Polska w OECD

Ocean jest szczególnie ważny dla krajów rozwijających się, których gospodarki w dużym stopniu uzależnione są od zasobów jakie oferuje „wielka woda”. Według raportu OECD w 2015 r. działalność gospodarcza oparta na zasobach oceanu odpowiadała za ponad 11% PKB w krajach o niższym i średnim dochodzie i 6% PKB w krajach o niskim dochodzie, podczas gdy w krajach o wysokim dochodzie było to zaledwie 2%. W niektórych krajach o niskim dochodzie i małych wyspach tylko dochody z turystyki wynikające z położenia nad oceanem mogą sięgać nawet 20% PKB. Pokazuje to jak ważnym zasobem dla krajów rozwijających są oceany, a dbanie o ich zrównoważony rozwój pozwoli na mitygację ryzyka związanego ze środowiskową degradacją i wykluczeniem społecznym.

W dniu 8 września 2020 r. OECD zaprezentowało najnowszą publikację organizacji “Sustainable Ocean for All. Harnessing the Benefits of Sustainable Ocean Economies for Developing Countries” związaną z tematyką oceaniczną i jej znaczeniem dla krajów rozwijających się i korzystających z zasobów oceanów. Webinarium promujące publikację otworzył Sekretarz Generalny OECD A. Gurria, a udział w nim wzięli przedstawiciele krajów opierających swoje gospodarki na zasobach oceanicznych – Wyspy Zielonego Przylądka, Barbados, Kenia, Indonezja, Portugalia, Kanada, Irlandia i Norwegia. Wszyscy podkreślali konieczność podjęcia pilnych działań zmierzających do ochrony zasobów oceanicznych oraz koordynacji polityk na forach międzynarodowych.

Dużym wyzwaniem w tym obszarze jest zapewnienie odpowiedniego finansowania działań – zgodnie z opublikowanym raportem OECD Oficjalna Pomoc Finansowa¹ w latach 2014-2018 dla gospodarki oceanicznej była niewielka i wynosiła średnio 3 mld USD rocznie, z czego zaledwie 1,5 mld USD było przeznaczane na wsparcie zrównoważonego rozwoju oceanów, co odpowiada zaledwie 0,8% światowej Oficjalnej Pomocy Finansowej. Pokazuje to, że finansowanie na rzecz zrównoważonego środowiska oceanicznego jest nie tylko niewystarczające, ale także mogłoby być o wiele lepiej wykorzystane. Obecnie pomoc finansowa koncentruje się na 3 sektorach - transporcie morskim, rybołówstwie i ochronie środowiska morskiego, i pozostawia jeszcze przestrzeń do lepszej alokacji środków, która pozytywnie wpłynie na dywersyfikację gospodarczą i zwiększenie odporności krajów opierających się na zasobach oceanicznych w sytuacjach kryzysowych.

Jak wynika z raportu OECD, w krajach rozwijających się potencjalne korzyści i zagrożenia związane z rosnącą światową gospodarką oceaniczną są bardzo zróżnicowane. Wartość dodana gospodarki oceanicznej wzrosła najbardziej w Azji Wschodniej oraz Regionie Pacyfiku, gdzie odnotowano wzrost ze 157 mld USD w 2010 r. do ponad 175 mld USD w 2015 r. (był to wzrost głównie napędzany przez Chiny). Rozkład sektorowy gospodarek oceanicznych również różni się w zależności od kraju, sektor rybołówstwa jest szczególnie dominujący w gospodarkach krajów o niskim dochodzie (6% PKB) oraz krajów o niskim i średnim dochodzie (8% PKB). Dodatkowo oprócz sześciu wyselekcjonowanych do raportu sektorów gospodarki, dwa dodatkowe mają duże znaczenie w krajach rozwijających się – turystyka oraz wydobycie ropy naftowej i gazu ziemnego. Przykładowo, dla Wyspy Zielonego Przylądka turystyka stanowi 50% PKB, a na Seszelach jest to aż 65% PKB. Z kolei przemysł wydobywczy naftowo-gazowy w Angoli odpowiada za 50% PKB tego kraju i stanowi 89% jego eksportu. Dlatego też kraje rozwijające się muszą być w stanie ocenić jakie ryzyka i korzyści wiążą się z rozwijaniem działalności, która może mieć niszczący wpływ na środowisko jak np. wydobycie głębinowe węglowodorów.

Raport OECD wskazuje na działania i instrumenty, które mogą być wykorzystywane przez kraje rozwijające się do tworzenia polityk opierających się na zrównoważonym rozwoju. Do ich katalogu należą: niebieskie obligacje (blue bonds), redukcja długów za działania nakierowane na ochronę oceanów (debt for ocean swaps), innowacyjne systemy ubezpieczeń oraz funduszy inwestycyjnych.

Oceany są wspólnym dobrem na Ziemi – na świecie 3 mld ludzi korzysta z ich zasobów i dobrodziejstw. Zarówno w krajach OECD jak i w krajach rozwijających się zrównoważona gospodarka oceaniczna jest daleka od ideału. Raport OECD pokazuje, że tylko spójne
i skoordynowane podejście pozwoli na pełne korzystanie przez kraje rozwijające się z możliwości jakie daje zrównoważona gospodarka oceaniczna, co pozytywnie wpłynie na cały ekosystem.

Więcej informacji:

https://www.oecd.org/development/sustainable-ocean-for-all-bede6513-en.htm

https://www.oecd-ilibrary.org/development/sustainable-ocean-for-all_bede6513-en

---

¹ Oficjalna Pomoc Finansowa - Official Development Assistance (ODA) to wg. słownika pojęć OECD przepływy finansowe kierowane do lub na rzecz określonej grupy krajów i instytucji wielostronnych przez instytucje państw-dawców, w tym instytucje państwowe i samorządowe. Celem ODA jest wsparcie rozwoju i dobrobytu krajów rozwijających się. Raport OECD po raz pierwszy przedstawia oficjalne dane dotyczące wielkości ODA kierowanej do krajów rozwijających się w obszarze działań związanych z gospodarką oceaniczną.

OECD (2020), Sustainable Ocean for All: Harnessing the Benefits of Sustainable Ocean Economies for Developing Countries,
The Development Dimension, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/bede6513-en

Photo: © OECD 2020; Cover©Huy Thoai/Shutterstock.com