Rola regionów i samorządów lokalnych w procesie odbudowy Ukrainy
02.02.2023
Przyjęte po rewolucji w 2014 r. reformy służące decentralizacji Ukrainy, przyczyniły się do zwiększenia odporności regionów i gmin kraju. Szczególnie widoczne jest to teraz, po agresji Rosji na Ukrainę. Podczas gdy na szczeblu centralnym Ukraina koncentruje się głównie na wygraniu wojny i zarządzaniu jej skutkami, na niższych szczeblach władzy, na poziomie regionalnym i lokalnym już zaczęto planować powojenną odbudowę.
Kluczowym wyzwaniem w tym zakresie jest wzmocnienie zdolności ukraińskich regionów i gmin do spełnienia następujących warunków: w perspektywie krótkoterminowej - potrzeb w zakresie odbudowy ze zniszczeń wojennych, oraz długoterminowego rozwoju i ożywienia gospodarczego. Można z pewnością stwierdzić, że wcześniejsze reformy zapewniły solidne podstawy dla możliwości osiągnięcia tych celów.
Trzeba jednak zauważyć ,że, co jest oczywiste utrzymują się duże różnice w zdolnościach fiskalnych, administracyjnych i kadrowych wśród różnych gmin ukraińskich. Na przykład badanie OECD obejmujące 741 gmin ukraińskich (51% ogółu) z października 2021 r. wykazało, że ponad jedna czwarta gmin uważa, że brakuje im umiejętność opracowania lokalnej strategii rozwoju.
Dysproporcje te na pewno pogłębiła trwająca wojna.
Wojna dotknęła regiony i gminy na bardzo różne sposoby. Wiele społeczności poniosło ogromne straty w ludziach i zniszczenia infrastruktury krytycznej. Inne poniosły straty, ale były w stanie zapewnić domy i wsparcie osobom wewnętrznie przesiedlonym. Te różnice wymagają dostosowanego podejście do odbudowy, uwzględniające lokalne potrzeby i możliwości.
W nadchodzącym okresie decydenci powinni dążyć do wzmocnienia zdolności gminom planowanie i wdrażanie projektów odbudowy i odbudowy oraz śledzenie postępów.
Powinny również ustanowić mechanizmy na szczeblu krajowym i lokalnym (np. platformę cyfrową do śledzenia wydatków na szczeblu niższym niż krajowy) w celu wspierania przejrzystego wykorzystania środków finansowych na odbudowę przez władze niższego szczebla, zapewniając jednocześnie zaufanie do rządu i darczyńców.
OECD może i jest gotowe pomóc Ukrainie w jej postępach w odbudowie, na przykład poprzez promowanie i ułatwianie wymiany między Ukrainą a innymi krajami dobrych praktyk w zakresie odbudowy na poziomie niższym niż krajowy, a także zrównoważonego rozwoju regionalnego i lokalnego. Ponadto będzie współpracować z Ukrainą w początkowym okresie przygotowań do przystąpienia do OECD. W tym celu wykorzystane będzie biuro w Kijowie do dalszego wspierania dialogu i mobilizacji pomocy.
Jakie są kluczowe kwestie dla decydentów?
Regiony i gminy powinny być zaangażowane w proces planowania odbudowy oraz tworzenia programów wsparcia i długoterminowych strategii rozwoju. To pomoże skoordynować wdrażanie planów odbudowy i zapewnić mechanizmy finansowania, które będą odzwierciedlały priorytety krajowe i specyficzne regionalne i lokalne potrzeby.
Rządowi zaleca się utworzenie ograniczonej liczby funduszy celowych na poziomie niższym niż krajowy, aby uniknąć rozdrobnienia wydatków inwestycyjnych. Jednocześnie nie powinno to oznaczać zmniejszenia ogólnej wielkości finansowania rozwoju regionalnego.
Rząd, wspierany przez międzynarodowych partnerów, powinien pomagać gminom budować swoją wiedzę techniczną w dziedzinach szczególnie istotnych dla powojennego okresu odbudowy, takich jak ocena projektu, zamówienia publiczne ,faza realizacji, przejrzystość, monitorowanie i zaangażowanie interesariuszy.
Rząd powinien zbudować zdolności techniczne wszystkich szczebli rządzenia, w zakresie analizowania i rozpowszechniania terytorialnie zdezagregowanych danych ekonomicznych, demograficznych i stanu społęczeństwa. Takie dane muszą być udostępniane na otwartej platformie monitorującej, aby pomóc instytucjom publicznym, podmiotom pozarządowym i partnerom międzynarodowym śledzić zakres w jakim realizowane są cele odbudowy na poziomie niższym niż krajowy.
Należy zachęcać do wymiany peer-to-peer między samorządami lokalnymi. Może sprzyjać wymianie dobrych praktyk w zakresie odbudowy, oraz promować innowacyjne sposoby działania. Ułatwianie wymiany peer-to-peer z samorządami lokalnymi w krajach Unii Europejskiej (UE) również mogłoby ułatwić proces przystępowania do UE.