Odra

Zgodnie z wyjaśnieniem Instytutu, tego typu związki występują w osadach dennych rzek i zbiorników wodnych państw uprzemysłowionych, dlatego też są kontrolowane w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Zgodnie z akredytowanymi badaniami dla osadów estuarium Odry oraz Zalewu Szczecińskiego nie występuje przekroczenie wartości granicznych EQS jakości osadów dla parametrów tributylocyny: https://www.pgi.gov.pl/aktualnosci/display/13854-wyjasnienie-do-doniesien-medialnych-dotyczacych-wystepowania-zwiazku-tributylocyny-tbt-w-osadach-dennych-ujscia-odry-do-zalewu-szczecinskiego.html

 W osadach rzek gromadzą się różnego typu związki chemiczne, jakie wcześniej, na przestrzeni lat dostawały się do wód wraz ze ściekami komunalnymi, przemysłowymi czy odpadami. Tributylocyna od 20 lat nie jest już stosowana w Polsce i Unii Europejskiej.  Dawniej związek ten był wykorzystywany do zabezpieczania statków, stąd jego obecność w osadach portach, stoczniach remontowych oraz marinach. Dlatego też badania naukowe wykonywane przez różne instytucje potwierdzają obecność tego i wielu innych związków chemicznych odkładających się w osadach dennych. Zalegające na dnie związki chemiczne, pozostające przez dziesiątki lat w stanie nienaruszonym, nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi korzystających z rzek, ani dla zwierząt. Zagrożenie takie może jednak wystąpić w przypadku naruszenia osadów dna rzek czy zbiorników wodnych.

Właśnie dlatego, z uwagi na obecność różnego typu związków w osadach dennych, wszelkie prace związane z remontami czy rozbiórką obiektów hydrotechnicznych na rzekach, są prowadzone przez wyspecjalizowane podmioty, pod nadzorem odpowiednich służb. Zdarza się również, że już na etapie planowania prac hydrotechnicznych, analizy badawcze wskazują, iż likwidacja obiektu wiąże się z ryzykiem skażenia środowiska przyrodniczego i może stanowić bezpośrednie zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi. Przykładem tego typu zagrożenia jest np. rozbiórka Stopnia Wodnego Włocławek na Wiśle. W tym wypadku eksperci jednoznacznie orzekli, że uwolnienie, poprzez rozbiórkę obiektu, zgromadzonych przez ponad 50 lat w osadach dennych związków chemicznych, wiąże się z katastrofą ekologiczną na niespotykaną skalę. Dlatego też wszelkie prace modernizacyjne i inwestycyjne na rzekach i zbiornikach wodnych poprzedzają liczne badania i analizy, w tym analizy środowiskowe.

W Polsce realizowane są działania wynikające bezpośrednio z Ramowej Dyrektywy Wodnej i innych przepisów środowiskowych, prowadzony jest stały monitoring wód przez uprawnione do tego instytucje państwowe. Osady denne są kontrolowane w ramach Monitoringu jakości śródlądowych wód powierzchniowych, który nadzoruje Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, szczegóły: https://www.gios.gov.pl/pl/stan-srodowiska/monitoring-wod

Ministerstwo Klimatu i Środowiska planuje dalsze działania dla ochrony ekosystemów rzek, w tym uruchomienie stałego całodobowego monitoringu jakości wód w rzekach w Polsce. Na zakup urządzeń pomiarowych i wdrożenie systemu w całym kraju jest przeznaczonych 250 mln zł. Zespół do spraw sytuacji powstałej na rzece Odrze do końca września br. przedstawi wstępny raport wraz z rekomendacjami ekspertów w sprawie dalszych działań. Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie opracował założenia planu naprawczego dla odbudowy ekosystemów Odry i planuje stworzenie banku genów populacji organizmów wodnych, dla ochrony gatunków, które ucierpiały na skutek katastrofy na Odrze. Poprawa jakości wód w rzekach i zbiornikach wodnych jest obecnie przedmiotem intensywnych działań resortów odpowiedzialnych za poszczególne zadania, jak i prac międzyresortowych.