Czy małe i średnie przedsiębiorstwa korzystają ze sztucznej inteligencji?
19.04.2024
W dniu 19 kwietnia 2024 r. odbyło się piąte spotkanie okrągłego stołu projektu D4SME (OECD Digital for SMEs Global Initiative), które tym razem poświęcone zostało tematowi użytkowania mechanizmów sztucznej inteligencji (AI) przez małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP). Z badań zrealizowanych przez Organizację w 7 państwach (Francja, Hiszpania Japonia, Korea Płd., Niemcy, USA, Włochy) wynika, że nawet co piąte MŚP eksperymentuje z wykorzystywaniem wybranych mechanizmów AI, a ponad połowa ankietowanych firm dostrzega w tych działaniach więcej potencjalnych korzyści niż ryzyk. Głównymi impulsami do cyfryzacji działalności MŚP są zwiększanie sprzedaży krajowej, poszerzanie bazy klientów i możliwość zwiększania produktywności poprzez automatyzację produkcji, podczas gdy głównymi barierami są nadal brak czasu na szkolenia, koszty zakupu i utrzymania infrastruktury IT, umiejętności pracowników.
Otwierając spotkanie, Lamia Kamal-Chaoui, dyrektor Centrum OECD ds. Przedsiębiorczości, MŚP, Regionów i Miast podkreślała udział w dyskusjach przedstawicieli rządów, środowiska akademickiego, oraz korporacji takich jak Microsoft i Amazon, tworzących narzędzia cyfrowe wykorzystywane przez MŚP, jak również konkretnych przedsiębiorców. Przewodniczący obradom włoski wiceminister przedsiębiorczości Valentino Valentini otworzył debatę pytaniem: Jak sztuczna inteligencja wpłynie na MŚP, czy będą one mogły na niej zyskać? Skupił uwagę na znaczeniu umiejętności posługiwania się najnowszymi technologiami (digital literacy), łatwością posługiwania się tymi narzędziami i potrzebami ich kreatywnego dopasowania do praktycznych potrzeb każdego indywidualnego MŚP. Wtórowali mu uczestniczący w debacie ministrowie Andrew Bayly z Nowej Zelandii, Daihi Lee z Korei Płd. i Francisco Barbosa de Alencar z Brazylii, przedstawiając konkretne przykłady inicjatyw rządowych wspierających wykorzystywanie technologii cyfrowych, w tym zwłaszcza AI, przez MŚP oraz podkreślając możliwość wynikających z tego konkretnych ułatwień w działalności firm (np. lepszej obsługi klientów, uproszczenia obciążeń administracyjnych), ale również na konkretne wyzwania związane z cyberbezpieczeństwem i etycznym posługiwaniem się AI (np. w obszarze doradztwa finansowego).
W dalszej dyskusji, w której udział wzięli przedstawiciele rządów (np. Portugalia), wielkich koncernów (np. Microsoft, Amazon), stowarzyszeń MŚP (np. European Digital SME Alliance) zwrócono uwagę, na ile MŚP mogą być współtwórcami transformacji cyfrowej i kreować konkretne rozwiązania IT i IA, a na ile muszą zdać się na rozwiązania zapewniane przez wielkie firmy. Wielokrotnie w wystąpieniach wskazano, że kluczową barierą w wykorzystywaniu AI przez MŚP jest przede wszystkim stan wiedzy i kompetencji cyfrowych właścicieli i pracowników MŚP, niejednokrotnie również brak pełnej wiedzy nt. istniejących form wsparcia czy szkoleń ze strony rządów, instytucji otoczenia biznesowego czy firm dostarczających rozwiązania IT i IA.
Zwracano uwagę na znaczenia rozbudowy lokalnych sieci i ekosystemów wsparcia, a także potrzebę rozwijania regulacji dot. zastosowania sztucznej inteligencji (np. europejski AI Act), które powinny być jednak ze sobą spójne, by nie tworzyć barier dla firm działających na wielu rynkach. W dyskusji dominował jednak optymizm, że wykorzystywanie AI przez MŚP może stanowić ważny punkt zwrotny w ich działalności, zwiększać ich produktywność – Przemysław Mikus, wiceprezes SoDA (Organizacji Pracodawców Usług IT) oceniał tu, że technologie AI, zupełnie tak jak Internet, mogą wkrótce stać się częścią codzienności i rewolucyjnie przemienić sposób działania i konkurencyjność firm.
W obradach okrągłego stołu D4SME uczestniczył także Ignacy Niemczycki, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju i Technologii, który poprowadził panel dyskusyjny dotyczący zapotrzebowania na nowe kwalifikacje i kompetencje w MŚP w związku z wykorzystywaniem sztucznej inteligencji. W swojej wypowiedzi Minister podkreślił, że skuteczne wykorzystywanie AI przez MŚP wymaga nowych kompetencji i wiedzy specjalistycznej, podnoszenia kwalifikacji i przekwalifikowaniu pracowników. Zmiana ta obejmuje nie tylko umiejętności techniczne, ale także kładzie nacisk na kreatywność, myślenie strategiczne i ciągłe uczenie się, aby wykorzystać sztuczną inteligencję do innowacji i przewagi konkurencyjnej. Minister podkreślił proaktywne działania w Polsce mające na celu rozwoju umiejętności w zakresie zarządzania sztuczną inteligencją, analizy danych i etyki cyfrowej – zaczynając od rządowej grupy roboczej ds. sztucznej inteligencji przez wirtualny Campus AI (możliwość kursów online, rozwoju opartego na społeczności i praktycznych doświadczeń w projektach) i szereg inicjatyw NLP dot. przetwarzania języka polskiego (Speakleash, startup Bielik 7B, PLLuM) po konkretne przykłady specjalistycznych rozwiązań AI tworzonych przez mniejsze polskie firmy technologiczne.
Aby dowiedzieć się więcej o pracach OECD nt. cyfryzacji małych i średnich przedsiębiorstw (w tym najnowszy raport dot. wykorzystywania przez nie mechanizmów sztucznej inteligencji): https://www.oecd.org/digital/sme/