Sektor energetyczny Ukrainy: wyzwanie dla Unii Europejskiej i przykład dla świata
18.02.2020
W czasie gdy tranformacja energetyczna jest pierwszym tematem agendy przywódców światowych, Ukraina pozostaje krajem, który zdaje się dobrze rozumieć swoje wyzwania w zakresie konieczności regulacji rynku i nadania mu ram bliższych wyzwaniom klimatycznym, niemniej podejmowane działania są bardzo spóźnione i nieadekwatne. Ostatnie publikacja OECD w tym zakresie - A snapshot of Ukraine’s Energy Sector może być dobrym podsumowaniem oczekiwanych zmian w strukturze rynku energii tego bardzo ważnego kraju. Z perspektywy Polski Ukraina to kluczowy partner polityczny, a zmiany tam zachodzące rzutują wprost na bezpieczeństwo energetyczne Polski.
Reforma sektora energetycznego pozostaje jednym z głównych problemów współczesnej Ukrainy. Polska i Ukraina rozpoczynały swoją drogę jako kraje niepodległe wspólnie – o ile jednak od 1991 r. PKB Polski powiększyło się przeszło czterokrotnie, to gospodarka Ukrainy nawet nie podwoiła swojej wartości. Niewątpliwie jednak Ukraina, w sensie energetycznym, była wówczas w dalece lepszym położeniu: znaczące i bardzo dochodowe ropociągi i gazociągi tranzytowe, rozwinięta energetyka jądrowa, olbrzymie zasoby gazu ziemnego i węgla, populacja większa o 50%. Silny, ale nieefektywny i antykonkurencyjny system regulacji rządowych, a także złe zarządzanie przedsiębiorstwami państwowymi oraz obecność partykularnych interesów, co jeszcze bardziej podważyło stabilność i bezpieczeństwo sektora energetycznego, sprawiły, że jest to jedno z najmniej efektywnych energetycznie państw wśród członków Wspólnoty Energetycznej – gospodarka Ukrainy jest 3-krotnie bardziej energochłonna na jednostkę PKB niż gospodarka Polski.
Po protestach Euromajdanu w latach 2013-2014, ukraiński rząd starał się naciskać na reformy sektora energetycznego. Zajęcie przez Rosję Krymu i konflikt z popieranymi przez Rosjan separatystami w Donbasie doprowadził do przerw w dostawach i niedoborów energii, szczególnie w sektorze węglowym. Rząd wprowadził ustawy o rynkach gazu ziemnego i energii elektrycznej w celu spełnienia norm UE i promowania łączenia rynków. Jednak pomimo wdrażania reform Ukraina nadal boryka się z wyzwaniami dotyczącymi stabilnych ram regulacyjnych oraz bezpieczeństwa sektora energetycznego. Dodatkowe aspekty obejmują ograniczoną przejrzystość oraz obecność praktyk antykonkurencyjnych co skutkuje ograniczonym odziaływaniem wprowadzanych reform.
Wysiłki mające na celu przyspieszenie reform sektora energetycznego wymagają zrozumienia architektury tego sektora i jego funkcjonowania. Projekt OECD pt. „Supporting the Energy Sector Reform in Ukraine ” – finansowany przez rząd Norwegii – będzie trwał do grudnia 2021 r.
Więcej informacji:
Photo:©OECD2019