Publikacja OECD: Pierwszy pomiar zaufania do instytucji publicznych

14.11.2022

Wiodącym tematem odbywającego się w dniu 18 listopada 2022 r. ministerialnego posiedzenia Komitetu Zarządzania Publicznego OECD będzie budowa zaufania do instytucji publicznych oraz wzmacnianie demokracji. Jednym z kluczowych dokumentów omawianych przez ministrów będą wyniki pierwszego powszechnego badania OECD dot. czynników zaufania do instytucji publicznych, zrealizowanego na próbie 50 tys. osób w 22 państwach członkowskich.

Raport podsumowujący wyniki tego badania, które ma być powtarzane co 2 lata, został opublikowany podczas konferencji prasowej w dniu 13 lipca, w której udział wzięli Sekretarz Generalny OECD Mathias Cormann oraz premier Luksemburga Xavier Bettel (Luksemburg będzie gospodarzem listopadowego posiedzenia ministerialnego). Same badania sondażowe zostały zrealizowane w 22 państwach członkowskich OECD (Australia, Austria, Belgia, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Irlandia, Islandia, Japonia, Korea Płd., Kanada, Kolumbia, Luksemburg, Łotwa, Meksyk, Niderlandy, Nowa Zelandia, Norwegia, Portugalia, Szwecja, Wielka Brytania) w okresie pomiędzy listopadem 2021 r. a lutym 2022 r., tj. w okresie stosunkowego zluzowania ograniczeń sanitarnych i przed zbrojnym atakiem Rosji na Ukrainę.

W podsumowaniach badania najczęściej podkreślana jest teza, że zaufanie i nieufność do władz są w tych państwach równe. Łączne wyniki sondażu istotnie pokazują, że 41,4% respondentów wyraziło w sondażu zaufanie do rządu, a 41,1% wyraziło brak tego zaufania, jednak tak idealny równy poziom ufności i nieufności odnotowano jedynie w Portugalii. W 11 państwach uczestniczących w ankiecie przewaga przechyliła się na rzecz respondentów deklarujących zaufanie do władz (najmocniej w Norwegii -64%, Finlandii -61%, Luksemburgu -56%, Irlandii -51% i Islandii -50%), a w 8 państwach przewaga była po stronie respondentów stwierdzających brak zaufania do władz i najmocniej zarysowała się w tak różnych krajach jak Kolumbia (68%), Łotwa (62%), Austria (61%) i Francja (53%). Sondaż w Meksyku i Nowej Zelandii nie obejmował tego pytania, z kolei respondenci japońscy wyraźnie częściej wyrażali postawy neutralne lub nie mieli zdania na ten temat (łącznie 37%).

Wpływ na takie wyniki badania mają niewątpliwie czynniki pokoleniowe, edukacyjne, dochodowe, płciowe i regionalne. Mniejszy poziom zaufania do rządów wyrażali młodsi respondenci, kobiety, osoby o niższym poziomie wykształcenia i dochodów oraz przedstawiciele grup defaworyzowanych, a także osoby, które nie głosowały na rządzącą aktualnie stronę sceny politycznej. Różnice dotyczyły też oceny różnych instytucji publicznych – łącznie w badaniu częściej deklarowano zaufanie do policji (67%), sądów (57%), służby cywilnej (50%) i władz lokalnych (47%) niż do władz centralnych (41%) i parlamentów (39%).

Jednocześnie, według wyników badania, większość respondentów oceniło, że rząd jest rzetelny – większość uczestników badania stwierdziło, że nawet w czasach kryzysu ich rząd niezawodnie świadczy kluczowe usługi publiczne, takie jak edukacja (57,6%) i służba zdrowia (61,7%), umożliwia łatwy dostęp do informacji o procedurach administracyjnych (65,1%) i chroni dane osobowe (51,1%). Tylko jedna trzecia (32,6%) obawiała się, że rządy nie byłyby przygotowane na wypadek przyszłej pandemii.

Z drugiej strony wyniki badania sugerują, że rządy mogłyby lepiej reagować na obawy obywateli i rozwiązywać ważne dla nich kwestie, takie jak zmiany klimatu. Podczas gdy 50,4% odpowiadających uznała, że rządy powinny robić więcej w celu ograniczenia zmian klimatycznych, tylko 35,5% było przekonanych, że ich krajom rzeczywiście uda się ograniczyć ich udział w zmianach klimatycznych. Mniej niż jedna trzecia respondentów oceniła, że ma wpływ na działania rządu (30,2%).

Badanie zwraca wreszcie uwagę na problem percepcji uczciwości rządu. Nieco mniej niż połowa odpowiadających we wszystkich krajach (47,8%) oceniła, że urzędnik polityczny wysokiego szczebla udzieliłby przysługi politycznej w zamian za ofertę dobrze płatnej pracy w sektorze prywatnym. Około jedna trzeciej (35,7%) uważała, że pracownik publiczny przyjąłby pieniądze w zamian za przyspieszenie dostępu do usługi publicznej.

Całość raportu dostępna pod adresem:

https://www.oecd-ilibrary.org/governance/building-trust-to-reinforce-democracy_b407f99c-en

Nagranie konferencji prasowej dot. publikacji raportu:

https://www.youtube.com/watch?v=iYHXEiZ8nK4

OECD (2022), Building Trust to Reinforce Democracy: Main Findings from the 2021 OECD Survey on Drivers of Trust in Public Institutions, Building Trust in Public Institutions, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/b407f99c-en