Lasy Państwowe Nadleśnictwo Krzeszowice

 

   Z wymienionych w Ustawie o Ochronie Przyrody z dnia 16.04.2004 r. (z późniejszymi zmianami) form ochrony przyrody na terenie Nadleśnictwa Krzeszowice występują następujące obszary i obiekty chronione: rezerwaty, otuliny rezerwatów, obszary Natura 2000, użytek ekologiczny, pomniki przyrody, ochrona gatunkowa roślin i zwierząt, parki krajobrazowe.

 

 Rezerwaty

    W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Krzeszowice znajduje się aż 13 rezerwatów przyrody, w tym:

•             5 rezerwatów położonych jest na gruntach obcych: Panieńskie Skały, Bielańskie Skałki, Przegorzalskie Skałki, Kajasówka i Zimny Dół;

•             3 rezerwaty położone są w całości na gruntach Nadleśnictwa w obrębie Krzeszowice: Dolina Kluczwody, Dolina Szklarki, Skała Kmity;

•             5 rezerwatów położonych jest zarówno na gruntach Nadleśnictwa, jak i gruntach ob-cych: Dolina Potoku Rudno (obręb. Alwernia), Wąwóz Bolechowicki, Dolina Racławki, Dolina Mnikowska i Dolina Eliaszówki (obręb Krzeszowice).  Rezerwat Dolina Potoku Rudno posiada otulinę o pow. 100,88 ha, obejmującą grunty prywatne i grunty Nadleśnictwa (oddziały: 28 a, b, c, 29, 35a-d, 36d, 37b o pow. 94,09 ha). Otulina położona jest w gminach: Krzeszowice (wieś Zalas – 77,23 ha), Alwernia (wieś Poręba-Żegoty – 22,56 ha) i Czernichów (wieś Rybna – 1,09 ha). Pozostałe rezerwaty nie posiadają wyznaczonych otulin.

    Rezerwaty znajdujące się na gruntach Nadleśnictwa stanowią aż 7,9 % jego ogólnej powierzchni. Rezerwaty nie posiadają aktualnych planów ochrony.

 

Obszary Natura 2000

    W zasięgu terytorialnym działania Nadleśnictwa Krzeszowice wyznaczono 9 obszarów Natura 2000, z czego 4 zlokalizowane są na gruntach LP. Na terenie obszarów Natura 2000 zostały zinwentaryzowane siedliska przyrodnicze będące przedmiotami ochrony i wymienione w Załączniku I Dyrektywy siedliskowej. Zostały one uwzględnione w obecnym planie urządzenia lasu przy projektowaniu wskazań gospodarczych.

   Obszary Natura 2000 dzielą się na:

•             obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO),

                PLB120005 Dolina Dolnej Skawy, pow. 7 081,70 ha, (tylko w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa, poza powierzchnią Lasów Państwowych) - Obszar obejmuje największe kompleksy stawów w dolinie górnej Wisły. Stawy położone są ze wszystkich stron miasta Zator. W ostoi występuje co najmniej 16 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 6 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK).;

 •             obszary o znaczeniu wspólnotowym (OZW).

                PLH120005 Dolinki Jurajskie - powierzchnia ogólna 886,51 ha, w tym na gruntach   N-ctwa 593,92 ha - Na teren ostoi składa się 11 enklaw, dobrze zachowanych pod względem przyrodniczym. Obejmują one obszar wyżynny, zbudowany z wapieni górnojurajskich, pokrytych warstwą lessu z wciętymi dolinami potoków, o charakterze skalistych jarów krasowych. Występują w nich liczne jaskinie. Obszar o wysokiej bioróżnorodności. Stwierdzono tu występowanie 10 rodzajów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Najcenniejsze są murawy kserotermiczne, płaty buczyn, grądów i sporadycznie jaworzyn. Notowano tu obecność 8 gatunków z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Wy-stępuje tu stanowisko nocka dużego.;

                PLH120034 Czerna - powierzchnia ogólna 76,39 ha, w tym na gruntach N-ctwa 32,44 ha – Obszar obejmuje klasztor w Czernej, na terenie ostoi stwierdzono 3 gatunki nietoperzy z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Jest to rzadki przypadek kolonii rozrodczej podkowca małego w obiekcie podziemnym (piwnica). Podstawowym celem ochrony jest utrzymanie obecnych liczebności populacji podkowca małego, powierzchni i jakości żerowisk, tras przelotu, a także utrzymanie warunków zapewniających możliwość trwałego wykorzystywania schronienia przez nietoperze.;

                PLH120044 Krzeszowice - powierzchnia ogólna 39,83 ha, w tym na gruntach N-ctwa 0,49 ha – obszar obejmuje on kościół pw. Św. Marcina Biskupa w Krzeszowicach wraz z sąsiadującymi terenami zielonymi, miejscem bardzo intensywnego żerowania nietoperzy. Podstawowym celem ochrony jest utrzymanie obecnych liczebności populacji nocka orzęsionego;

                PLH120058 Rudno - powierzchnia ogólna 72,37 ha, w tym na gruntach N-ctwa 6,35 ha - w granicach obszaru znajdują się głównie siedliska nieleśne w tym łąki trzęślicowe z kosaćcem syberyjskim Iris sibirica i goryczką wąskolistną Gentiana pneumonanthe oraz związaną z nimi fauną bezkręgowców w tym modraszki. Część doliny zajmują zbiorniki wodne - stanowisko poczwarówki zwężonej oraz bobra;

                PLH120059 Dolina Sanki - powierzchnia ogólna 22,46 ha, (poza gruntami Lasów Państwowych) - Obszar obejmuje wąski pas łąk i pastwisk przylegających do Sanki. Wśród nich zdarzają się płaty łąk trzęślicowych, oraz bardziej podmokłe płaty, na których rosną turzyce bądź trzcina. Są one siedliskiem poczwarówki zwężonej;

                PLH120077 Rudniańskie Modraszki - Kajasówka - powierzchnia ogólna 447,24 ha, (poza gruntami Lasów Państwowych) – obszar objęty ochroną ze względu na występowanie na łąkach świeżych i wilgotnych tego obszaru motyli Maculinea teleius i M. nausithous. Ponadto na łąkach tych występuje Lycaena helle, a w Rezerwacie Kajasówka (północna część obszaru) znajduje się stanowisko Minois dryas - motyla bardzo rzadkiego, zagrożonego wyginięciem na terenie Polski;

                PLH120084 Wiśliska pow. 48,68 ha, (poza gruntami Lasów Państwowych) – obejmuje starorzecza Wisły. Cel ochrony: zbiorowiska roślin bagiennych (pasy szuwarów) oraz zbiorowiska roślin wodnych, obszar jest również niezwykle cenny dla ochrony ptaków oraz płazów);

                PLH120004 Dolina Prądnika pow. 1865,59 ha, (poza gruntami Lasów Państwowych) - obszar obejmuje głębokie doliny Prądnika i Sąspówki wraz z falistą wierzchowiną usianą rozproszonymi ostańcami, będącymi typowymi elementami krajobrazu Jury Krakowsko-Częstochowskiej, liczne jaskinie. Obszar ważny dla zachowania bioróżnorodności. Występuje tu wiele rzadkich i zagrożonych oraz podlegających prawnej ochronie gatunków roślin naczyniowych i zwierząt. Łącznie notowano tu występowanie 13 gatunków z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Stwierdzono też obecność 13 rodzajów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, szczególnie dobrze zachowały się typowo wy-kształcone płaty buczyn i jaworzyn.

 

 Inne formy ochrony

    W Nadleśnictwie Krzeszowice znajdują się dwa stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej oraz dwa użytki ekologiczne.

Użytki ekologiczne

   Na gruntach Nadleśnictwa Krzeszowice znajdują się dwa użytki ekologiczne: Stanowisko lilii złotogłów na Garbie Tenczyńskim”, zlokalizowany w obrębie Krzeszowice (gmina Zabierzów, leśnictwo Kopce) w oddziałach 220d, 221f, g, 227f. Jego powierzchnia wynosi 3,57 ha.

   Użytek ekologiczny został powołany w celu ochrony wąwozu krasowego położonego na północnym stoku Garbu Tenczyńskiego ze stanowiskiem lilii złotogłów i otaczającym ekosystemem leśnym. W bieżącym projekcie planu urządzenia lasu na obszarze użytku nie projektowano zabiegów gospodarczych.

Drugi użytek to "Las Buczyna" (Gmina Krzeszowice, leśnictwo Tenczynek) w oddziale 147 o powierzchni 27,14 ha. Powołano go w roku 2014 uchwałą Rady Miejskiej w Krzeszowicach w celu ochrony różnorodności biologicznej ekosystemów leśnych, starodrzewia liściastego i miejsc występowania chronionych gatunków roślin i zwierząt.

   Dodatkowo w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa znajdują się dwa użytki ekologiczne, położone w miejscowości Rząska (gmina Zabierzów) Są to: „Uroczysko Podgołogórze” oraz „Uroczysko w Rząsce”. Obejmuje one obszar stawów i trzcinowisk znajdujących się w XIX-wiecznym zespole dworskim. Celem utworzenia użytków było zabezpieczenie terenu przed osuszaniem i likwidacją stawów, które są miejscem rozrodu wielu płazów oraz miejscem gniazdowania licznych ptaków.

 Stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej.

   Na gruntach Nadleśnictwa znajdują się dwa stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej położone w obrębie Krzeszowice:

   „Odsłonięcie na Czerwieńcu” w Tenczynku - odsłonięcie skał jurajskich w nie-czynnym kamieniołomie z liczną fauną małży, ramienionogów, belemitów, ślimaków i amonitów; wiek – jura środkowa i górna. Lokalizacja: oddział 175a (leśnictwo Tenczynek, gmina Krzeszowice)

   Stary kamieniołom „Nowa Krystyna” w Tenczynku; jest to fragment profilu jury środkowej. Występują tutaj piaskowce wapniste i wapienie piaszczyste z bogatą fauną małży, ramienionogów, belemnitów, amonitów. Lokalizacja: od-dział 167g (leśnictwo Tenczynek, gmina Krzeszowice).

 

Pomniki przyrody

    Na gruntach Nadleśnictwa Krzeszowice znajdują się cztery pomniki przyrody ożywionej oraz dwa przyrody nieożywionej – jaskinia oraz skałka.

    Pomniki przyrody zlokalizowane są w obrębie Krzeszowice. Są to: trzy lipy drobnolistne (Nr aktu powołującego - Rol.IX-3/118/63 z dnia 25.01.1964r) - dwie w oddziale 241c oraz jedna w oddziale 241 gx (leśnictwo Kopce, gmina Zabierzów) oraz dąb szypułkowy (Nr aktu powołującego - rozp. nr 7 Wojewody MAłopolskiego z dnia 13 kwietnia 2004 r.) w oddziale 244 c leśnictwa Kopce.

    Grota Wierzchowska Górna – pomnik przyrody utworzony Rozporządzeniem Wojewody Krakowskiego Nr 3 z dnia 3.01.1997 r. – zlokalizowana w oddziale 2g (leśnictwo Dubie, gmina Wielka Wieś). Drugim pomnikiem przyrody nieożywionej jest Skałka "Nad Jackiem" w oddziale 239 g leśnictwa Kopce (Nr aktu powołującego - rozp. nr 14/02 Wojewody Małopolskiego z dnia 31 stycznia 2002 r.).

 

Ochrona gatunkowa

Ochronę gatunkową w Nadleśnictwie Krzeszowice dzielimy na dwie grupy: ochronę zwierząt i ochronę roślin.

 Ochrona gatunkowa zwierząt

   Według Programu Ochrony Przyrody dla Nadleśnictwa Krzeszowice stwierdzono na tym terenie występowanie 189 gatunków chronionych zwierząt kręgowych, w tym: 14 płazów, 7 gadów, 134 ptaków i 33 ssaków.

W wyniku inwentaryzacji przyrodniczej przeprowadzonej przez Lasy Państwowe w latach 2006-2007 na gruntach Nadleśnictwa Krzeszowice stwierdzono występowanie w leśnictwie Brodła poczwarówki zwężonej, oraz charakteryzujące się ciekawą biologią modraszki: telejus i nausitous. Dodatkowo zinwentaryzowano w Leśnictwie Dubie cztery gatunki nietoperzy: nocka dużego, mopka, podkowca małego i nocka orzęsionego. Wynikiem inwentaryzacji są także rozpoznane stanowiska traszki grzebieniastej w Leśnictwie Tenczynek, w Leśnictwie Alwernia oraz w Leśnictwie Brodła.

 Ochrona gatunkowa roślin

   Według Programu Ochrony Przyrody dla Nadleśnictwa Krzeszowice, na terenie Nad-leśnictwa występuje 95 gatunków roślin chronionych. Spośród tych roślin 82 podlega ochro-nie ścisłej, a 13 ochronie częściowej. Na omawianym obszarze stwierdzono występowanie 20 roślin naczyniowych, które znalazły się w „Polskiej Czerwonej Księdze Roślin”, w tym: pięciu gatunków krytycznie zagrożonych, pięciu gatunków zagrożonych wyginięciem, ośmiu gatunków narażonych, dwa gatunki niższego ryzyka.

 

Parki krajobrazowe

Lasy Nadleśnictwa Krzeszowice znajdują się na terenie Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego.

   Na terenie Nadleśnictwa znajdują się cztery Parki Krajobrazowe (P.K. Dolinki Krakowskie, P.K. Tenczyński, P.K. Rudniański, P.K. Bielańsko-Tyniecki) obejmując 97,5% powierzchni gruntów Nadleśnictwa, natomiast pozostałe grunty Nadleśnictwa znajdują się w zasięgu otuliny ZPKWM.

   Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego - ZPKWM (dawniej ZJPK) posiada „Plan Ochrony ZJPK w obrębie woj. krakowskiego” sporządzony w 1993 roku i uaktualniony na dzień 1.08.1998 r. (Rozp. Nr 28 Woj. Krak. z dn. 15.10.1998 r. w sprawie zatwierdzenia planu ochrony Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych w województwie krakowskim) Plany ochrony są dostosowywane do wymogów aktualnych aktów prawnych. Na terenie Lasów Państwowych znajdujących się w granicach parku krajobrazowego zadania wynikające z planu ochrony parku uwzględniane są w planie urządzenia lasu.

   W zasięgu Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego i Nadleśnictwa znajduje się otulina (strefa ochronna) Ojcowskiego Parku Narodowego, obejmująca część gminy Wielka Wieś i Jerzmanowice-Przeginia, na wschód od drogi E-40. Tereny te nadzoruje OPN. W otulinie nie ma gruntów Nadleśnictwa. Całość gruntów Nadleśnictwa Krzeszowice to obszary chronione przez ZPKWM.