). Z danych przedstawionych przez Fundację IDEA w lutym 2020 r. wynika, że 1/3 lokatorów przeznacza ponad 40% dochodów na opłatę czynszu. Nowe mieszkania są średnio o 10%-20% droższe niż eksploatowane już nieruchomości o porównywalnym metrażu. Zasadniczą rolę odgrywa też lokalizacja – średnia cena domu w okręgu stołecznym (około 1,45 mld EUR) stanowi prawie dwukrotność ceny na północy kraju. Wg analizy przeprowadzonej przez operatorów platformy Immotop.lu w połowie 2021 r., mediana ceny za m² domu wzrosła o 7,9 % (w mieście Luksemburg wzrost o jedynie 0,8%), a mediana ceny mieszkania dla całego kraju wynosiła 642,9 tys. EUR (lub 7 145 EUR/m²). Koszt mieszkania w stolicy wynosił około 860 tys. EUR, czyli 11 626 EUR/m² (wzrost mediany dla kraju o 19,9 %, dla stolicy – o 1,5%).  Autorzy sprawozdania podkreślali fakt eksplozji cen w mniejszych miastach; średnie ceny za m² w Bartringen (+40%) czy Mamer (+70%) były wyższe, niż w mieście Luksemburg. Co ciekawe, co do zasady cena sprzedaży była odwrotnie proporcjonalna do powierzchni nieruchomości: użytkowane już mieszkanie o powierzchni 50 m² można było w 2021 r. kupić za około 9 866 EUR/m², podczas gdy za mieszkanie o powierzchni 130 m² lub więcej należało zapłacić 6 566 EUR/m². 
W I kwartale 2022 r. przewidywano znaczący spadek liczby domów (-24% rok do roku) i mieszkań na wynajem (-15% rok do roku); te drugie stanowiły 95% wszystkich oferowanych nieruchomości. Wskaźnik wysokości przewidywanych czynszów zmalał w odniesieniu do domów (-1,4% w porównaniu z poprzednim kwartałem), w odniesieniu do mieszkań utrzymywał się na stałym poziomie (-0,3%). Przewidywany wzrost czynszów za mieszkania wynosił +0,5% w skali rocznej. Jeśli chodzi o wynajem mieszkań w samej stolicy, najwięcej ofert dotyczy dzielnic Bonnevoie, Belair, Gasperich i Limpertsberg; zdecydowanie najdroższy jest wynajem w Ville-Haute (średnio 2 083 EUR miesięcznie; 33,97/m²), Kirchbergu – gdzie znajduje się znaczna część instytucji UE (2 038 EUR miesięcznie; 30,10/m²) – oraz Belair (1 922 EUR miesięcznie; 31,10/m²). Cena za m² najwyższa jest w dzielnicy Rollingergrund (44,03 EUR), a najniższa w Cents (22,83 EUR). 
Wynajem nieruchomości odbywa się w znacznej mierze za pośrednictwem agencji nieruchomości. Od obcokrajowców zainteresowanych wynajmem wymaga się przedstawienia kopii dokumentu tożsamości, umowy o pracę (coraz częściej – na czas nieokreślony i po zakończeniu okresu próbnego) oraz pasków płacowych z trzech miesięcy poprzedzających zawarcie umowy, co ma stanowić gwarancję stałego dochodu najemcy. Prócz pokrycia opłaty agencyjnej (zwykle w wysokości miesięcznego czynszu +17% VAT), standardowo należy wpłacić też kaucję, stanowiącą równowartość dwu- lub trzymiesięcznego czynszu. Opłaty za energię elektryczną zwykle nie są wliczone w czynsz, podobnie jak rachunki za dostęp do internetu, zapewnieniem którego musi się zająć sam lokator. Osoby zameldowane w Luksemburgu mogą ubiegać się o pomoc państwa na poczet wpłacenia kaucji oraz – już po zawarciu umowy, w przypadku, gdy czynsz przekracza określony przepisami odsetek wynagrodzenia (25% w 2022 r.) – o niewielki zasiłek mieszkaniowy. Aby zaradzić wieloletniemu kryzysowi na rynku mieszkaniowym, od kilku lat rząd wdraża plany opierające się na zwiększeniu podaży lokali mieszkalnych (w tym: mieszkań socjalnych) oraz promowaniu gospodarki współdzielenia. Od jakiegoś czasu pojawiają się też propozycje opodatkowania pustostanów i niewykorzystanych działek budowlanych, a nawet wprowadzenia zmian dotyczących prawa własności. 
W 2018 r., w związku z nieustającym rozwojem sektora finansowego (również w rezultacie relokacji przedsiębiorstw na skutek Brexitu), obserwowany był znaczny spadek podaży powierzchni biurowej. Cena wynajmu wahała się od 26 do 50 EUR/m², w zależności od atrakcyjności i standardu biurowca. Wiele firm, w tym małych i średnich przedsiębiorstw, firm konsultingowych i kancelarii wynajmowało i adaptowało na swe potrzeby domy mieszkalne lub przenosiło się na obrzeża stolicy, co pozwalało na obniżenie kosztów prowadzenia działalności gospodarczej. Z badania przeprowadzonego przez agencję nieruchomości Savills wynika, że w I kwartale 2022 r. rynek wciąż charakteryzował się wysokim popytem (między 34 tys. a 36 tys. m² , w zależności od rodzaju transakcji); w 2021 r.  popyt szacowano na ponad 145 tys. m² . Najniższy wskaźnik wolnej przestrzeni biurowej odnotowuje się na Kirchbergu. Czynsze w stołecznej dzielnicy biznesowej od 2020 r. utrzymują się na stałym średnim poziomie około 51 EUR miesięcznie za m²; dla porównania, w 2012 r. było to o 11 EUR mniej. Gwałtowny wzrost zaobserwowano w l. 2013-14 i 2019-20. Rosnąca popularność pracy zdalnej i upowszechnienie tzw. przestrzeni coworkingowych do tej pory nie znajduje wyraźnego odzwierciedlenia w danych dotyczących zapotrzebowania na lokale biurowe. Najemcy poszukujący wysokiej jakości powierzchni w najbardziej korzystnych lokalizacjach muszą być gotowi do jej rezerwacji minimum na 12-18 miesięcy przed oddaniem nowego lokalu do użytku.

System zamówień publicznych

Podstawą prawną systemu zamówień publicznych jest Ustawa o zamówieniach publicznych z dnia 8 kwietnia 2018 r. oraz nowelizacja Ustawy z dnia 25 czerwca 2009 r. o rynkach publicznych, w odniesieniu do określonych umów koncesyjnych. W Luksemburgu obowiązują ogólne zasady europejskie dotyczące organizacji i przebiegu przetargów na realizację zamówień publicznych. Ustawa reguluje zasady ogłaszania i przeprowadzania procedury przetargowej o udzielenie zamówień publicznych oraz dziedziny nią objęte. Ogłoszenia o przetargach oraz wszystkie związane z nimi informacje zamieszczane są na rządowym portalu zamówień publicznych. Kompleksowa informacja na temat przetargów dotyczących usług budowlanych (dokumenty, opis procedur, podstawy prawne, ceny materiałów itp.) dostępna jest na platformie publicznej CRTI-B. Organem pomocniczym w obszarze zamówień publicznych jest Komisja Kontrolna (fr. Commission des Soumissions), działająca w ramach Ministerstwa Mobilności i Robót Publicznych. W skład Komisji wchodzi dziewięciu członków, z czego czterech stanowią przedstawiciele samorządu zawodowego. Komisja ma charakter konsultacyjny, jej opinie nie są więc wiążące. Decyzje w procedurze odwoławczej podejmują sądy apelacyjne.

Z uwagi na rolę Luksemburga jako hubu biznesowego, trudno zidentyfikować różnice kulturowe w komunikacji biznesowej charakterystyczne dla jeden konkretnej nacji. 

Dwór Wielkiego Księcia 
Rząd i Ministerstwa
Ustawodawstwo i akty prawne
Ministerstwo Spraw Zagranicznych
Ministerstwo Gospodarki  – Dyrekcja Generalna ds. Klas Średnich
Izba Deputowanych
Urząd Statystyczny
Okienko administracyjne dla obywateli i przedsiębiorców
Krajowa Organizacja Turystyczna 
Luksembursko-Polska Izba Handlowa (organizacja non-profit)
Wszechstronne informacje dla cudzoziemców
Inspekcja Pracy i Górnictwa
Luksemburska Agencja Kosmiczna
Luxinnovation
Izba Gospodarcza
Izba Rzemieślnicza 
Związek Luksemburskich Przedsiębiorstw 
Stowarzyszenie Przedsiębiorstw i Instytucji Przemysłowych 
Luxembourg for Finance 
Dom Przedsiębiorczości – punkt kompleksowej obsługi przedsiębiorców