Polska w OECD

W następstwie zamknięcia gospodarki w kwietniu br. zaufanie konsumentów i przedsiębiorstw gwałtownie spadło, poniżej poziomu obserwowanego podczas światowego kryzysu finansowego, ale w maju nieznacznie się poprawiło. Szczególnie mocno ucierpiały sektory hotelarski, usług gastronomicznych oraz transportu (chociaż stanowią one niewielki udział w PKB). Sprzedaż detaliczna spadła w kwietniu o 23% r/r. Szczególnie zagrożone są małe i mikroprzedsiębiorstwa, posiadające niewielkie rezerwy finansowe. Wiele z nich obniżyło wynagrodzenia, aby ograniczyć krótkoterminowe straty i utrzymać płynność finansową bez konieczności uciekania się do zwolnień. Jednak w kwietniu spadek zatrudnienia w przedsiębiorstwach był największy od listopada 2009 r., a gospodarstwa domowe i firmy spodziewają się gwałtownego wzrostu bezrobocia w nadchodzących miesiącach, pomimo zmniejszenia podaży pracowników zagranicznych.

OECD przewiduje spadek PKB o 7,4% w 2020 r. i wzrost o 4,8% w roku kolejnym (przy wariancie z jedną falą epidemii) oraz odpowiednio -9,5% i 2,4% przy dwóch falach. Eksperci Organizacji podkreślają, że wysokie bezrobocie wpłynie na ograniczenie konsumpcji, a utrzymująca się niepewność będzie miała wpływ na inwestycje prywatne, ograniczając ożywienie gospodarcze i - zwłaszcza w przypadku scenariusza "podwójnej fali" - zwiększała ryzyko wystąpienia efektu histerezy. Odłożona konsumpcja i decyzje inwestycyjne przyczynią się do ożywienia gospodarczego, ale gwałtowny wzrost bezrobocia i panująca niepewność nadwyrężą zaufanie gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Scenariusz zakładający, że w ostatnim kwartale roku dojdzie do drugiego wybuchu pandemii i związane z nim środki ograniczające aktywność gospodarczą będą dodatkowo osłabiać ożywienie gospodarcze (do 2,4% w 2021 r.), zwiększać ryzyko wzrostu bezrobocia i rosnącej liczby upadłości, zwłaszcza wśród osób pracujących na własny rachunek i pracowników tymczasowych. Ponadto wolniejsze ożywienie gospodarcze w strefie euro, wraz z wyraźniejszym pogorszeniem perspektyw dla światowego przemysłu motoryzacyjnego i usług dla przedsiębiorstw, ograniczy perspektywy eksportu w obu scenariuszach.

Według rekomendacji OECD, polskie władze będą musiały zapewnić skuteczność środków wspierania przedsiębiorczości zarówno w przypadku dużych, jak i małych przedsiębiorstw – w Polsce zaobserwować można duży udział mikroprzedsiębiorstw w gospodarce, często o niskiej produktywności, które byłyby szczególnie podatne na zagrożenia w przypadku konieczności przywrócenia środków ograniczających rozprzestrzenianie się choroby podczas drugiej fali epidemii. W przypadku trudności z wykorzystaniem programów typu postojowe wśród mikroprzedsiębiorstw, rząd powinien zastanowić się nad zastosowaniem bezpośrednim transferów gotówkowych. Zawieszenie niedzielnego zakazu handlu pomogłoby sektorowi detalicznemu i ułatwiłoby dostawy podstawowych towarów dla gospodarstw domowych. W przypadku przedłużenia kryzysu i dalszego spadku rentowności banków (banki zgodziły się na odroczenie spłaty pożyczek zarówno dla konsumentów, jak i przedsiębiorstw) należy rozważyć zniesienie (lub zawieszenie) podatku bankowego. W celu wsparcia ożywienia gospodarczego konieczne mogą być dalsze bodźce fiskalne w postaci tymczasowych i dobrze ukierunkowanych programów. Przyspieszenie prac nad niezbędną infrastrukturą i inwestycjami ekologicznymi zwiększyłoby przyszły wzrost produktywności, zarazem prowadząc do rozwiązania problemu powszechnego zanieczyszczenia powietrza.

---

Photo: OECD/Victor Tonelli