Wpływ koronawirusa na światową gospodarkę

03.04.2020

OECD opublikowało na początku marca swój flagowy raport – Interim Economic Outlook. OECD jest pierwszą międzynarodową organizacją, która oszacowała wpływ koronawirusa (rozprzestrzeniającego się w lutym we wschodniej Azji) na światowy wzrost gospodarczy. Perspektywy są co raz bardziej niepewne. OECD przewiduje, że spowolni on do 2,4 % w 2020 r. (wobec 2,9% z jesiennych projekcji Organizacji), a w Q1 br. mógł być on wręcz ujemny. Na 2021 r. przewidywany jest wzrost do ok. 3¼%, przy założeniu zaniku efektów koronawirusa i odbudowy produkcji.

Spowolnienie produkcji w Chinach, spowodowane koronawirusem, jest odczuwalne na całym świecie, co odzwierciedla rolę tego kraju w globalnych łańcuchach wartości i na rynkach towarowych. Kolejne wybuchy epidemii w innych gospodarkach mają podobne efekty, choć na mniejszą skalę. Na rynkach finansowych wzrosła awersja do ryzyka, przy czym 10-letnia stopa procentowa w USA spadła do rekordowo niskiego poziomu, ceny akcji i surowców gwałtownie spadły, a zaufanie przedsiębiorców i konsumentów utrzymuje się na bardzo niskim poziomie. Przyczyniało się to do korekt w dół we wszystkich gospodarkach grupy G20 na 2020 r., zwłaszcza tych silnie powiązanych z Chinami, takich jak Japonia, Korea czy Australia.

W porównaniu z podobnymi doświadczeniami z przeszłości, takimi jak wybuch SARS w 2003 r., gospodarka światowa stała się znacznie bardziej współzależna, a Chiny odgrywają w niej zdecydowanie większą rolę. Dłużej trwająca i bardziej intensywna epidemia wirusa, znacznie osłabiłaby perspektywy wzrostu - w skrajnym przypadku światowy PKB mógłby spaść do 1½ % w 2020 r., czyli o ponad połowę mniej niż przewidywano przed wybuchem epidemii. Powyższe prognozy były pisane na początku marca br. i obecnie wydaje się, że nawet najbardziej pesymistyczny scenariusz, jaki przygotowało OECD, jest zbyt optymistyczny w kontekście globalnej pandemii.

Przed wybuchem epidemii COVID-19 wskaźniki dot. produkcji zaczęły się stabilizować lub wręcz delikatnie poprawiać zarówno w przemyśle, jak i w usługach. Warunki finansowe uległy również poprawie w wyniku działań mających na celu dostosowanie polityki pieniężnej i zmniejszenie napięć w polityce handlowej. Wstępne szacunki sugerują, że w czwartym kwartale 2019 r. tempo wzrostu światowego PKB uległo dalszemu spowolnieniu, do nieco ponad 2½%. Wzrost gospodarczy był zbliżony do trendu w Stanach Zjednoczonych, ale popyt w Japonii gwałtownie spadł po podniesieniu podatku konsumpcyjnego w Q4 i pozostawał słaby w gospodarkach silnie narażonych na spowolnienie w handlu światowym, w tym w Niemczech. W wielu rozwijających się państwach wzrost był w dalszym ciągu poniżej potencjału, przede wszystkim w Chinach i Indiach.

W globalnym handlu nadal panuje duża niepewność. Wolumen handlu towarowego zmniejszył się w czwartym kwartale 2019 r., a w całym 2019 r. spadł po pierwszy od 2009 r. Ruch w portach kontenerowych i lotniczy ruch towarowy były słaby już przed wybuchem koronawirusa, a jego gwałtowny spadek wydaje się przesądzony w najbliższym czasie. Pierwsze dane dot. produkcji nowych zamówień eksportowych (np. w Japonii i Australii) są bardzo pesymistyczne. Dane dotyczące inwestycji są również niepokojące: łączny wzrost inwestycji w gospodarkach grupy G20 (z wyłączeniem Chin) zmniejszył się z 5% na początku 2018 r. do zaledwie 1% w ubiegłym roku.

Styczniowa "pierwsza faza " umowy handlowej USA-Chiny jest może przyczynić się do złagodzenia niektórych napięć handlowych. Niemniej jednak zobowiązanie Chin do zakupu od Stanów Zjednoczonych dodatkowych, skumulowanych towarów i usług o wartości 200 mld USD w latach 2020-21 (w stosunku do poziomu bazowego z 2017 r. wynoszącego około 180 mld USD) będzie trudne do zrealizowania bez zakłócania handlu ze stronami trzecimi, w tym EU. Dwustronne taryfy nadal pozostają znacznie wyższe niż dwa lata temu. Pierwszy etap wskazanej umowy wywiera pozytywny wpływ na wzrost globalnego PKB o 0,1 p.p. w 2020 r. i 2021 r.

Rekomendując możliwe rozwiązania i polityki strukturalne, OECD wskazuje, że wspierająca polityka makroekonomiczna może przyczynić się do przywrócenia zaufania i pomóc w odbudowie popytu w miarę jak epidemia osłabnie, ale nie może zrekompensować bezpośrednich zakłóceń wynikających z wymuszonych ograniczeń produkcji czy ograniczeń w podróżowaniu. Jeżeli zmaterializują się największe zagrożenia (co właśnie ma miejsce), a wzrost gospodarczy utrzyma się na niskim poziomie przez dłuższy czas, najskuteczniejszym sposobem przywrócenia gospodarczego zaufania i wsparcia dla najbardziej poszkodowanych grup społecznych byłyby skoordynowane fiskalne działania wielostronne (do czego właśnie dochodzi na mocy ostatnich decyzji EBC) mające na celu zapewnienie skutecznej polityki zdrowotnej oraz wykorzystanie przestrzeni fiskalnej (lub jej odpowiednie budowanie poprzez efektywność wydatkową i reorientację polityk publicznych) prowadzące do odbudowania produkcji i pobudzenia produktywności.

OECD wspomina również o możliwości poluzowania fiskalnych limitów (na co decydują się w ostatnich dniach wszystkie państwa Organizacji), co miałoby prowadzić do odbudowania wzrostu, a na str. 17 prezentuje korzyści wynikające z koordynacji polityk fiskalnych w ramach państw grupy G20, w efekcie czego mogłoby dojść do pozytywnych gospodarczych synergii.

Więcej informacji:

https://www.oecd-ilibrary.org/economics/oecd-economic-outlook/volume-2019/issue-2_7969896b-en

https://www.oecd.org/economic-outlook/

OECD (2020), OECD Economic Outlook, Interim Report March 2020, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/7969896b-en