Polska w OECD

Gości konferencji zebranych w Sali Notowań GPW i uczestniczących wirtualnie powitali organizatorzy: Członek Zarządu GPW Piotr Borowski oraz Minister Rozwoju i Technologii Piotr Nowak. Minister Nowak w swoim wystąpieniu podkreślał znaczenie akcesji Polski do OECD jako ważnego kroku na ścieżce integracji europejskiej oraz zmniejszania różnic ekonomicznych i społecznych względem państw UE i OECD. Zwracał uwagę na dwukierunkowy charakter współpracy, obejmujący zarówno czerpanie z wiedzy ekspertów Sekretariatu OECD oraz doświadczeń i dobrych praktyk innych państw członkowskich, jak i aktywność polskich ekspertów w kluczowych dyskusjach na forum Organizacji oraz promocję polskich polityk i rozwiązań na czele ze Strategią Odpowiedzialnego Rozwoju i programem Polski Ład. Sekretarz Generalny OECD Mathias Cormann podkreślał polską drogę do wolności i ocenił, że z perspektywy niemal 40. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego charakter przemian w Polsce jest wręcz niewiarygodny. Kluczowymi elementami tych przemian były pobudzenie ducha przedsiębiorczości, akcesja do Unii Europejskiej i skuteczne  przejście przez kryzys finansowy lat 2008-2009 oraz bieżący wywołany pandemią COVID-19. Podkreślał, że OECD pozostaje zaufanym partnerem Polski wspierającym przezwyciężanie nowych wyzwań związanych z trwałą, zrównoważoną odbudową gospodarczą, zmianami demograficznymi i zapewnianiem nowych możliwości rozwoju PKB Polski. Głos zabrał także Ambasador Aleksander Surdej, Stały Przedstawiciel RP przy OECD, który zauważył, że głównym aktywem OECD jest wiedza wspierająca uczące się ministerstwa i urzędy.

Prezentacja okolicznościowego znaczka „25 lat Polski w OECD”

Całość sesji otwierającej uzupełniały prezentacje okolicznościowego znaczka pocztowego, filmu MRIT prezentującego sylwetkę pierwszego polskiego dyplomaty akredytowanego przy OECD pana Mieczysława Szostaka oraz okolicznościowy klip wideo przygotowany przez Stałe Przedstawicielstwo RP przy OECD.

Dyskusja " 25 years of Poland in the OECD. Systemic, social and economic transformation "

Dalszą część konferencji wypełniły panel wysokiego szczebla z udziałem Sekretarza Generalnego OECD, Ministra Finansów Tadeusza Kościńskiego, Wiceministra Rozwoju i Technologii Marka Niedużaka, Szefa Służby Zagranicznej Arkadego Rzegockiego oraz Dyrektora Bruegel Guntrama Wolffa. Drugą część konferencji stanowił międzynarodowy warsztat z dyskusjami ekspertów z Polski, Korei Południowej, Węgier i OECD nt. zaangażowania OECD w reformowanie międzynarodowego systemu podatkowego i aktualnych kluczowych wyzwań rozwojowych tych 3 państw członkowskich OECD, obchodzących w tym roku 25-lecie swojego członkostwa.

W panelu wysokiego szczebla, który został poświęcony przemianom Polski i OECD w okresie ostatnich 25 lat oraz nowym wyzwaniom świata post-pandemicznego, Sekretarz Generalny OECD Mathias Cormann akcentował siłę niezmiennych wartości łączących państwa członkowskie Organizacji oraz zasadniczej metody działania OECD, polegającej na nieustannej wymianie poglądów i konsekwentnym wypracowywaniu rozwiązań, dopasowywanych do krajowych uwarunkowań wszystkich stron dyskusji. Najlepszym dowodem skuteczności tej metody były zakończone w tym roku negocjacje dot. opodatkowania gospodarki cyfrowej i wprowadzenia globalnej minimalnej stawki CIT. W podobnym duchu Organizacja będzie prowadzić prace wspierające realizację paryskiego porozumienia klimatycznego i zieloną transformację państw członkowskich.

Minister Finansów Tadeusz Kościński przypominał, że w tym roku obchodzimy także 60-lecie działalności OECD, pozostającej niezmiennie w dobrej formie i elastycznie dopasowującej swoje prace do ponadnarodowych i wielowymiarowych globalnych wyzwań. Dla Polski szczególnie ważne są rekomendacje Organizacji dotyczące odchodzenia od modelu gospodarki imitującej i poprowadzenia procesów ograniczania emisyjności w sposób akceptowalny dla społeczeństwa i wspierający aktywność gospodarczą. Jednym z istotnych elementów strategii wychodzenia z obecnego kryzysu jest też konsolidacja finansów publicznych, uwzględniając zwiększone wydatki Polski na bezpieczeństwo własne i całej Europy.

Wiceminister Rozwoju i Technologii Marek Niedużak zauważał analogie i korelacje w trwających równolegle: transformacji gospodarczej Polski oraz przemian zakresu aktywności OECD, które to procesy początkowo koncentrowały się na czynnikach stricte ekonomicznych, aby aktualnie, w coraz to większym stopniu uwzględniać jakościowe aspekty rozwoju gospodarczego, związane ze społeczeństwem i środowiskiem naturalnym. Obecne wyzwania ekonomiczne czy społeczne nie znają granic państwowych, wymagają wypracowania nowych koncepcji, jak zwłaszcza przygotowanie się na skutki zmian klimatycznych, w sposób nieosłabiający konkurencyjności gospodarczej.

Przedstawiciel MSZ Arkady Rzegocki, Szef Służby Zagranicznej akcentował aktywność Polski w wielu organizacjach międzynarodowych, ukierunkowaną także na wsparcie państw sąsiednich na czele z Ukrainą oraz ambicje coraz szerszego włączenia Polski w prace G-20. Wyraził nadzieję na możliwość szerszego wsparcia OECD dla inicjatywy Trójmorza, uzyskania poparcia dla polsko-litewskiej koncepcji powołania regionalnego biura OECD w Kijowie oraz zwiększania liczby polskich ekspertów pracujących w Sekretariacie Organizacji. 

Guntram Wolff, Dyrektor Bruegel podkreślał wyjątkowy charakter i tempo nadrabiania przez Polskę różnic rozwojowych, przypominając, że PKB per capita w Polsce u progu przemian było zbliżone do ukraińskiego, a obecnie jest trzykrotnie wyższe. Jako źródła tego sukcesu wskazywał szybkie przyjmowanie zachodnich standardów i regulacji prawnych w ramach procesów akcesyjnych do OECD i UE, dostęp do zamożnych rynków eksportowych oraz budowę silnych instytucji. Zwracał uwagę na doniosłe ekonomiczne skutki problemów klimatycznych i kwestię zapewnienia właściwego połączenia inwestycji publicznych i prywatnych na ten cel. Zauważył również, że Europa nie przeznacza właściwych funduszy na zapewnienie bezpieczeństwa kontynentu, a ciekawym zadaniem dla OECD może być temat konsekwencji ponadgranicznego świadczenia usług dla narodowych systemów opieki społecznej i zdrowia.

International workshop

Wprowadzenia do międzynarodowego warsztatu dokonali Wiceminister Marek Niedużak i Marek Dietl, Prezes Giełdy Papierów Wartościowych S.A., którzy dziękowali przedstawicielom Korei Południowej i Węgier za udział w obradach konferencji.

Prezes Dietl  zwracał też uwagę na znaczenie GPW i szerzej rynków kapitałowych w poszukiwaniu najbardziej efektywnej alokacji zasobów finansowych i promowania najbardziej produktywnych przedsiębiorstw. Ambasador Korei Południowej w Polsce, pani Mira Sun zaznaczyła, że jej kraj również świętował bardzo niedawno obchody 25-lecia podczas seminarium zorganizowanego w Paryżu, wspólnie z Sekretariatem OECD. Zwróciła uwagę, że choć ćwierćwiecze członkostwa w OECD oznacza dla tego kraju znaczne podniesienie poziomu gospodarczego, to pierwsze lata członkostwa upływały w cieniu konsekwencji azjatyckiego kryzysu gospodarczego końca lat 90-tych. Podkreślała też bieżące wyzwania polityczne dotyczące starzenia się społeczeństwa, digitalizacji i nierówności społecznych. Dla Ambasador Węgier w Polsce Orsolyi Zsuzsanny Kovacs takimi obszarami współpracy z Organizacją są konsekwencje gospodarcze i społeczne pandemii COVID-19, wyzwania klimatyczne i obszar negocjacji podatkowych. Wymieniała ona kamienie milowe członkostwa Węgier w OECD oraz przypomniała o przygotowywanej wizycie Sekretarza Generalnego OECD pod koniec listopada.

I Panel – Tax revolution. How the OECD has redesigned international tax system? What does it mean for Poland, Hungary and Republic of Korea?

Prowadzący panel dyskusyjny Łukasz Błoński, ekspert Polskiego Instytutu Ekonomicznego zwrócił uwagę, że w ostatnich latach kwestie międzynarodowej wymiany podatkowej przestały być tematem hermetycznych dyskusji doradców podatkowych, a stały się zagadnieniami przyciągającymi uwagę szerszej publiczności.

Pascal Saint-Amans, dyrektor OECD-owskiego centrum polityk i administracji podatkowych podkreślał, że wypracowane w tym roku na forum OECD i potwierdzone przez liderów G-20 wyniki negocjacji podatkowych powodują z jednej strony opodatkowanie dochodów przedsiębiorstw sfery cyfrowej w państwach, w których są uzyskiwane, a z drugiej strony ograniczenie negatywnej konkurencji podatkowej pomiędzy państwami poprzez wprowadzenie minimalnej globalnej stawki podatku CIT. Poza kwestią właściwej implementacji politycznych ustaleń, głównymi zadaniami OECD w obszarze podatkowym mogą stać się kwestie podatku VAT, ale także składek społecznych i zdrowotnych w warunkach zwiększonej mobilności pracowników i ponadgranicznego świadczenia usług.

Wiceminister Finansów Jan Sarnowski zwracał uwagę, że prace podatkowe OECD idealnie wpisały się w działania polskiego rządu dotyczące ograniczania skali oszustw i nadużyć podatkowych oraz podkreślał, że polski system podatkowy daje możliwości wspierania inwestycji w realną gospodarkę, rozwijanie działalności badawczo-rozwojowej, robotyzację i automatyzację procesów produkcyjnych. Proponował większą aktywność OECD w kwestiach podatku VAT i wspierania digitalizacji krajowych administracji podatkowych (np. przykład polskiego jednolitego pliku kontrolnego i faktur elektronicznych).

Prof. Zoltan Csefalvay przyznał, że Węgry były jednym z ostatnich państw członkowskich, które dołączyły do globalnego porozumienia, a decydującymi argumentami była przewaga takiego wielostronnego porozumienia nad jednostronnymi działaniami poszczególnych państw w celu opodatkowania przychodów firm cyfrowych oraz wynegocjowany wyjątek (carve-out) dla inwestycji w realną gospodarkę i tworzenie miejsc pracy. W jego ocenie, systemy podatkowe mają dla państw Europy Środkowej kluczową rolę do odegrania w zwiększaniu roli tych państw w globalnych łańcuchach dostaw i przejściu od gospodarki imitacyjnej do gospodarki konkurującej na bazie innowacji i wiedzy.

Zdaniem Sangjun Yea, eksperta Korean Institute for International Economic Policy, atutem porozumienia podatkowego na forum OECD jest wyrównywanie warunków działania koreańskich przedsiębiorstw względem konkurentów z Japonii i Chin.  Ciekawym elementem może być również rozwijanie współpracy regionalnej.

II Panel – Current key economic challenges for Poland, Hungary and Republic of Korea. How can OECD help to deal with them?

Tematem drugiego panelu dyskusyjnego prowadzonego przez Damiana Wnukowskiego, eksperta Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych były aktualne wyzwania gospodarcze dla Polski, Węgier, Korei Południowej oraz możliwości wsparcia ze strony Organizacji.

Piotr Arak, dyrektor Polskiego Instytutu Ekonomicznego zauważał, że część problemów gospodarczych stojących przed Polską ma charakter krótkoterminowy: wzrost inflacji, ryzyko odnotowania deficytu wymiany handlowej na skutek najmocniejszego od 9 lat spadku kursów złotego i wzrostu kosztów importu, niepewność wokół zaostrzania środków pandemicznych i realizacji planów odbudowy. Dla długofalowych perspektyw rozwojowych naszego kraju większy wpływ mają bowiem takie kwestie jak: niedobór pracowników, brak widocznych rezultatów hojnego wsparcia dla innowacyjności, zwiększanie skali działalności, dochodowości i aktywności eksportowej polskich MŚP. Prace analityczne i statystyczne OECD nabierają na wartości wraz z rosnącą złożonością i siecią wzajemnych powiązań poszczególnych zagadnień ekonomicznych, społecznych i środowiskowych.

Peter Goreczky z węgierskiego Institute for Foreign Affairs and Trade oceniał, że te trzy kraje stoją przed tym samym zadaniem właściwego zaplanowania trwałego odbicia gospodarczego po pandemii COVID-19 oraz podwójnej, cyfrowej i zielonej transformacji w sposób zrównoważony, wspierający tempo rozwoju gospodarczego. Zauważał, że zwiększanie roli tych państw w globalnych łańcuchach wartości nie opiera się już na zapewnianiu atrakcyjnej i tańszej siły roboczej, ale na gromadzeniu talentu i wiedzy oraz dywersyfikowaniu relacji gospodarczych i handlowych. OECD jest dla Węgier istotnym źródłem międzynarodowych porównań i źródłem sprawdzonych rozwiązań i dobrych praktyk.

Minsoo Han z Korea Institute for International Economic Policy oceniał, że kluczowym wyzwaniem rozwojowym dla Korei Południowej jest postępujące starzenie się społeczeństwa i zapewnienie solidarności międzypokoleniowej w takich wymiarach jak: wydłużenie aktywności zawodowej, finansowanie systemu emerytalnego oraz zapewnienie wysokiej jakości usług publicznych.

Daniel Gros z Centre for European Policy Studies zaznaczał, że pandemia COVID-19 udowadnia wartość współpracy międzynarodowej, patrząc choćby na przykłady paszportów anty-COVID i funduszu Next Generation EU. W gestii państw pozostają zarazem wciąż tak ważne kwestie jak systemy edukacyjne i zapewnianie kwalifikacji i umiejętności dopasowanych do potrzeb rynków pracy, wspieranie innowacyjnej przedsiębiorczości.

Również zdaniem Nicoli Brandt, szefowej berlińskiego centrum informacyjnego OECD multilateralizm dowiódł swojej wartości w dobie pandemii COVID-19, a OECD jest gotowe wspierać państwa członkowskie swoją multidyscyplinarną i obiektywną ekspertyzą. Problemem dla 3 państw mogą być natomiast konsekwencje obserwowanych zakłóceń działania globalnych łańcuchów wartości oraz nierówności społeczne dotykające kobiet i młodych, zapewnienia skutecznych systemów szkoleń czy odpowiednich nakładów na służbę zdrowia.