Odra

Najnowsze ustalenia ekspertów w sprawie sytuacji na Odrze

Zespół powołany przez minister klimatu i środowiska do spraw sytuacji powstałej na rzece Odrze pracuje nad dotychczasowymi wynikami badań i analiz. Najnowsze dane z laboratorium Uniwersytetu Wiedeńskiego potwierdziły obecność prymnesin czyli neurotoksyn wydzielanych przez tzw. „złote algi”. Próbki przesłane do Wiednia pobrane zostały przez polskich naukowców i wcześniej były analizowane w laboratorium Uniwersytetu Gdańskiego. Ekspertyzy wiedeńskie i gdańskie są tożsame. Jednocześnie na Uniwersytecie Wiedeńskim trwają jeszcze badania przesłanych przez Polskę próbek ryb oraz małży.

Stwierdzone w wodach Odry „złote algi” to inwazyjny gatunek Prymnesium parvum. Mikroorganizmy te najczęściej występują w słonych wodach, ale adaptują się do warunków panujących w rzekach i zbiornikach wodnych. „Złote algi” wydzielają ichtiotoksyny, które są zabójcze dla ryb, małży i innych gatunków posiadających skrzela. Nie ma doniesień naukowych o szkodliwości prymnesin dla człowieka oraz ptaków czy ssaków. Mikroorganizmy z gatunku Prymnesium parvum były przyczyną masowych śnięć ryb m.in. w Teksasie w USA oraz w Norwegii. Naukowcy ustalają, co mogło spowodować pojawienie się i rozwój „złotych alg”, jak również uwolnienie przez nie toksyn w wodach Odry. Proces wyrzutu ichtiotoksyn przez Prymnesium parvum jest bardzo specyficzny, ponieważ nie zawsze duża ilość tych glonów oznacza obecność dużej ilości toksyn. Czasami niewielka ilość mikroorganizmów może wytworzyć dużo ichtiotoksyn przyczyniających się do masowego śnięcia ryb. Do aktywacji prymnesin może prowadzić szereg przyczyn, w tym np. nagły wzrost, ale też nagły spadek zasolenia wody. Nie można również wykluczyć innych czynników. Dlatego też precyzyjne ustalenie przebiegu całego procesu, ze względu na rzadki i niejednoznaczny charakter zjawiska, jest bardzo złożone.

Prowadzone badania i dalsze kierunki działań

Do tej pory w ramach działań interwencyjnych związanych z sytuacją na Odrze, Centralne Laboratorium Badawcze przeprowadziło ponad 20 tys. badań. Parametry wody nadal są codziennie badane, a próbki pobierane są w 37 stałych punktach. Dodatkowo Państwowy Instytut Weterynaryjny wykonuje badania histopatologiczne próbek śniętych ryb pobranych na różnych odcinkach Odry. Równolegle próbki wody są badane również przez laboratoria zagraniczne. Poza Uniwersytetem Wiedeńskim, materiał badawczy analizowany był w Czechach i Holandii, a dotychczas otrzymane wyniki są zbieżne z polskimi.

Badania w kierunku wyjaśnienia przyczyny masowego śnięcia ryb w Odrze są prowadzone wielotorowo. Eksperci analizują m.in. parametry fizyko-chemiczne wody, warunki hydrologiczne i meteorologiczne, jakie poprzedzały oraz towarzyszyły śnięciu ryb.

Trwają również kontrole pozwoleń wodno-prawnych podmiotów, które dokonują zrzutów wód przemysłowych do Odry.

Konferencję naukową do spraw sytuacji powstałej na rzece Odrze zakończył briefing prasowy z udziałem Małgorzaty Golińskiej, wiceminister klimatu i środowiska oraz Andrzeja Szwedy-Lewandowskiego – Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. W spotkaniu uczestniczyli również dr hab. Agnieszka Napiórkowska-Krzebietke i dr Grzegorz Dietrich z Instytutu Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza w Olsztynie i Małgorzata Marciniewicz-Mykieta, Z-ca Dyrektora Departamentu Monitoringu Środowiska GIOŚ. W trakcie spotkania prasowego podsumowano dotychczasowe ustalenia zespołu naukowego i wskazano kierunki dalszych działań badawczych. Szczegóły w komunikacie.

Zespół ekspertów został powołany przez minister klimatu i środowiska Annę Moskwę dla wyjaśnienia przyczyn masowego śnięcia ryb w Odrze. W skład zespołu wchodzą specjaliści z instytutów badawczych, uczelni wyższych oraz państwowych służb środowiskowych, w tym z Instytutu Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie, Morskiego Instytutu Rybackiego Państwowego Instytutu Badawczego, IMGW-PIB, Państwowego Instytutu Weterynaryjnego – Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach, Głównego Inspektoratu Weterynarii, Wojewódzkich Inspektoratów Weterynarii, GIOŚ i GDOŚ. W pracach uczestniczą również eksperci z Politechniki Wrocławskiej i Politechniki Warszawskiej, Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie i Uniwersytetu Szczecińskiego.