Lasy Państwowe Nadleśnictwo Dębica

Formy ochrony przyrody w Nadleśnictwie Dębica.

Zgodnie z art. 6 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. nr 92, poz. 880 z póź. zm.), do form ochrony przyrody podlegających ochronie prawnej na terenie Nadleśnictwa Dębica zalicza się:

- rezerwaty przyrody,

- parki krajobrazowe,

- obszary Natura 2000,

- pomniki przyrody,

- obszar chronionego krajobrazu (woj. małopolskie)

 

1. Rezerwaty przyrody.

Na terenie Nadleśnictwa Dębica znajdują się trzy rezerwaty przyrody:

 

Rezerwat ,,Torfy” o powierzchni 11,97 ha położony w Obrębie Żdżary, w leśnictwie Chotowa, w oddz. 29 i, j, k; 40 d, f, h, i. Administracyjnie znajduje się na terenie województwa podkarpackiego, powiat dębicki, gmina Czarna, miejscowość Głowaczowa i Chotowa.

Jest to rezerwat ścisły utworzony 12.08.1987 r. Zarządzeniem nr 39 MOŚZNiL (Monitor Polski Nr 28, poz. 222). Przedmiotem ochrony jest torfowisko przejściowe
i występująca na nim rzadka roślina owadożerna – rosiczka okrągłolistna oraz inne gatunki roślin związanych z biotopem torfowiska i boru bagiennego. Celem ochrony jest zachowanie stanowiska rosiczki okrągłolistnej oraz innych gatunków roślin związanych z biotopem torfowiska i boru bagiennego a także miejsc lęgowych i ostoi rzadkich gatunków ptaków wodno – błotnych. Od strony wschodniej i północnej jest wyznaczona otulina, na pozostałej części brak otuliny.

Dla rezerwatu ,,Torfy″ są ustanowione, przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie, zadania ochronne na okres 5 lat (Zarządzenie Nr 17/17
z dnia 17 sierpnia 2017r). Aktualnie jest opracowywany przez RDOŚ w Rzeszowie plan ochrony dla tego rezerwatu.

Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Rzeszowie zarządzeniem z dnia
30 października 2017 r. (M. P. Nr 28, poz. 222 / Dz. Urz. z 2017 r. poz. 3538) zaktualizował powierzchnię i granice rezerwatu. Wg tego zarządzenia powierzchnia wynosi 11.97 ha natomiast granice zostały opisane współrzędnymi punktów załamań.

 

Rezerwat ,,Kamera″ o powierzchni 37,39 ha położony w obrębie Dębica, w leśnictwie Brzostek, w oddz. 180 a, b, c; 181 a, 183 a. Administracyjnie znajduje się na terenie województwa podkarpackiego, powiat dębicki, gmina Brzostek, miejscowość Smarżowa.

Jest to rezerwat częściowy utworzony Zarządzeniem nr 82 MOŚZNiL z dn. 25.01.1995 r. (Monitor Polski Nr 5, poz. 82). Przedmiotem ochrony jest kompleks leśny ze stanowiskiem kłokoczki południowej oraz zbiorowiskiem żyznej buczyny karpackiej. Celem ochrony rezerwatu jest zachowanie naturalnego skupiska kłokoczki południowej Staphylea pinnata oraz dobrze wykształconego zbiorowiska żyznej buczyny karpackiej Dentario glandulosae-Fagetum. Dla rezerwatu nie wyznaczono otuliny.

Zadania ochronne dla rezerwatu ,,Kamera″ zostały ustanowione przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie na okres 5 lat (Zarządzenie Nr. 5/16
z dnia 2 marca 2016r). Nadleśnictwo nie posiada informacji o pracach nad aktualizacją zadań ochronnych.

Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Rzeszowie zarządzeniem z dnia
30 października 2017 r. (M. P. Nr 5, poz. 82 / Dz. Urz. z 2017 r. poz. 3527) zaktualizował powierzchnię i granice rezerwatu. Wg tego zarządzenia powierzchnia wynosi 37,39 ha natomiast granice zostały opisane współrzędnymi punktów załamań.

 

Rezerwat ,,Słotwina″ o powierzchni w LP 3,18 ha położony w Obrębie Żdżary,
w leśnictwie Machowa, w oddz. 177 g, h, i. Dla rezerwatu wyznaczono otulinę z oddz. 170 a, b, 177 b, d. Administracyjnie znajduje się na terenie województwa podkarpackiego, powiat dębicki, gmina Pilzno, miejscowość Podlesie Machowskie.

Jest to rezerwat częściowy utworzony 12.08.1987 r. Zarządzeniem nr 39 MOŚZNiL (Monitor Polski nr 28, poz. 222). Przedmiotem ochrony jest naturalne stanowisko paproci – pióropusznika strusiego, rosnącego w zbiorowisku łęgowym, występującym wzdłuż potoku Machowskiego. Celem ochrony jest zachowanie naturalnego stanowiska pióropusznika strusiego.

Dla rezerwatu ,,Słotwina″ są ustalone zadania ochronne przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie w Zarządzeniu Nr 18/17 z dnia
17 sierpnia 2017 r. Zadania ustanowiono na okres 5 lat. Nadleśnictwo nie posiada informacji o pracach nad aktualizacją zadań ochronnych.

Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Rzeszowie zarządzeniem z dnia
30 października 2017 r. (M. P. Nr 28, poz. 222 / Dz. Urz. z 2017 r. poz. 3537) zaktualizował powierzchnię i granice rezerwatu. Wg tego zarządzenia powierzchnia wynosi 3,35 ha (grunty PGL LP i poza PGL LP) natomiast granice zostały opisane współrzędnymi punktów załamań.

 

2. Parki krajobrazowe

W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Dębica znajdują się dwa parki krajobrazowe wyszczególnione poniżej.

 

Park Krajobrazowy ,,Pasma Brzanki″ utworzony Rozporządzeniem Nr 12 Wojewody Tarnowskiego z dnia 16 listopada 1995 r. w sprawie utworzenia Parku Krajobrazowego Pasma Brzanki (Dz. Urz. Województwa Tarnowskiego Nr 13, poz. 136). Obecnie park krajobrazowy funkcjonuje na podstawie uchwały Nr XLIV/995/14 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia 23 czerwca 2014 r. w sprawie Parku Krajobrazowego Pasma Brzanki. Park obejmuje wsie Dębowa i Jodłowa w Gminie Jodłowa, które mieszczą się w terytorialnym zasięgu działania Nadleśnictwa Dębica, lecz nie obejmuje on lasów będących w zarządzie Nadleśnictwa. Aktualnie park nie posiada planu ochrony parku krajobrazowego.

 

,,Czarnorzecko – Strzyżowski Park Krajobrazowy″  utworzony 7 kwietnia 1993 r. Rozporządzeniem Nr 11 Wojewody Rzeszowskiego z dnia 16 marca 1993 r. Aktualnie obowiązującym aktem prawnym jest uchwała Nr XLVIII/990/14 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia 23 czerwca 2014 r. w sprawie Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego

Powierzchnia parku wynosi 25 654,00 ha, a otuliny parku 34 392,00 ha. W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Dębica znajduje się część parku krajobrazowego położona w powiecie dębickim, gminie Brzostek. Teren ten obejmuje, oprócz gruntów rolnych, lasy o powierzchni 569,51 ha, stanowiące teren Leśnictwa Brzostek w oddziałach od 154 do 177. Park ma charakter rolno – leśny i cechuje się wysokim stopniem naturalności. Walory przyrodnicze i krajobrazowe tego obszaru chronionego wynikają z budowy geologicznej, urozmaiconej rzeźby terenu, występowania cennych zbiorowisk roślinnych, bogatej fauny oraz niskiego stopnia zagrożenia środowiska naturalnego, wynikającego z utrzymywania się tradycyjnych form gospodarowania. Aktualnie park nie posiada planu ochrony parku krajobrazowego.

 

3. Obszary Natura 2000.

W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Dębica znajdują się trzy obszary Natura 2000 powołane w celu ochrony siedlisk w tym dwa obszary obejmujące grunty będące
w bezpośrednim zarządzie Nadleśnictwa.

 

,,Dolna Wisłoka z Dopływami” Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk - ( PLH 180053) zajmuje powierzchnię 453,69 ha, z czego tylko 1,54 ha przypada na tereny w zarządzie Nadleśnictwa Dębica – leśnictwo Chotowa, Jawornik, Wałki części oddziałów 3 o, p; 19 a, b; 56 c; 57 d; 121 h; 168 g, i. Są to fragmenty oddziałów bezpośrednio przylegających do potoku Chotowskiego i rzeki Czarnianka. Wg badań przeprowadzonych dla opracowania planu zadań ochronnych dla tego obszaru obecnie w ciekach przepływających przez grunty w zarządzie Nadleśnictwa brak gatunków będących przedmiotem ochrony obszaru.

Obszar ,,Dolna Wisłoka z Dopływami” cechują znaczne różnice szerokości i głębokości koryt rzek i potoków, a także różnorodność w dnach rzek, które mogą być piaszczyste, żwirowe lub kamieniste z pojedynczymi skałami narzutowymi. Dorzecze Wisłoki objęte jest krajowym programem restytucji ryb wędrownych zaś jej dopływy są wymieniane jako jedne z cieków dorzecza o walorach kwalifikujących je jako potencjalne tarliska ryb wędrownych i siedlisko ryb prądolubnych. Siedliska pozakorytowe przekształcone są w umiarkowanym stopniu. Fragmenty zbliżone do naturalnych zachowały się w dolinach potoków: Tuszymka, Brzezinka, Czarna (nazywany także Grabinką lub Czarnianką) i Chotowskim. Przeważają zbiorowiska lasów łęgowych wierzbowych a także płaty łęgu olszowo-jesionowego – nie dotyczy PGL LP.

 

,,Las nad Braciejową” Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk – (PLH 180023) zajmuje powierzchnię 1440,17 ha, z czego około 1382,13 ha przypada na tereny w zarządzie Nadleśnictwa Dębica, co stanowi 96% powierzchni obszaru.

,,Las nad Braciejową” cechuje mocno pofałdowany teren o wyraźnych różnicach wysokości pomiędzy zabudowanym dnem doliny a szczytami wzniesień. Występujące tu w większości gleby płowe a na mniejszej powierzchni brunatne. W granicach obszaru znalazły się szczytowe i środkowa partie wzniesień a prawie cały obszar porośnięty jest lasami, natomiast łąki zajmują niewiele ponad 1% powierzchni. Wśród siedlisk leśnych dominuje żyzna buczyna karpacka, która zajmuje 61% powierzchni. Grądy zajmują około 32% powierzchni, natomiast pozostałe siedliska stanowi kwaśna buczyna i łęgi.

O wartości przyrodniczej obszaru decydują dobrze zachowane żyzne buczyny
oraz grądy. Bardzo cenne z przyrodniczego punktu widzenia jest występowanie na tym obszarze gatunków zwierząt, które figurują w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Są to:

 

Kod	Nazwa		Status ochrony w Polsce
1060	Lycaena dispar	Czerwończyk nieparek	ścisła
1078	Callimorpha quadripunctata	Krasapani hera	ścisła
1084	Osmoderma eremita	Pachnica dębowa	ścisła
1086	Cucujus cinnaberinus	Zgniotek cynobrowy	ścisła
4014	Carabus variolosus	Biegacz urozmaicony	ścisła
1193	Bombina variegata	Kumak górski	ścisła
2001	Triturus montandoni	Traszka karpacka	ścisła

 

Z innych, ważnych gatunków zwierząt występują rzekotka drzewna, żaba trawna, traszka zwyczajna, padalec zwyczajny, jaszczurka żyworodna, zaskroniec zwyczajny. Istotnym elementem podnoszącym wartość przyrodniczą tego obszaru jest duże zróżnicowanie i przenikanie się różnych typów siedlisk, co znacząco zwiększa możliwość występowania wielu gatunków zwierząt.

 

Występowanie typów siedlisk przyrodniczych znajdujących się na terenie obszaru przedstawia poniższa tabela:

Kod siedliska	Nazwa	Powierzchnia (ha)
9110	Kwaśne buczyny	91,85
9130	Żyzne buczyny	811,92
9170	Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny	422,00
91E0	Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe	9,18
Razem		1 334,95

Obydwa obszary Natura 2000 dla gruntów będących w zarządzie Nadleśnictwa Dębica posiadają Plan urządzenia lasu uwzględniający zakres wskazany w ustawie dla planu zadań ochronnych. Oznacza to, że PUL dla tych obszarów zastępuje plan zadań ochronnych. Został on wprowadzony w formie aneksu do PUL zatwierdzonego przez Ministra Klimatu i Środowiska w dniu 30.02.2021 r znak DLŁ-WGL.8100.7.2021. Plan zadań ochronnych został sporządzany na okres 10 lat tj., do końca 2029 r. Formalnym skutkiem takiego określenia jest konieczność opracowania następnego Planu urządzenia lasu dla Nadleśnictwa Dębica na lata 2025 – 2034 również uwzględniającego zakres planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 PLH 180023 Las nad Braciejową oraz PLH 180053 Dolna Wisłoka z dopływami. W praktyce będzie to obecny aneks, zaktualizowany wg stanu na 01.01.2025 r.

 

„Wisłoka z dopływami” Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk - ( PLH 180052) znajduje się w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa, jednak nie obejmuje gruntów w zarządzie Nadleśnictwa. Ogólna powierzchnia 2635 ha. Obszar obejmuje dolinę Wisłoki na odcinku od północnej granicy Ostoi Magurskiej do mostu drogowego na Wisłoce w Jaworzu Dolnym na trasie Pilzno – Jasło oraz kilka większych dopływów. Podstawowym celem jest utrzymanie właściwego stanu siedlisk wodnych – niezbędnych do zachowania cennej ichtiofauny – oraz położonych w dolinie siedlisk przyrodniczych.

 

4. Pomniki przyrody.

Na terenie zarządzanym przez Nadleśnictwo Dębica znajdują się 4 pomniki przyrody:

Jesion wyniosły -  leśnictwo Berdech, oddz. 51 l, miejscowość Braciejowa. Uznany 16.01.1996 r. zarządzeniem nr 2 Wojewody Tarnowskiego. Obwód 560 cm, wysokość 33 m, stan zdrowotny dobry.

Dąb szypułkowy - leśnictwo Berdech, oddz. 46 d, miejscowość Stasiówka. Uznany 16.01.1996 r. zarządzeniem nr 2 Wojewody Tarnowskiego. Obwód 370 cm, wysokość 28 m, stan zdrowotny dobry

Bluszcz pospolity – kwitnące okazy, około 50 egzemplarzy -  leśnictwo Jaworze, oddz. 112 b, 129 f, 134 d, na styku miejscowości Połomia, Gębiczyna i Jaworze Dolne. Uznany 15.05.1995 r. zarządzeniem nr 4 Wojewody Tarnowskiego, stan zdrowotny dobry.

 

 

Aleja drzew -  złożona z dębów szypułkowych, olszy czarnej, dębów czerwonych, lip drobnolistnych, robinii akacjowych, klonów zwyczajnych, wiązów szypułkowych, leśnictwo Wałki, oddz. 168 c, f, g, i, j, k, l. Uznana 15.05.1995 r. zarządzeniem nr 4 Wojewody Tarnowskiego, stan zdrowotny średni – kilka egzemplarzy dęba opanowanych przez choroby grzybowe. Gmina Czarna jest na etapie inwentaryzacji pomnika i zmiany z ochrony powierzchniowej na indywidualną pojedynczych okazów drzew.

Lipa Wolicka – leśnictwo Wolica oddz. 34 k, rośnie na działce nr 2582 obr  6 m. Dębica położonej przy ul. Gajowej. Obwód pnia 450cm, wysokości 25 metrów. Uznana
17 września 2019 r. Uchwałą nr XVI/109/2019 Rady Miejskiej w Dębicy.

 

Na terenach nieleśnych, będących w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Dębica znajduje się ponadto 68 pomników przyrody.

 

5. Obszar chronionego krajobrazu.

Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Dębica funkcjonuje tylko Jastrzębsko – Żdżarski Obszar Chronionego Krajobrazu obejmujący grunty znajdujące się w województwie małopolskim na terenie leśnictwa Jawornik oddz. 107-109, 117-118, 116 część. Funkcjonowanie Obszaru reguluje Uchwała Nr XVIII/248/20 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 24 lutego 2020 r. w sprawie Jastrząbsko – Żdżarskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu w części położonej w Województwie Małopolskim (Dz. Urz. z 2020 r. poz. 2036)

Zgodnie z w/w uchwałą zadania dla obszaru są zbieżne z założeniami trwałej
i zrównoważonej gospodarki leśnej prowadzonej w oparciu o plan urządzenia lasu.