Odra

Najważniejsze informacje

• Ministerstwo Klimatu i Środowiska monitoruje sytuację na Odrze. Koordynuje też międzyresortowe prace związane z utworzeniem kompleksowego systemu zarządzania ryzykiem pojawiania się toksycznych zakwitów „złotej algi”.
• 25 czerwca 2024 r. w siedzibie MKiŚ odbyło się kolejne posiedzenie międzyresortowego zespołu ds. Odry. Spotkanie prowadziła wiceministra klimatu i środowiska Urszula Zielińska.
• Do priorytetowych zadań zespołu należy wskazanie bieżących działań dla zmniejszenia ryzyka zakwitów „złotej algi”. W ramach rozwiązań długofalowych zespół pracuje nad zmianami prawnymi i planami inwestycyjnymi dla poprawy jakości wód w dorzeczu Odry, zwłaszcza obniżenia zasolenia. W tej sprawie w ostatnich tygodniach przedstawiciele resortu klimatu i środowiska spotykają się z zarządami spółek wydobywczych na Śląsku i Dolnym Śląsku. Spółki deklarują pełną współpracę.
• Trwają analizy możliwych rozwiązań dot. odsalania i systemów retencyjno-dozujących, plan inwestycyjny ma być wypracowany przez resort przemysłu w III kwartale tego roku.
• Ministerstwo Infrastruktury pracuje nad nowelizacją specustawy odrzańskiej, która umożliwi wprowadzenie trwałych rozwiązań dla poprawy stanu ekologicznego Odry.
• MKiŚ stawia nie tylko na działania kryzysowe, ale też na działania systemowe. Zabiega m.in., aby w znowelizowanej specustawie znalazły się zapisy dotyczące ułatwień dla inwestycji mających na celu budowę infrastruktury odsalającej wody pokopalniane oraz urealnienie i podnoszenie stawek opłat za zrzuty chlorków i siarczanów.

Informacje rozszerzone

• Międzyresortowy Zespół do Spraw Przeciwdziałania Sytuacjom Kryzysowym i Zagrożeniom Środowiskowym na rzece Odrze tworzą resorty: klimatu i środowiska, infrastruktury, przemysłu, aktywów państwowych, rolnictwa oraz spraw wewnętrznych, z udziałem Rządowego Centrum Bezpieczeństwa.
• W kontekście rozwiązań prawnych wiodącym jest resort infrastruktury, który obecnie pracuje nad wdrożeniem kompleksowych działań ochronnych na rzecz Odry, w tym zmianą przepisów dotyczących pozwoleń wodno-prawnych dla zakładów przemysłowych.
• Zadania związane z przeglądem pozwoleń wodno-prawnych oraz z wdrażaniem bieżących rekomendacji zespołów zarządzania kryzysowego realizują Wody Polskie, które są głównym podmiotem odpowiedzialnym za gospodarowanie wodami w Polsce. Szczegóły - link.
• Zespół międzyresortowy od lutego 2024 roku, z inicjatywy MKiŚ, prowadzi prace związane z poprawą stanu ekologicznego w dorzeczu Odry. Wody płynące w tym rejonie są od dziesięcioleci poddane silnej presji przemysłowej, rolniczej i komunalnej. Zmiana klimatu dodatkowo przyspiesza procesy degradacji wód. Dlatego konieczne jest pilne wprowadzenie rozwiązań, które ograniczą zanieczyszczenie wód.
• Sytuacja hydrologiczna i pogodowa w 2024 roku przypomina rok 2022, gdy doszło do katastrofy ekologicznej i masowego śnięcia ryb. Dlatego służby powadzą codzienne wizje w terenie, prowadzone jest też odpowiednie sterowanie przepływami wód.
• Zgodnie z danymi monitoringu interwencyjnego Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska (GIOŚ) obecnie zagrożenie powstania toksycznych zakwitów „złotej algi” nie dotyczy samego nurtu rzeki Odry, ale przede wszystkim marin, kanałów, starorzeczy i zbiorników wodnych połączonych z rzeką.
• Od początku czerwca toksyczne zakwity „złotej algi” spowodowały śnięcia ryb w wielu obszarach, w tym: w marinie w Nietkowie, marinie w Głogowie, starorzeczu w Głogowie, Starej Odrze w Krośnie Odrzańskim, zatokach, w m. Połęcko i Laski, zbiorniku w okolicach Bielinka, oraz w jeziorze Dąbie.
• Resort klimatu i środowiska na bieżąco monitoruje sytuację na Odrze i innych rzekach oraz w Kanale Gliwickim w ramach przyjętej procedury monitoringu interwencyjnego. Eksperci z nadzorowanych przez MKiŚ: Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska (GIOŚ), Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (GDOŚ) oraz Instytutu Ochrony Środowiska (IOŚ-PIB) analizują zagrożenie związane z występowaniem i potencjalnymi zakwitami „złotej algi”.
• Wyniki analiz są przekazywane podmiotom odpowiedzialnym za działania bieżące i kryzysowe na wodach, m.in. Wodom Polskim i nadzorującemu je Ministerstwu Infrastruktury, a także Ministerstwu Przemysłu, MSWiA, RCB oraz służbom wojewodów z 5 nadodrzańskich województw. Analizy są dostępne na portalu: gov.pl/odra
•  We współpracy z resortami infrastruktury i przemysłu uruchomiony został aktywny model hydrologiczny, który umożliwia prognozowanie sytuacji na rzece i zarządzanie zrzutami przemysłowymi.
• Rozszerzony jest monitoring automatyczny z 9 do 30 punktów na Odrze i Kanale Gliwickim. Monitoring ten pełni funkcje uzupełniającą, dostarcza m.in. danych w systemie dobowym, co umożliwia śledzenie ważnych parametrów, np. poziomu natlenienia wody.
• Trwają analizy badawcze i testy związane z możliwością zastosowania środków ograniczających rozwój i zakwity złotej algi, m.in. na bazie wody utlenionej, krzemionki i siarczanu amonu.
• 26 czerwca 2024 roku przedstawiciele resortu środowiska oraz instytucji współpracujących w ramach Zespołu międzyresortowego spotkali się z organizacjami pozarządowymi zaangażowanymi w ratowanie rzeki. Dyskutowano bieżące i planowane działania. Opinie i uwagi partnerów społecznych wspierają działania MKiŚ.
• Obecnie sytuacja na Odrze i w Kanale Gliwickim ustabilizowała się, ale nie można wykluczyć wzrostu liczebności złotej algi i pojawienia się kolejnych, punktowych epizodów śnięcia ryb.
• Dlatego służby pozostają w gotowości, a spotkania międzyresortowego zespołu ds. Odry, w trakcie których aktualizowane są rekomendacje dla wszystkich zaangażowanych jednostek, będą się odbywały w systemie cotygodniowym.