Małe państwa o wielkich potrzebach
17.04.2020
Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych dedykowało rok 2014 Małym, Rozwijającym się Państwom Wyspiarskim (Small Island Developing States, SIDS). Obchody Międzynarodowego Roku SIDS pozwoliły społeczności międzynarodowej nie tylko poznać i docenić wspaniałe dziedzictwo kulturowe ludów zamieszkujących SIDS, ale też lepiej zrozumieć liczne wyzwania, przed którymi stoi ta niezwykle zróżnicowana grupa państw.
Od kilku lat organizacje międzynarodowe coraz większą uwagę poświęcają problematyce związanej
z SIDS, a aktorzy rozwojowi intensyfikują swoje działania na ich rzecz wspierając SIDS w budowaniu lepszej, bardziej zrównoważonej przyszłości. Również eksperci Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w Paryżu aktywnie włączają się w globalną dyskusję nt. SIDS. Problematyce SIDS poświęcono dwie publikacje: Climate and Disaster Resilience Financing in Small Island Developing States, która została opracowana w 2016 roku we współpracy z ekspertami Banku Światowego oraz Making Development Co-operation Work for Small Island Developing States z 2018 roku.
Nie istnieje jedna, spójna lista kryteriów międzynarodowych, na podstawie których dane państwo można zaliczyć do SIDS. Bank Światowy przyjmuje, że małymi państwami można określić: (a) państwa, których liczba ludności maksymalnie wynosi 1,5 miliona lub (b) państwa, które są członkami Forum Małych Państw Grupy Banku Światowego (The World Bank Group Small States Forum). Kryteria te spełnia 50 państw, w tym 27 spośród 35 państw-odbiorców Oficjalnej Pomocy Rozwojowej (Official Development Assistance, ODA), które zostały uwzględnione w raporcie OECD Making Development Co-operation Work for Small Island Developing States. Zaliczamy do nich: 9 państw z grupy państw najsłabiej rozwiniętych, 5 państw o średnio-niskim dochodzie, a także 21 o średnio-wysokim dochodzie. Jak zilustrowano na poniższym rysunku, 7 spośród 35 państw z listy odbiorców ODA leży w regionie Afryki, Oceanu Indyjskiego, Morza Południowochińskiego (AIMS), 14 w regionie Karaibów, a 15 Pacyfiku.
Autorzy powyższego raportu OECD zaznaczają, że chociaż usytuowanie SIDS w różnych regionach geograficznych oraz przynależność do różnych kategorii dochodowych sprawiają, że stanowią one niezwykle zróżnicowane ugrupowanie państw, stoją one przed podobnymi wyzwaniami tak w dziedzinie gospodarki, jak i rozwoju, ze względu na małą liczbę ludności i małą powierzchnię lądową, rozproszenie przestrzenne oraz oddalenie od innych krajów, a tym samym trudności z włączeniem się w globalny łańcuch dostaw, a także dużą podatność na zmiany klimatyczne i klęski żywiołowe – od 2000 roku w SIDS miało ich miejsce aż 335, a bezpośrednie szkody tych klęsk oszacowano na 22,7 miliardów USD. Zmiany klimatyczne takie jak podnoszące się poziomy mórz oraz kwasowości oceanów wiążą się z dodatkowymi wyzwaniami rozwojowymi dla SIDS. Należy również pamiętać, że w związku z kruchością systemów gospodarczych, ograniczonymi dochodami krajowymi oraz wysokim długiem publicznym, który znacznie ogranicza dostęp do dodatkowych źródeł kredytowania, SIDS nie dysponują odpowiednimi zasobami na odbudowę, ani też na inwestycje, które pozwoliłyby im skutecznie budować odporność na zewnętrzne wstrząsy.
Publikacja zawiera także szereg rekomendacji dla aktorów rozwojowych zaangażowanych w pomoc SIDS. Wśród kluczowych rekomendacji znalazła się potrzeba usprawnienia mobilizacji dochodów krajowych, między innymi poprzez: (a) poprawę skuteczności poboru podatków i administracji podatkowej, czemu mogłyby służyć takie międzynarodowe inicjatywy jak Addis Tax Initiative czy Tax Inspectors without Borders; (b) wzmocnienie reform podatkowych w celu zwiększenia dochodów rządowych; (c) poprawa zarządzania kluczowymi sektorami generującymi dochody, w tym gospodarką oceaniczną (turystyka, rybołówstwo).
Więcej informacji:
OECD (2018), Making Development Co-operation Work for Small Island Developing States, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/9789264287648-en
Photo: ©OECD 2018; Cover © Izanbar/Dreamstime.com