Odra

Nowe informacje

• W sobotę 3 sierpnia w zbiorniku Dzierżno Duże i połączonym z nim Kanale Gliwickim na Śląsku pojawiły się śnięte ryby.
• Służby od soboty (3 sierpnia) do wtorku (6 sierpnia) zebrały łącznie 5,2 tony śniętych ryb.
• Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego w Katowicach poinformowało, że śniętych ryb w zbiorniku Dzierżno Duże jest coraz mniej, obserwowany jest trend malejący.
• Wyniki próbek monitoringu „złotej algi” wykazują spadek liczebności „złotej algi” z blisko 100 mln (próbki wody z 2 sierpnia) do 13 mln komórek w litrze wody (próbki wody z 5 sierpnia).
• 5 i 6 sierpnia odbyły się narady międzyresortowego zespołu ds. Odry, w czasie których omówiono sytuację na Śląsku. Zespół aktualizował zalecenia dla służb.
• W ciągu najbliższych dni konieczny jest między innymi wzmożony monitoring terenowy przez służby wojewodów, Państwową Straż Rybacką i pracowników Wód Polskich.
• Ze względu na wzrost liczebności „złotej algi” w Kanale Gliwickim, planowane jest pilotażowe użycie nadtlenku wodoru w celu redukcji liczebności tego glonu. Jest to działanie badawcze, pod nadzorem naukowym Instytutu Ochrony Środowiska – PIB, z udziałem ekspertów Instytutu Rybactwa Śródlądowego – PIB.
• W trosce o bezpieczeństwo zdrowotne oraz w celu zapobiegania przenoszeniu "złotej algi" do innych zbiorników wodnych, lokalne służby proszą mieszkańców, aby w miejscach jej występowania, nie korzystać z wody. Dotyczy to kąpieli, sportu i rekreacji, wędkarstwa, kontaktu zwierząt domowych z wodą.

Informacje rozszerzone

• Przyczyną śnięcia ryb w zbiorniku Dzierżno Duże jest toksyna wytwarzana przez "złotą algę" – jednokomórkowy glon. Toksyna ta jest śmiertelna dla ryb i innych organizmów wodnych posiadających skrzela.
• Obecność i rozwój "złotej algi" w Kanale Gliwickim i zbiorniku Dzierżno Duże jest wynikiem współdziałania kilku różnych czynników. Sprzyjają temu specyficzne warunki panujące w tych akwenach, w tym niska prędkość przepływu, wysokie zasolenie i dostępność biogenów, sprzyjają rozwojowi „złotej algi”.
• Monitoring interwencyjny Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska (GIOŚ) w okresie wiosenno-letnim nie wykazywał występowania „złotej algi” w zbiorniku Dzierżno Duże, co pokazuje dużą dynamikę rozwoju tego toksycznego glonu.
• Resort klimatu i środowiska stale monitoruje sytuację na Odrze i Kanale Gliwickim, koordynuje narady międzyresortowego zespołu ds. Odry, który na podstawie danych monitoringu opracowuje odpowiednie rekomendacje dla służb.
• Służby wojewodów, pracownicy Wód Polskich i inne odpowiedzialne jednostki otrzymały rekomendacje zespołu międzyresortowego ds. Odry. Prowadzone są również pilotażowe działania na rzecz zastosowania preparatów do ograniczania populacji w skażanych zbiornikach.
• Na podstawie dotychczasowych doświadczeń związanych z rozwojem „złotej algi” Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) wypracowało i wdrożyło procedurę zarządzania kryzysowego, która zawiera opcje postępowania w odniesieniu do różnych scenariuszy rozwoju sytuacji.
• Wojewódzkie centra kryzysowe w woj. śląskim, opolskim i dolnośląskim oraz inne służby, w tym regionalne zarządy gospodarki wodnej Wody Polskie, pozostają ze sobą w bieżącym kontakcie i monitorują sytuację.
• 3 sierpnia 2024 r. uruchomiona została procedura powiadamiania w ramach Międzynarodowego Planu Ostrzegawczo-Alarmowego dla Odry.
• Działania z zakresu gospodarki wodnej w Polsce realizują Wody Polskie, nadzorowane przez Ministerstwo Infrastruktury. Są to działania związane z bezpieczeństwem ekologicznym Odry, Kanału Gliwickiego, zbiornika Dzierżno i innych zbiorników, takich jak wydawanie pozwoleń wodno-prawnych, określenie celów środowiskowych dla wód, zarządzanie przepływem wody. Ponadto Ministerstwo Infrastruktury prowadzi prace związane z nowelizacją tzw. specustawy odrzańskiej w kontekście m.in. pozwoleń wodno-prawnych dla zakładów przemysłowych. Ministerstwo Klimatu i Środowiska zabiega, aby w ustawie tej znalazły się również zapisy dotyczące ułatwień dla inwestycji mających na celu budowę infrastruktury odsalającej wody pokopalniane oraz renaturyzacji.
• Resort klimatu i środowiska monitoruje sytuację związaną z zagrożeniem ekologicznym Odry, podległy MKiŚ Główny Inspektorat Ochrony Środowiska prowadzi monitoring interwencyjny Odry i określa zagrożenie zakwitem „złotej algi”.
• W sezonie wiosenno-letnim, kiedy zagrożenia występowania Prymnesium parvum jest najwyższe, zespół międzyresortowy spotyka się w trybie cotygodniowym, z udziałem wojewódzkich centrów zarządzania kryzysowego. Oprócz bieżącego monitoringu i zarządzania kryzysowego w dorzeczu Odry (i Wisły), zespół wypracowuje narzędzia dla systemowej naprawy ekosystemu rzeki.  W ramach tych działań od początku roku poszerzono zakres monitoringu interwencyjnego o rzekę Wisłę. Zwiększono również liczbę punktów monitoringu automatycznego z 2 do 30 punktów rozmieszczonych głównie na rzece Odrze.
• Międzyresortowy zespół aktualnie prowadzi również pilotażowe działania na rzecz zastosowania preparatów do ograniczania populacji złotej algi w skażonych zbiornikach. 
• Zespół międzyresortowy ds. Odry, obok doraźnych rekomendacji dla służb, jest w trakcie analizy rozwiązań systemowych. Analiza ta obejmuje m.in. działania zmierzające do trwałego obniżenia zasolenia wód rzeki Odry, w tym odsalanie wód kopalnianych przez zakłady wydobywcze oraz zwiększanie możliwości retencyjnych przez zakłady wydobywcze.  Należy wskazać że Kierownictwo MKiŚ odbywa spotkania z zarządami spółek górniczych w celu wypracowania i wdrożenia ww. działań długofalowych.
• Rekomendacje międzyresortowego zespołu ds. Odry (takie jak np. regulacja przez Wody Polskie przepływów wody w ww. zbiornikach) podlegają aktualizacji w zależności m.in. od prognozowanych warunków meteo-hydrologicznych, parametrów fizykochemicznych wód oraz dynamiki rozwoju „złotej algi”. W związku z tym, zakres działań kryzysowych jest uzależniony od rozwoju sytuacji i ryzyka wystąpienia toksycznego zakwitu „złotej algi”. W planowaniu działań pomaga opracowany i wdrożony przez IMGW dynamiczny model hydrologiczny (prognozowanie stanu zasolenia wód Odry z wyprzedzeniem 72 godzin).
• Ponadto, raz w tygodniu spotyka się grupa robocza ds. zarządzania zrzutami, która wydaje zalecenia dla zakładów przemysłowych w zależności od rozwoju sytuacji hydrologicznej i zagrożenia zw. ze „złotą algą”.
• Wyniki monitoringu interwencyjnego Odry i informacje na temat narad Międzyresortowego Zespołu do Spraw Przeciwdziałania Sytuacjom Kryzysowym i Zagrożeniom Środowiskowym na Rzece Odrze a także wytyczne dotyczące zasad bezpieczeństwa w miejscach występowania złotej algi są dostępne na stronie: Odra.