Patron szkoły
Feliks Parnell – polski tancerz i choreograf, twórca łódzkiego baletu
1898 – 1980
Feliks Parnell (Feliks Jan Grzybek) urodził się 13 grudnia 1898 r. w Warszawie.
W latach 1910-1915 uczył się w warszawskiej szkole baletowej pod kierunkiem Aleksandra Gillerta, Jana Walczaka i Heleny Rządcówny. Od trzeciego miesiąca nauki występował na scenach Warszawskich Teatrów Rządowych w baletach, operach i operetkach, tańcząc m.in. taniec holenderski w „Rozwódce”, Murzynka („Zabawa dziecięca”), w „Panu Twardowskim”, „Jeziorze łabędzim” i „Szeherezadzie”.
W 1915 r. wyjechał do Rosji i do 1921 r. pracował w operze w Odessie jako solista, a od 1917 r. także jako choreograf. W sezonach letnich występował m.in. w Petersburgu, Tyfilsie i Kisłowodsku. W tych latach stykał się z wybitnymi tancerzami rosyjskimi, jak Michaił Mordkin i Michaił Fokin.
W 1921 r., jako dojrzały już artysta, powrócił do Warszawy. Wraz z żoną i partnerką Niną Pawliszczewą współpracował jako tancerz i choreograf z warszawskimi teatrami operetkowymi, kabaretami i rewiami: Bagatela, Miraż, Wodewil (lato 1921), Qui Pro Quo (sezon 1921/1922), Nowości (sezony 1922/1923 i 1923/1924) oraz Stańczyk (1923-1924) i Niebieski Młyn (1923). W sezonach letnich odbywał tournée po Polsce. Od 1923 r. grał także w filmach, m.in. „Niewolnica miłości” 1923, „Biała trucizna” 1932.
Na początku 1925 r. stworzył własny zespół taneczny, z którym do końca sezonu występował we Francji, Włoszech, Algierze, Tunisie, Hiszpanii i Szwajcarii. W październiku 1925 r. miał wieczór baletowy w Teatrze im. Bogusławskiego w Warszawie, w styczniu i lutym 1926 r. występował w Łodzi i we Lwowie. W sezonie 1926/1927 był ponownie w zespole Qui Pro Quo. W sezonach 1927/1928- 1929/1930 był solistą i choreografem warszawskiego Teatru Wielkiego. Od 1930 r., po rozstaniu z Niną Pawliszczewą, związał się z Zizi Halamą jako partnerką (od 1931 r. — żoną); para ta stanowiła atrakcję programów w warszawskim teatrze Wesoły Wieczór (sezon 1930/1931). Występowali w teatrze Morskie Oko (sezon 1931/1932), Teatrze Polskim („Zemsta nietoperza”, 1932), Banda (sezon 1932/1933), Rex (1933), Cyganeria (sezon 1933/1934), Hollywood i Stara Banda (1934).
Pod koniec 1934 r. zorganizował dziesięcioosobowy Balet Parnella, który debiutował 1 II 1935 na scenie Wielkiej Rewii. Do 1939 r., pod nazwą Ballet Polonais de Parnell, zespół ten odnosił sukcesy za granicą – występował podczas wielomiesięcznych tournée m.in. we Francji i w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Włoszech, Austrii, Holandii, Bułgarii, Jugosławii i Rumunii. W lipcu 1936 r. otrzymał I nagrodę na olimpiadzie tanecznej w Berlinie. Między wyjazdami zagranicznymi zespół odbywał liczne tournée krajowe. Repertuar, opracowywany w całości przez Parnella, obejmował kilkadziesiąt miniatur choreograficznych, stanowiących przeważnie interpretację polskiego tańca i folkloru. W sierpniu 1939r. Parnell występował w warszawskim teatrze Tip-Top. Podczas okupacji niemieckiej tańczył i prowadził balet w warszawskich teatrach jawnych Nowości i Miniatury. Po powstaniu warszawskim znalazł się w Zakopanem, następnie w Krakowie, gdzie w sierpniu 1945 r. opracował choreografię do „Hrabiny” inaugurującej powojenną działalność Opery na scenie Teatru im. Słowackiego.
Od 1945 r. prowadził odtworzony w Krakowie Balet Parnella, z którym objeżdżał Polskę, rozpoczynając od tournée po sześćdziesięciu miastach Ziem Zachodnich. Po rozwiązaniu zespołu w 1947 r., organizował w teatrze Letnim w Warszawie „Wieczory Tańca Artystycznego” 1948. W sezonie 1948/1949 był choreografem w warszawskim Ludowym Teatrze Muzycznym, w sezonie 1949/1950 kierownikiem baletu i solistą Opery we Wrocławiu, w sezonie 1950/1951 Opery Warszawskiej, w sezonach 1952/1953 i 1953/1954 Teatru Syrena w Warszawie. Od 1951 r. współpracował sporadycznie z zespołem Pieśni i Tańca Wojska Polskiego i następnie z Centralnym Zespołem Artystycznym Wojska Polskiego. W sezonie 1954/1955 i do końca 1955 r. był kierownikiem baletu i solistą Opery im. Moniuszki w Poznaniu; do końca sezonu 1955/1956 pozostawiono go w tym teatrze na etacie baletmistrza, chodź nie dopuszczano do pracy. Wiosną 1956 r. opracował choreografię do „Eugeniusza Oniegina” w Operze Krakowskiej. W sezonie 1956/1957 zorganizował balet Opery Łódzkiej – kierował nim do końca sezonu 1963/1964. W 1957 r. występował z tym zespołem w Warszawie, a w 1958 r. odbył z nim tournée po Wielkiej Brytanii. W tym okresie współpracował też, jako choreograf z Teatrem im. Jaracza i Operetką w Łodzi oraz z wrocławską Operetką Dolnośląską (1957) i Operą Warszawską (1959).
Od września 1964 r. przeszedł na emeryturę.
8 III 1965 r. w warszawskiej Sali Kongresowej obchodził jubileusz pięćdziesięciu lat pracy. Po przejściu na emeryturę współpracował, jako choreograf z warszawską Operą Objazdową (1966), Teatrem Muzycznym w Gdyni (1968), Teatrem Muzycznym w Szczecinie (1970) i Teatrem Muzycznym w Łodzi (1973 i 1974). Ostatnimi jego pracami artystycznymi były: choreografia do „Kuligu” (Szczecin, 1978) i rola Starego Choreografa w filmie „Spotkanie na Atlantyku” (1980).
Był jedną z największych indywidualności polskiego baletu, zarówno jako tancerz, jak i choreograf. Obie te dziedziny jego twórczości były nierozdzielne i uzupełniały się. Występowanie we własnych układach pozwalało mu na pełne wykorzystanie możliwości wykonawczych, a jednocześnie miało wielki wpływ na charakter tych choreografii; balety bez jego udziału traciły wiele ze swej ekspresji. Wysoki, świetnie zbudowany, o wyrazistej, przystojnej twarzy, miał wszechstronnie opanowane ciało, znakomitą plastyczność, duże zdolności aktorskie i porywającą żywiołowość. Rozbijał szablony tańca klasycznego, wprowadzając elementy gimnastyki akrobatycznej i pantomimy.
Jako choreograf odznaczał się silnie rozwiniętym wyczuciem teatru, niewyczerpaną fantazją i odwagą w swobodnym dobieraniu środków wyrazu. W latach dwudziestych jego indywidualny styl budził kontrowersje: jedni przyjmowali Parnella, jako reprezentanta najnowszych tendencji europejskich, inni jako jaskrawą sensację z pogranicza kabaretu i cyrku. Uprawiał wiele form choreograficznych, inspirowały go tańce salonowe i egzotyczne, stylowe i ludowe. Najchętniej jednak wypowiadał się poprzez drobiazgowo opracowane miniatury — niewielkie scenki rodzajowe o prostej, żywej akcji, w których w ciągu kilku minut potrafił w sposób angażujący widza, często groteskowy, czasem dramatyczny przekazać fabułę, przedstawić charakter, przeżycie, obyczaj. W akcję wplatał stylizowane tańce, najczęściej oparte na polskim folklorze — pierwszą taką próbą był obertas „Zawierucha” (1923). Do najbardziej znanych miniatur Parnella należały: „Łucznik”, „Indianin”, „Pająk i mucha”, „Umarł Maciek, umarł”, „Wesele łowickie”, „Dożynki”, „Lajkonik krakowski”, „Terpsychora na podwórku”.
Najtrwalszym i najbardziej znaczącym kierunkiem jego twórczości był nurt narodowy. Tańce polskie traktował po swojemu, tworząc własny model ich stylizacji, czasami tak sugestywny, że jego pomysły opracowane dla potrzeb sceny powracały na wieś (np. tzw. kozły w oberku). Podczas okupacji niemieckiej starał się przemycać w swojej twórczości artystycznej akcenty polskie: w repertuarze byty najlepsze pozycje dawne i kilka nowych, np. wersja legendy o Twardowskim „Kuszenie szatana” do muzyki Jana Maklakiewicza i „Świtezianka” do muzyki Fryderyka Chopina. W teatrach operowych, poza wstawkami baletowymi, opracował przed wojną w warszawskim Teatrze Wielkim takie balety, jak: „Pulcinella” (tańczył partię tytułową), „Zaczarowany kurant” (partia Arlekina), „Syrena”, „Bajka”, „Ostatni Pierrot” (tańczył Tajemniczego pana), „Kleks” (partia tytułowa), „Serduszko”, „Boruta”. Po wojnie do najważniejszych jego prac choreograficznych należały: „Złoty kogucik” (1950, „Pan Twardowski” Ludomira Różyckiego (tańczył partię tytułową, 1955 i 1959), „Giselle” (1959), „Świtezianka” Eugeniusza Morawskiego i „Komedianci” (1960), „Fontanna Bachczysaraju” (tańczył Gireja, 1961), „Coppélia” (tańczył Coppeliusa, 1962), „Tańce połowieckie” (tu tańczył ostatnią swą partię na scenie — Chana, 1962).
Był entuzjastą i fanatycznym miłośnikiem swej sztuki, wymagającym od siebie i swych współpracowników, z uporem dążył do realizacji własnych zamierzeń, co niejednokrotnie narażało go, zwłaszcza po wojnie, na trudności i zmuszało do zmiany miejsca pracy. W roku 2003 ukazały się jego wspomnienia zatytułowane: „Moje życie w sztuce tańca. Pamiętniki 1898-1947”.
Zmarł 4 kwietnia 1980 r. w Łodzi. Został pochowany na Starym Cmentarzu, przy ul. Ogrodowej w Łodzi.