Myślenie systemowe dla polityk publicznych – nowa publikacja OECD
31.03.2020
Współpraca OECD i International Institute for Applied Systems Analysis (IIASA) zaowocowała publikacją o potencjale analizy systemowej dla rozwiązywania globalnych problemów w XXI wieku. Autorzy dowodzą, że podejścia systemowe (uwaga na liczbę mnogą!) oferują metodologię i szereg prostych narzędzi służących dezagregacji, zrozumieniu i oddziaływaniu na powiązane kwestie systemowe, przy uwzględnieniu krytycznych powiązań pomiędzy nimi.
Ich zdaniem umożliwia to lepsze zrozumienie zachowania złożonych dynamicznych systemów, pozwalające na antycypację ich przyszłej ewolucji, ocenę i zarządzanie ryzykiem i decyzje jak i kiedy interweniować poprzez odpowiednio dobrane i ukierunkowane polityki. „Podejście systemowe, kontynuują redaktorzy tomu, pozwala na identyfikację i zrozumienie krytycznych powiązań, synergii i wymian (trade offs) pomiędzy problemami, które na ogół analizowane są w separacji, i dzięki temu na redukcję nieoczekiwanych konsekwencji”.
Tom skonstruowany został z pięciu części tematycznych rozpisanych na szesnaście rozdziałów. Pierwsza przedstawia nowe paradygmaty, podejścia i metodologie. Przekonanie o konieczności nowego podejścia w naukach społecznych (i głównie ekonomii) wynika ze stwierdzenia, że stajemy obecnie wobec rosnąco współzależnych i złożonych systemów. „W takim systemie agregacja pojawiających się zjawisk jest odbiciem interakcji pomiędzy wszystkimi uczestnikami systemu. System podlega ciągłej ewolucji i nie znajduje się, ani nie zmierza do stabilnego stanu. Przewidywanie przyszłości na podstawie ekstrapolacji przeszłych trendów oraz analiza zachowania izolowanych jednostek nie ma zatem uzasadnienia” (s. 11).
Druga część poświęcona jest opisowi potencjalnych zastosowań podejścia systemowego do analizy kwestii środowiskowych i zrównoważonego rozwoju. Składa się na nią pięć rozdziałów analizujących kwestie tak zróżnicowane jak rozwój ścieżek prowadzących do zrównoważonego rozwoju, szkicujących systemowe podejście do ochrony różnorodności przyrodniczej, wody i żywności, klimatu, powietrza i transportu oraz wielu innych kwestii (w tym zrównoważonego rozwoju miast). Trzecia część traktuje o analizie zmian społecznych i gospodarczych: od polityk edukacyjnych, przez długookresowe strategie moderowania wpływu transformacji cyfrowej na zatrudnienie i rynki pracy do kształtowania zmian technologicznych. Czwarta część dotyczy radzenia sobie z ryzykiem systemowym i budowania odporności systemów na ten rodzaj ryzyka. Piąta szkicuje kierunki dalszych prac, gdyż współpraca OECD-IIASA w obszarze rozwoju i zastosowania podejść systemowych ma charakter wieloletni.
Ten liczący 150 stron tom napisało ponad 30 autorów - rozdziały mają wielu autorów. Każdy z tych tematów analizowany jest na 10-12 stronach, stąd tekstów tych niestety nie można nazwać inaczej niż szkicami. Czytelnik musi zatem uznać, że lektura tych tekstów co najwyżej pozwoli mu na identyfikację podstawowych elementów podejścia systemowego i odsyła do innych prac i (dla ambitnych!) tworzenia prób własnych, systemowych, analiz.
Więcej informacji:
https://www.oecd-ilibrary.org/governance/systemic-thinking-for-policy-making_879c4f7a-en
Hynes, W., M. Lees and J. Müller (eds.) (2020), Systemic Thinking for Policy Making: The Potential of Systems Analysis for Addressing Global Policy Challenges in the 21st Century, New Approaches to Economic Challenges, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/879c4f7a-en
Photo: © OECD/IIASA 2020; Cover:©Tatiana Shepeleva/Shutterstock.com