Polska w OECD

Powody tego są dwa – konieczność wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego i uniezależnienia się krajów wewnętrznie od importu surowców energetycznych oraz ambitne plany osiągnięcia zerowych emisji netto do połowy tego stulecia.

Energia jądrowa może przyczynić się do szybszego i bezpieczniejszego odejścia sektora energetycznego od emisyjnych paliw kopalnych. W obliczu dzisiejszego globalnego kryzysu energetycznego zmniejszenie zależności od importowanych paliw kopalnych stało się najważniejszym priorytetem w zakresie bezpieczeństwa energetycznego. Nie mniej ważne są wyzwania związane ze zmianami klimatu. Osiągnięcie zakładanych celów klimatycznych wymaga szybkiej i całkowitej dekarbonizacji wytwarzania energii elektrycznej i ciepła. Energia jądrowa, której łączna moc wynosi 413 gigawatów (GW) i która jest obecna w 32 krajach, może przyczynić się do osiągnięcia obu celów, ponieważ pozwali uniknąć 1,5 gigaton (Gt) światowych emisji i 180 mld m³ światowego zapotrzebowania na gaz rocznie. Pomimo oczekiwania, że to energia wiatrowa i fotowoltaika będą wiodącymi technologiami w dążeniu do zastępowania paliw kopalnych, to muszą one zostać uzupełnione przez dyspozycyjne źródła energii elektrycznej. Jak wskazują autorzy raportu, energia jądrowa, będąca drugim co do wielkości źródłem niskoemisyjnej energii elektrycznej po energii wodnej, dzięki możliwościom jej wykorzystania i potencjałowi wzrostu, może - w krajach, w których jest akceptowana - przyczynić się do zapewnienia bezpiecznych i zróżnicowanych niskoemisyjnych systemów energetycznych. 

Innym wnioskiem płynącym z raportu to utrata przez gospodarki zaawansowane pozycji lidera rynku. Mimo że gospodarki rozwinięte dysponują prawie 70% światowych mocy jądrowych, inwestycje utknęły w martwym punkcie, a najnowsze projekty znacznie przekroczyły budżet i są opóźnione.

W rezultacie nowe projekty i design głównie przesunęły się na rynek wschodni. Spośród 31 reaktorów, których budowę rozpoczęto od początku 2017 roku, aż 27 jest koncepcji rosyjskiej lub chińskiej.

W niektórych krajach nadal obowiązują ograniczenia dotyczące energii jądrowej, co wynika z obaw dotyczących bezpieczeństwa i gospodarowania odpadami. Wypadek w elektrowni Fukushima-Daiichi w Japonii w 2011 r., który nastąpił w wyniku tsunami, podważył zaufanie społeczeństwa do energii jądrowej, podkreślając potrzebę solidnego, niezależnego nadzoru regulacyjnego. Ryzyko wystąpienia awarii jest jednym z głównych czynników, na podstawie których zakazuje się korzystania z energii jądrowej lub prowadzi politykę jej stopniowego wycofywania. Chociaż odnotowano postępy w zakresie unieszkodliwiania wysokoaktywnych odpadów promieniotwórczych - trzy kraje posiadają zatwierdzone składowiska - uzyskanie akceptacji społecznej i politycznej stanowiło wyzwanie.

Energia jądrowa odgrywa istotną rolę w bezpiecznej globalnej ścieżce do zerowych emisji netto. Według opublikowanego w ubiegłym roku raportu NET Zero by 2050 (dostępnego również w języku polskim) w scenariuszu NZE zainstalowana moc energii jądrowej podwaja się z 413 GW na początku 2022 r. do 812 GW w 2050 r. W latach 30-tych XX wieku roczny przyrost mocy jądrowej wyniesie 27 GW, czyli więcej niż w jakiejkolwiek poprzedniej dekadzie. Mimo to globalny udział energii jądrowej w całkowitej produkcji energii spada nieznacznie do 8 %. Ponad 90% światowego wzrostu przypada na gospodarki wschodzące i rozwijające się, przy czym przed 2030 r. Chiny staną się największym producentem energii jądrowej.

Jak wskazuje raport IEA mniej energii jądrowej utrudni realizację scenariusza NZE i zwiększy jego koszty. W wariancie "Low Nuclear Case" udział energii jądrowej w całkowitej produkcji energii spada z 10 % w 2020 r. do 3 % w 2050 r. Lukę musiałyby wypełnić energia słoneczna i wiatrowa, co wytworzy dodatkową presję na integrację dużych wolumenów zmiennych źródeł energii odnawialnej. W takim scenariuszu konieczne będzie zwiększenie ilości magazynów energii oraz elektrowni na paliwa kopalne wyposażonych w system wychwytywania, wykorzystywania i składowania dwutlenku węgla (CCUS).

W rezultacie scenariusz NZE o niewielkim udziale energii jądrowej wymagałby 500 mld USD więcej inwestycji i spowodowałby wzrost rachunków za energię elektryczną konsumentów średnio o 20 mld USD rocznie do 2050 r.                                        

Cały raport dostępny jest na stronie IEA:

https://www.iea.org/reports/nuclear-power-and-secure-energy-transitions

---

IEA (2022), Nuclear Power and Secure Energy Transitions, IEA, Paris, https://www.iea.org/reports/nuclear-power-and-secure-energy-transitions

Photo:©IEA