Pozyskiwanie wodoru – w stronę źródeł niskoemisyjnych
21.11.2022
Publikacja globalnego przeglądu IEA nt. zastosowania wodoru w światowej gospodarce zbiega się w czasie z powstawaniem kolejnych strategii włączających wodór do krajowych planów transformacji energetycznej. Wojna Rosji z Ukrainą, a co za tym idzie problemy w dostawach gazu ziemnego oraz gwałtowny wzrost jego ceny sprawiły, że większą niż wcześniej uwagę przyłożono do pozyskiwania wodoru z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii.
Według obliczeń zawartych w najnowszym raporcie Międzynarodowej Agencji Energii (IEA) pt. Global Hydrogen Review 2022 poziom wykorzystania wodoru przewyższył w zeszły roku stan sprzed pandemii i osiągnął 94 mln ton, co odpowiadałoby 2,5% finalnego zużycia energii na świecie. Choć jak na razie wykorzystuje się go głównie w rafineriach do produkcji paliw, to jednak powoli udaje się rozszerzać możliwości jego zastosowania m.in. w transporcie kołowym i kolejowym (pierwsze składy w Dolnej Saksonii w Niemczech zasilane czystym wodorem), przemyśle ciężkim (produkcja stali), okrętowym i lotniczym (projekt samolotu Airbus zasilanego wodorem).
Autorzy raportu zwracają uwagę, że wodór wciąż pozyskuje się głównie z paliw kopalnych odpowiadających za zwiększoną emisję CO2, a jedynie kilka procent (ok. 1 mln t) udało się pozyskać w ubiegłym roku ze źródeł niskoemisyjnych, tj. paliw kopalnych wykorzystujących system przechwytywania, wykorzystania i magazynowania dwutlenku węgla (CCUS). Tym niemniej dynamicznie rozwijające się projekty pilotażowe pozyskiwania wodoru ze źródeł niskoemisyjnych, tj. zarówno z paliw kopalnych z systemem CCUS (gł. USA i Kanada), jak również w drodze elektrolizy (gł. UE i Australia), dają nadzieję, że do 2030 r. tak z pierwszego jak i drugiego sposobu uda się rocznie wyprodukować od 16 do 24 mln t wodoru. Tym bardziej, że wojna Rosji z Ukrainą, problemy w dostawach gazu ziemnego i gwałtowny wzrost ceny tego surowca zwiększył opłacalność produkcji niskoemisyjnego wodoru pochodzącego z elektrolizy. Przewidywany wzrost produkcji nadal byłby jednak daleki od poziomu 34 mln t (2030) i 100 mln t (2050) pozyskiwania wodoru ze źródeł niskoemisyjnych zawartego w globalnym scenariuszu zero emisyjnym netto do 2050 r.
W raporcie podkreśla się, że brak potrzebnych uregulowań prawnych oraz infrastruktury przesyłowej wzmacnia niepewność, co do kształtowania się przyszłego rynku handlu wodorem, a to z kolei skutkuje słabym finansowaniem projektów wodorowych i trudnościami wyjścia ze wczesnego etapu rozwoju. W zeszłym roku jedynie 4% z nich uzyskało finalną zgodę inwestycyjną i wyszło z fazy pilotażowej. Sytuacja ta może się jednak zmienić wraz z upowszechnieniem technologii, przede wszystkim pozyskiwania wodoru z elektrolizy, jak również ograniczeniami kosztów transportu. W lutym 2022 r. po raz pierwszy przetransportowano skroplony wodór, drogą morską, z Australii do Japonii, co stwarza nadzieję na szybkie powstanie globalnego rynku handlu wodorem. Sporą niewiadomą pozostaje jednak dostosowanie istniejącej infrastruktury gazowej, tj. rurociągów gazu ziemnego i terminali LNG, do transportu i magazynowania wodoru.
W celu większego wykorzystania niskoemisyjnego wodoru w krajowych gospodarkach IEA rekomenduje intensywniejszą współpracę międzynarodową (standaryzacja, ujednolicone regulacje), jak również przechodzenie rządom od fazy konceptualnej do implementacyjnej, np. poprzez stworzenie odpowiedniego systemu aukcyjnego dot. wykorzystania (udziału) wodoru w sektorze elektroenergetycznym czy systemu zamówień publicznych dot. transportu miejskiego.
Więcej informacji:
https://www.oecd-ilibrary.org/energy/global-hydrogen-review-2022_a15b8442-en
IEA (2022), Global Hydrogen Review 2022, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/a15b8442-en
Photo: ©IEA ; Photo credits:©Gettyimage