OECD-FAO Agricultural Outlook 2024-2033
10.09.2024
W lipcu 2024 r. OECD wspólnie z FAO opublikowała prognozy dla sektora rolniczego i rybołówczego na okres nadchodzącej dekady pt. Agricultural Outlook 2024-2033. Raport ukazuje się co roku od 20 lat. Najważniejsze trendy uwypuklone w raporcie wskazują na kluczową rolę wschodzących gospodarek w kształtowaniu światowego rynku rolnego, szczególnie widoczna jest wiodąca rola Indii, które staną się głównym graczem przeganiając Chiny.
Trendy w konsumpcji i produkcji rolnej – dominująca rola Chin i Indii
Światowa konsumpcja produktów rolnych wzrośnie o 1,2% rocznie z powodu wzrostu populacji i dochodów. W ciągu ostatnich 20 lat udział krajów OECD w konsumpcji zdecydowanie spadł szczególnie produktów mlecznych, tłuszczów roślinnych i mięsa na rzecz Chin, Indii i pozostałych krajów azjatyckich. Najbardziej widoczny jest spadek udziału OECD w światowej konsumpcji produktów mlecznych z 36% w 2003 r. do 26%, która przeniosła się do Indii. Podobnie jest w przypadku konsumpcji tłuszczów roślinnych, w tym przypadku część rynku przejęły Chiny odnotowując wzrost konsumpcji o 8 pp.
W przypadku światowej produkcji rolnej udział OECD w ciągu dwóch dekad spadł o 7 pp. Najbardziej widoczny spadek produkcji był w sektorze mlecznym z 51% w 2003 r. do 41% w 2023 r. Produkcję w tym obszarze przejęły głównie Indie, których udział wzrósł do 23% (z 14% w 2003 r.). Co ciekawe, w przypadku tłuszczów roślinnych udział Chin w światowej produkcji spadł o 4 pp. podobnie do udziału OECD, który odnotował spadek o 5 pp.
Oczekuje się, że spożycie kalorii wzrośnie o 7% w krajach o średnim dochodzie, głównie z powodu większej konsumpcji produktów podstawowych, pochodzenia zwierzęcego i tłuszczów. Spożycie kalorii w krajach o niskich dochodach wzrośnie o 4%, zbyt wolno, aby osiągnąć cel zrównoważonego rozwoju, jakim jest zero głodu do 2030 roku (SDG2). Pomimo wystarczającej dostępności żywności na świecie, ze względu na nierówną dystrybucję według danych FAO w 2022 r. ok. 735 mln ludzi na świecie (9,2% światowej populacji) doświadczyło głodu. Pomimo tendencji spadkowej udział żywności w wydatkach gospodarstw domowych nadal pozostaje najwyższy w krajach o niskich dochodach – w 2033 r. wydatki te będą rzędu 18%, podczas gdy w krajach o wysokich dochodach stanowić będą ok. 6% wydatków gospodarstw domowych.
OECD-FAO przewiduje niewielki spadek realnych międzynarodowych cen referencyjnych głównych towarów rolnych w ciągu najbliższych dziesięciu lat, ale może to nie znaleźć odzwierciedlenia w lokalnych detalicznych cenach żywności.
Trendy w emisyjności sektora rolnego
Ogółem sektor rolniczy, leśny i inne użytkowanie gruntów (AFOLU) odpowiada za ok. 1/5 tj. 22% światowych emisji gazów cieplarnianych. Połowa z nich wynika z bezpośrednich emisji metanu i tlenku azotu w gospodarstwach rolnych, a druga połowa z pośrednich emisji CO2 wynikających ze zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa (LULUCF) z powodu ekspansji terenów rolnych.
Autorzy raportu przewidują, że światowa intensywność emisji gazów cieplarnianych w rolnictwie spadnie ze względu na poprawę efektywności produkcji rolnej, jednakże bezpośrednie emisje z rolnictwa wzrosną o 5%, z tego głównie za wzrost odpowiedzialna jest produkcja zwierzęca (przeżuwacze i inne zwierzęta gospodarskie będą odpowiedziane za 62% tego wzrostu).
Gdyby zdołano ograniczyć o połowę utratę i marnotrawienie żywności mogłoby to spowodować spadek emisji gazów cieplarnianych w rolnictwie o 4% i jednocześnie zmniejszyć liczbę ludzi cierpiących z powodu niedożywienia o 153 mln do 2030 r.
FAO-OECD Agricultural Outlook zawiera także analizę regionalną sytuacji na rynkach towarowych rolnych, Polska podobnie jak pozostałe kraje UE została ujęta w regionie Europy i Azji Środkowej. Cały region reprezentuje 12% światowej populacji i wysokim tempie urbanizacji – do 2033 r. 76% ludności będzie zamieszkiwało miasta. Udział rolnictwa w PKB jest zróżnicowany wewnątrz regionu – w UE stanowi mniej niż 2%, w Azji centralnej sięga do 7%. Inflacja produktów spożywczych średnio w regionie wyniosła 10% w okresie 2021-2023 i była znacząco wyższa niż w poprzedzających 5 latach (2,4%) co negatywnie odbija się na bezpieczeństwie żywnościowym gospodarstw domowych, które muszą więcej wydawać na pożywienie. Dodatkowe zagrożenia związane są z agresją Rosji na Ukrainę oraz konfliktem na Morzu Czerwonym i ich konsekwencjami dla rynków rolnych i szlaków handlowych.
Region Europy i Azji Środkowej odpowiada za 15% światowej wartości produkcji rolnej i rybnej, z głównym udziałem Unii Europejskiej, Wielkiej Brytanii, Rosji, Ukrainy, Turcji i Kazachstanu. Udział ten jednak może się zmniejszyć do 14% do 2033 r. co będzie skutkiem wojny Rosji przeciwko Ukrainie, która spowodowała znaczące straty w zdolności produkcyjnej UA oraz polityki zrównoważonego rozwoju UE. Bez innowacji w sektorze rolniczym Unii Europejskiej zaostrzenie standardów klimatycznych we wspólnej polityce rolnej może doprowadzić do zwiększenia kosztów produkcji i zmniejszyć konkurencyjność producentów.
Więcej informacji:
OECD/FAO (2024), OECD-FAO Agricultural Outlook 2024-2033, OECD Publishing, Paris/FAO, Rome, https://doi.org/10.1787/4c5d2cfb-en
Photo: ©OECD