POPC Wsparcie

 

Dokumentem, który szerzej wyjaśnia stanowisko Komisji Europejskiej dotyczące pomocy państwa (pomocy publicznej) jest „Zawiadomienie Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej” z 19 lipca 2016 r. (2016/C 262/01). Dokument ten stanowi rodzaj podsumowania i wniosków płynących z dotychczasowych wyroków. Należy podkreślić, że Zawiadomienie wyraźnie wskazuje, iż

„Podmiot prowadzący jednocześnie działalność gospodarczą i działalność o charakterze niegospodarczym powinien być traktowany jako przedsiębiorstwo jedynie w odniesieniu do działalności gospodarczej.”

W praktyce oznacza to, że partner projektu, który w jednym z obszarów prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu Unii Europejskiej, zaś nie prowadzi jej w innym obszarze nie ma „automatycznie” statusu prowadzącego działalność gospodarczą (bardzo często mamy do czynienia właśnie z przypadkami „podwójnego statusu”).

Kolejną ważną kwestią jest sama definicja działalności gospodarczej w rozumieniu UE. W Zawiadomieniu KE wskazano m.in., że

„Za działalność gospodarczą uważa się wszelką działalność polegającą na oferowaniu na rynku towarów i usług. Kwestia tego, czy istnieje rynek dla określonych usług, może zależeć od sposobu organizacji tych usług w danym państwie członkowskim i w związku z tym może się różnić w poszczególnych państwach członkowskich.”

Weryfikacji wymaga zatem czy dla danej działalności faktycznie istnieje rynek.

Dokonując dalszej analizy należy ocenić czy korzyści, jakie odniesie partner z realizacji projektu (wszystkie korzyści, zarówno finansowe, jak i niefinansowe, bezpośrednie i pośrednie) wystąpią w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, gdyż tylko w takim przypadku możemy mieć do czynienia z pomocą publiczną.

Jeżeli po dokonaniu ww. analiz potwierdzi się, że w przypadku Partnera częściowo faktycznie wystąpi pomoc publiczna, to należy zastosować „Metodologię szacowania wysokości  dofinansowania w związku z prowadzeniem przez Beneficjenta działania 2.1 i 2.2 Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa na lata 2014-2020 działalności gospodarczej w rozumieniu unijnym”.

Zgodnie z zapisami Szczegółowego opisu osi priorytetowych w ramach działania 2.1 Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa:

1. W związku z charakterem wsparcia - katalogiem potencjalnych beneficjentów i przewidywanym przedmiotem projektów, na które będą otrzymywać oni dofinansowanie – wsparcie w znacznej części interwencji w ramach działania 2.1 nie będzie stanowiło pomocy publicznej. Przewiduje się bowiem, że nie zostanie spełniona podstawowa przesłanka pomocy publicznej, tj. beneficjenci nie będą co do zasady prowadzić działalności gospodarczej w rozumieniu unijnym w oparciu o otrzymywane w ramach dotacji środki finansowe.
2. W przypadku, gdy o wsparcie ubiegać się będą  podmioty publiczne, których część działalności ma charakter gospodarczy w rozumieniu unijnym – w celu wyłączenia możliwości spełnienia przez takie podmioty przesłanek pomocy publicznej, o których mowa w art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej –  podmioty te powinny wykazać alternatywnie, że: ww. działalność gospodarcza ma charakter pomocniczy w rozumieniu pkt 207 Komunikatu Komisji: Zawiadomienie Komisji ws. pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE) albo, że nie ma charakteru pomocniczego i wówczas wykazać spełnienie stosownych warunków wsparcia wskazanych w dokumencie „Metodologia szacowania wysokości dofinansowania w związku z prowadzeniem przez Beneficjenta działania 2.1 Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa 2014- 2020 działalności gospodarczej w rozumieniu unijnym”.

Aby prawidłowo ustalić poziom dopuszczalnego poziomu działalności w kontekście projektu z działania 2.1 warto przeprowadzić analizę w oparciu o poniższą ścieżkę oraz na jej podstawie, w oparciu o „Metodologię szacowania wysokości dofinansowania w związku z prowadzeniem przez Beneficjenta działania 2.1 i 2.2 Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa na lata 2014-2020 działalności gospodarczej w rozumieniu unijnym” oszacować możliwy dopuszczalny poziom dofinansowania dla partnera projektu.

Działalność pomocnicza

To taka działalność gospodarcza, która jest ściśle powiązana z eksploatacją infrastruktury oraz podstawową działalnością o charakterze niegospodarczym.

W przypadku uzyskania przez beneficjenta dofinansowania na zbudowanie/stworzenie infrastruktury, która będzie wykorzystywana wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej oraz działalności pomocniczej – udzielone wsparcie podlega wyłączeniu spod reżimu pomocy publicznej.

Prowadzenie działalności gospodarczej przy wykorzystaniu infrastruktury będzie miało charakter działalności pomocniczej, jeżeli:

1. Działalność gospodarcza ma charakter czysto pomocniczy, tj. jest bezpośrednio powiązana z lub konieczna do eksploatacji infrastruktury lub nieodłącznie związana z podstawowym (niegospodarczym) wykorzystaniem infrastruktury.
2. Działalność pomocnicza pochłania takie same nakłady jak podstawowa działalność niegospodarcza, np. materiały, sprzęt, siła robocza lub aktywa trwałe.
3. Działalność pomocnicza musi mieć ograniczony charakter w odniesieniu do wydajności infrastruktury, tj. (zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej) nie może przekraczać w stosunku rocznym 20% całkowitej rocznej wydajności infrastruktury.

Przykładem działalności pomocniczej jest np. okazjonalny wynajem sprzętu i laboratoriów przez organizację badawczą na rzecz partnerów przemysłowych.

W przypadkach infrastruktury podwójnego wykorzystania, jeżeli jest ona prawie wyłącznie wykorzystywana do celów działalności niegospodarczej, Komisja uważa, że finansowanie takiej infrastruktury może w całości wykraczać poza zakres zasad pomocy państwa, pod warunkiem że użytkowanie do celów działalności gospodarczej ma charakter czysto pomocniczy, tj. działalności bezpośrednio powiązanej z eksploatacją infrastruktury, koniecznej do eksploatacji infrastruktury lub nieodłącznie związanej z podstawowym wykorzystaniem o charakterze niegospodarczym. Uznaje się, że taka sytuacja ma miejsce, gdy działalność gospodarcza pochłania takie same nakłady jak podstawowa działalność o charakterze niegospodarczym, takie jak materiały, sprzęt, siła robocza lub aktywa trwałe. Działalność gospodarcza o charakterze pomocniczym musi mieć ograniczony zakres, w odniesieniu do wydajności infrastruktury […]”

Podział na działalność gospodarczą i niegospodarczą

1. Jeżeli infrastruktura (np. oprogramowanie, na stworzenie którego udzielane jest dofinansowanie projektu) będzie użytkowana przez beneficjenta zarówno do prowadzenia działalności gospodarczej, jak i niegospodarczej, to finansowanie publiczne jej budowy (stworzenia) będzie wchodziło w zakres zasad pomocy publicznej wyłącznie w odniesieniu do finansowania publicznego pokrywającego koszty związane z działalnością gospodarczą.
2. Jeżeli podmiot prowadzi działalność gospodarczą i niegospodarczą, państwo musi zadbać o to, aby finansowanie publiczne działalności niegospodarczej nie było wykorzystywane do subsydiowania skrośnego działalności gospodarczej. Można to w szczególności zapewnić przez ograniczenie finansowania publicznego do kosztów netto (w tym kosztu kapitału) działalności niegospodarczej, które należy wyodrębnić w oparciu o wyraźny rozdział rachunkowości.

Działalność gospodarcza niebędąca działalnością pomocniczą – działalność nie będąca działalnością pomocniczą prowadzoną przez beneficjenta i partnera przy wykorzystaniu infrastruktury stworzonej przy wsparciu ze środków Działania 2.1. (także Działania 2.2) POPC to:

1. Każda działalność gospodarcza prowadzona przy użyciu infrastruktury, jeśli wydajność infrastruktury przeznaczona na jej wykonywanie przekracza 20% rocznej wydajności infrastruktury (kryterium ilościowe).
2. Działalność gospodarcza wykonywana przy użyciu infrastruktury, jeśli nie jest bezpośrednio powiązana z eksploatacją infrastruktury lub nie jest niezbędna do eksploatacji infrastruktury lub nieodłącznie związana z podstawowym wykorzystaniem infrastruktury o charakterze niegospodarczym (kryterium jakościowe).

W Metodologii szacowania wysokości dofinansowania (Rozdział 5.3.) zawarto wskazówki dotyczące rozróżnienia działalności gospodarczej będącej i niebędącej działalnością pomocniczą (w ujęciu jakościowym) na użytek projektów, które mogą być realizowane przy wykorzystaniu wsparcia w ramach działania 2.1 POPC (także działanie 2.2), w niektórych sektorach:

1)      Działalność w tzw. publicznym systemie usług:

a)      Publiczny system ochrony zdrowia,

b)      Publiczne system szkolnictwa wyższego

2)      Działalność badawczo-rozwojowa

3)      Realizacja usług na zamówienie przez podmioty publiczne

 

Definicja: infrastruktura badawcza oznacza obiekty, zasoby i powiązane z nimi usługi, które są wykorzystywane przez środowisko naukowe do prowadzenia badań naukowych w swoich dziedzinach; definicja ta obejmuje wyposażenie naukowe lub zestaw instrumentów, zasoby oparte na wiedzy, takie jak zbiory, archiwa lub uporządkowane informacje naukowe, infrastrukturę dostępową opartą na technologiach informacyjno-komunikacyjnych, taką jak sieć „Grid”, infrastrukturę komputerową, oprogramowanie i infrastrukturę łączności, oraz wszelkie inne unikalne środki niezbędne do prowadzenia badań naukowych. Infrastruktury badawcze tego typu mogą być zlokalizowane w jednej placówce lub „rozproszone”. W zakres infrastruktury badawczej wchodzą wszystkie elementy projektu, które są konieczne do prowadzenia badań naukowych niemniej należy mieć na uwadze, że finansowanie publiczne zwykłej infrastruktury (takiej, jak restauracje, sklepy lub płatne parkingi), znajdującej się w otoczeniu obiektów wykorzystywanych niemal wyłącznie do prowadzenia działalności niegospodarczej, zazwyczaj nie wywiera żadnego wpływu na wymianę handlową między państwami członkowskimi, ponieważ ta zwykła infrastruktura raczej nie będzie przyciągać klientów z innych państw członkowskich i jest mało prawdopodobne, aby wpływ jej finansowania na inwestycje transgraniczne lub przedsiębiorczość transgraniczną był większy niż marginalny. Oznacza to, że „zwykła infrastruktura znajdująca się w otoczeniu obiektów wykorzystywanych niemal wyłącznie do prowadzenia działalności niegospodarczej” jest traktowana jako autonomiczny typ infrastruktury.

Wykorzystywanie infrastruktury badawczej do „pomocniczej” działalności gospodarczej związanej z działalnością gospodarczą inna niż badania:

Zgodnie z definicją pomocniczej działalności gospodarczej zawartą w unijnych aktach prawnych i innych dokumentach regulujących kwestie związane z udzielaniem pomocy publicznej w perspektywie finansowej 2014 - 2020, jeśli organizacja prowadząca badania lub infrastruktura badawcza prowadzi niemal wyłącznie działalność niegospodarczą, jej finansowanie może być w całości nieobjęte zasadami pomocy państwa, pod warunkiem że jej działalność gospodarcza ma charakter czysto pomocniczy, tj. odpowiada działalności, która jest bezpośrednio związana z funkcjonowaniem danej organizacji prowadzącej badania lub infrastruktury badawczej i konieczna do jej funkcjonowania lub nieodłącznie związana z jej główną działalnością niegospodarczą oraz która ma ograniczony zakres. Do celów niniejszych wytycznych Komisja uznaje, że ma to miejsce, kiedy w ramach działalności gospodarczej wykorzystuje się dokładnie te same nakłady (np. materiały, wyposażenie, siłę roboczą i aktywa trwałe) co w przypadku działalności niegospodarczej oraz kiedy zasoby przeznaczane rocznie na działalność gospodarczą nie przekraczają 20% całkowitych rocznych zasobów danego podmiotu.

Z powyższego wynika, że aby działalność prowadzona na danej infrastrukturze mogła być uznana za działalność o czysto pomocniczym charakterze konieczne jest spełnienie dwóch warunków:

1. Działalność taka musi być bezpośrednio związana z funkcjonowaniem danej organizacji/infrastruktury i konieczna do jej funkcjonowania lub nieodłącznie związana z jej główną działalnością niegospodarczą - działalność gospodarcza pochłania takie same nakłady jak podstawowa działalność o charakterze niegospodarczym, takie jak materiały, sprzęt, siła robocza lub aktywa trwałe.
2. Działalność taka musi mieć ograniczony zakres – zasoby przeznaczane rocznie na działalność gospodarczą nie przekraczają 20% całkowitych rocznych zasobów (wydajności) danego podmiotu.

W związku z tym, zakres działalności, która może być uznana za działalność pomocniczą jest bardzo ograniczony i ściśle związany z przeznaczeniem konkretnej infrastruktury. Mając powyższe na względzie, nie jest możliwe uznanie działalności dydaktycznej, szkoleniowej, czy polegającej na najmie w zakresie innym niż wskazany w pkt 1 za działalność o charakterze pomocniczym.

Działalność polegająca na realizowaniu przez podmioty publiczne usług na zamówienie:

1. Dotyczy projektów realizowanych w ramach Działania 2.1 POPC.
2. Kwalifikacja danej usługi do kategorii działalności gospodarczej lub niegospodarczej nie nastręcza większych trudności.
3. Charakter usługi determinują przepisy prawa. Przykład: badania statystyczne nieobjęte programem badań statystycznych statystyki publicznej prowadzone przez GUS na podstawie indywidualnych zamówień (art. 21 ustawy o statystyce publicznej).
4. Udzielenie wsparcia podmiotom publicznym prowadzącym taką dodatkową działalność gospodarczą będzie wymagało dokonania uprzedniej analizy charakteru tej działalności oraz oszacowania wysokości dofinansowania na zasadach określonych w Metodologii szacowania wysokości dofinansowania (Rozdział 6).

Szacowanie wartości dofinansowania:

1. Beneficjenci wsparcia w ramach Działania 2.1 POPC (także działania 2.2) w zdecydowanej większości przypadków nie będą w ogóle prowadzili działalności gospodarczej.
2. W przypadku występowania działalności gospodarczej u beneficjenta projektu (lub partnera) konieczne jest dokonanie analizy (przed złożeniem wniosku) oraz zadeklarowanie (na etapie składania wniosku) czy działalność gospodarcza prowadzona na przedmiocie (produkcie) projektu będzie lub nie będzie miała charakteru pomocniczego.
3. W przypadku złożenia takiej deklaracji konieczne będzie oszacowanie wartości dofinansowania zgodnie z jedną z dwóch metodyk opisanych w Metodologii szacowania wysokości dofinansowania:
   • metodyką przestrzegania pułapu działalności pomocniczej (metodyka pierwsza) lub 
   • metodyką kształtowania się pułapu działalności niegospodarczej oraz gospodarczej niebędącej działalnością pomocniczą (metodyka druga)
4. Stosowanie mechanizmu zwrotu środków określonego w umowie o dofinansowanie wyłącza konieczność stosowania zwrotu środków finansowych w trybie art. 207 ustawy o finansach publicznych – zrównanie sytuacji prawnej beneficjentów posiadających status państwowej jednostki budżetowej (PJB) oraz nie posiadających tego statusu.
5. Beneficjent (oraz partner) zobowiązani są do realizacji w cyklu rocznym obowiązku sprawozdawczego z kształtowania się pułapu działalności gospodarczej będącej lub niebędącej działalnością pomocniczą, do której wykorzystywano wytworzoną w projekcie infrastrukturę.
6. Sprawozdanie z wykorzystywania dotowanej infrastruktury lub systemu mogą być sporządzane w formie tabel opracowywanych w arkuszu kalkulacyjnym.
7. Ewentualny zwrot kwoty wynikającej z przekroczenia pułapu działalności pomocniczej lub zadeklarowanej działalności gospodarczej następuje w terminie określonym w umowie o dofinansowanie projektu lub aneksie, jednak nie później niż 60 dni po zakończeniu roku.
8. W przypadku przekroczenia ww. terminu podmiot otrzymujący wsparcia uiszcza kwotę zwrotu powiększoną o odsetki od należności publicznych naliczane zgodnie z zasadami określonymi w art. 207 ustawy o finansach publicznych.
9. Niezależnie od zwrotu wynikającego z przekroczenia odpowiedniego pułapu, beneficjent lub partner może być zobowiązany do dokonania innych zwrotów, np. zwrot podatku VAT, zwrot wynikający z rekalkulacji luki w finansowaniu.

Metodyki szacowania wysokości dofinansowania – cechy wspólne:

1. Monitorowanie pułapów działalności dla potrzeb stosowania metodyki opiera się o jeden wybrany wskaźnik, niezmienny (co do zasady) przez cały okres monitorowania wykorzystania przedmiotu projektu. Wskaźnikami tymi mogą być przykładowo:
   • czas pracy maszyny, systemu,
   • roboczogodziny osób pracujących przy obsłudze infrastruktury, systemu,
   • przychód uzyskany z przedmiotu infrastruktury – wyjątkowo, gdy nie jest możliwe zastosowanie żadnego innego wskaźnika.

Wybór wskaźnika należy do beneficjenta i powinien znaleźć odzwierciedlenie w postanowieniach umowy o dofinansowanie projektu.

Monitorowanie wykorzystywania wytworzonej w ramach projektu infrastruktury odbywa się przez okres amortyzacji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, przy czym możliwe są dwa podejścia:

1. Przyjęcie najdłuższego okresu amortyzacji (podejście „prostsze”).
2. Przyjęcie okresów blokowych, dla określonych grup środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych (podejście „trudniejsze”).

Obowiązek monitorowania powstaje wraz z początkiem okresu amortyzacji (a nie rozpoczęcia działalności gospodarczej przy wykorzystaniu danych aktywów).

Metodyka postępowania w przypadku działalności pomocniczej:

Metodyka postępowania w przypadku przekroczenia pułapu 20% działalności pomocniczej w danym roku:

1. Krok 1 – wyliczenie kwoty finansowania publicznego przypadającego na finansowanie działalności podstawowej (niegospodarczej; FPDNG) w danym roku: FPDNG: DNG x 100% x RKK FPDNG = 75% x 100% x 100 000 EUR = 75 000 EUR
2. Krok 2 – określenie wielkości finansowania publicznego przypadającego na finansowanie działalności gospodarczej (FPDG) w roku, w którym przekroczenie nastąpiło: FPDG: DG x RKK FPDG = 25% x 100 000 EUR = 25 000 EUR

1)      Brak możliwości legalizacji wsparcia na działalność gospodarczą na podstawie przepisów o pomocy publicznej (Rozporządzenia KE nr 651/2014)

2)      Możliwość legalizacji udzielonego wsparcia na podstawie przepisów o pomocy de minimis (Rozporządzenie KE nr 1407/2013) – ograniczenie kwotowe i temporalne

3)      Zwrot dofinansowania (w części przypadającej na „całą” działalność gospodarczą a nie w części przekraczającej próg 20% działalności pomocniczej)

Wybór pomiędzy legalizacją pomocy publicznej a zwrotem dofinansowania powinien być pozostawiony beneficjentowi (partnerowi)!

Metodyka postępowania w przypadku działalności gospodarczej niebędącej działalnością pomocniczą:

1. W przypadku prowadzenia przez beneficjenta (partnera) działalności gospodarczej niemającej charakteru pomocniczego konieczne jest zadeklarowanie tego faktu już na etapie składania wniosku
2. We wniosku należy z wyprzedzeniem dokonać kalkulacji i zadeklarować udział działalności gospodarczej w działalności prowadzonej przez beneficjenta (partnera) w celu dokonania stosownego obniżenia wysokości dofinansowania przez podmiot udzielający wsparcia
3. Mechanizm obniżania dofinansowania, jak również ewentualnego zwrotu części udzielonego dofinansowania w związku z przekroczeniem zadeklarowanego progu działalności gospodarczej dotyczy wszystkich kategorii wydatków kwalifikowalnych w projekcie (nie tylko wydatków na wytworzenie infrastruktury)

Przykład działalności gospodarczej niebędącej działalnością pomocniczą został przedstawiony przez Centrum Projektów Polska Cyfrowa w Zgodność projektów 2.1 z zasadami udzielania pomocy publicznej - zastosowanie „Metodologii szacowania wysokości dofinansowania w związku z prowadzeniem przez Beneficjenta działania 2.1 i 2.2 Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa na lata 2014 - 2020 działalności gospodarczej w rozumieniu unijnym” (wersja 4.0 z dnia 01.09.2017 r.)

 

Autorka: Joanna Wieczorek

 

Artykuły powiązane: