Prokuratura Regionalna w Gdańsku

Ponownie wykonana analiza materiału dowodowego oraz zarzutów aktu oskarżenia doprowadziła do wniosku, że oskarżeni korzystali z prawa do wolności wypowiedzi, gwarantowanej wszystkim obywatelom Rzeczypospolitej Polskiej normami art. 54 ust 1 Konstytucji, art. 10 ust 1 i 2 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, art. 19 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, art. 17 i 19 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych.

Ugruntowana linia orzecznicza Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wskazuje, że prawo swobody wypowiedzi zezwala każdemu obywatelowi na głoszenie nie tylko takich poglądów, które z uwagi na ich treść i formę są odbierane przychylnie lub neutralnie, ale także na głoszenie takiego przekazu, który część społeczeństwa może oburzać, razić czy wręcz niepokoić i prowokować do dyskusji. Jednak w demokratycznym państwie prawa obywatele muszą zaakceptować, że w przestrzeni publicznej pojawiają się nie tylko poglądy o treści łagodnej, lecz również szokujące, czy wręcz prowokacyjne. Prezentowanie tych poglądów jest legalne i nie może spotykać się z ingerencją organów ścigania i prawa karnego, dopóki sposób ich przekazu nie nosi cech przemocy lub nawoływania do przestępstwa, a także dopóki nie ma na celu obrażenia grup osób lub kogokolwiek indywidualnie. Z zebranych dowodów jednoznacznie wynika, że tego typu negatywnych zachowań, oskarżeni się nie dopuścili.

Przedmiot postępowania

Ustalenia śledztwa wykazały, że w okresie od 30 września do 10 października 2016 r., zespół muzyczny „Behemoth” odbywał trasę koncertową „Rzeczpospolita Niewierna”. Na plakacie promującym tę trasę, został przedstawiony biały orzeł bez korony. Zamiast niej z głowy ptaka wyrastały diabelskie rogi. W postać orła były wpisane dwa węże oraz czaszki i odwrócony krzyż, a cała grafika była umieszczona na czerwonym tle.

Analiza prawna

Prokurator i oskarżeni pozostawali w sporze co do najistotniejszej kwestii, tj. oceny, czy plakat ten powstał jako przetworzenie godła RP lub „wizerunku orła białego” będącego częścią godła, czy też była to wizja artystyczna, nieodnosząca się do symbolu narodowego. Oskarżeni prezentowali pogląd dozwolonej swobody artystycznego przekazu, natomiast prokurator używał określenia „Orzeł Biały”, przypisując spornej grafice cechę „symbolu Rzeczypospolitej Polskiej”, w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 roku o godle, barwach i hymnie RP oraz o pieczęciach państwowych. Przyjmował, że orzeł na plakacie jest tożsamy z „innym znakiem państwowym” i podlega ochronie na podstawie art. 137 § 1 kk. Należało zatem bezspornie rozstrzygnąć, co to jest godło państwowe, a nade wszystko ocenić, czy zawiera je w sobie kwestionowana grafika.

Art. 28 ust. 1 Konstytucji RP stanowi, że godłem Rzeczypospolitej Polskiej jest wizerunek orła białego w koronie w czerwonym polu. Powyższy zapis znajduje doprecyzowanie w ustawie z dnia 31 stycznia 1980 roku w art. 2 ust 1, gdzie stwierdza się, że godłem RP jest „wizerunek orła białego ze złotą koroną na głowie zwróconej w prawo, z rozwiniętymi skrzydłami, z dziobem i szponami złotymi, umieszczony w czerwonym polu tarczy”. Odnosząc powyższą, bardzo precyzyjną definicję godła do spornej grafiki, Prokurator uznał, że kwestionowana grafika jest tworem artystycznym, nie jest natomiast godłem RP.

Tym samym w niniejszej sprawie brak jest przedmiotu, którego mogłaby dotyczyć zarzucana oskarżonym czynność sprawcza. Innymi słowy, oskarżeni nie mogli dopuścić się znieważenia godła RP, bowiem analizowana grafika godłem nie była. Podkreślić również należy, że analiza procesu twórczego spornej instalacji artystycznej, ponad wszelką wątpliwość wykazała, że omawiany wytwór nie powstał w wyniku przekształcenia godła RP, a co najwyżej do godła nawiązuje.

Prokurator Regionalny w Gdańsku uznał, że akt oskarżenia w dacie jego podpisania został oparty na niekompletnym oraz na wadliwie ocenionym materiale dowodowym. Obecnie całość zgromadzonego materiału dowodowego przemawia za tym, że oskarżeni nie wypełnili znamion przedmiotowych i podmiotowych przestępstwa określonego w art. 137 § 1 kk, zatem konieczne i właściwe było odstąpienie od dalszego popierania skargi. 

Jeśli oskarżeni zgodzą się na cofnięcie przez prokuratora aktu oskarżenia, to powstanie tzw. „ujemna przesłanka procesowa” w postaci braku skargi uprawnionego oskarżyciela. Zgodnie z art. 17 § 1 pkt 9 kpk, będzie to skutkowało koniecznością umorzenia postępowania przez sąd. W wypadku odmowy wyrażenia zgody na cofnięcie aktu oskarżenia, postępowanie przed Sądem Okręgowym w Gdańsku będzie kontynuowane. Wówczas zostanie przeprowadzone pełnowymiarowa rozprawa, która zakończy się wydaniem wyroku.

Zarzuty aktu oskarżenia

Adam „Nergal” Darski został oskarżony o to, że:

w okresie od 18 stycznia 2016 roku do 9 października 2016 roku na terenie Polski, w tym w Gdańsku, w związku z promocją polskiej trasy koncertowej zespołu muzycznego Behemoth o nazwie „Rzeczpospolita Niewierna”, publicznie znieważył ustanowione na podstawie treści art. 28 ust 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku  oraz na podstawie treści art. 2 ust 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 roku o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych godło Rzeczypospolitej Polskiej a także inny znak państwowy w postaci Orła Białego, symbolizujący dostatecznie wyraźnie Państwo Polskie i wskazany w treści art. 1 ust 1 Ustawy z dnia 31 stycznia 1980 roku o godle, barwach i hymnie RP oraz o pieczęciach państwowych, jako symbolu Rzeczypospolitej Polskiej, w ten sposób, iż zlecił stworzenie projektu graficznego mającego promować trasę koncertową, w którym to projekcie wykorzystano i celowo przekształcono wzór Godła Rzeczypospolitej Polskiej wprowadzając do wzoru elementy i symbole kojarzone jako satanistyczne i antychrześcijańskie celem nadania wizerunkowi Godła Rzeczypospolitej Polskiej i Orła Białego treści ideowej całkowicie różnej od właściwej mu historyczno – państwowej, a nawiązującej do ideologii satanizmu, dążąc tym samym do sprowadzenia znaku polski do symbolu satanistycznego zła, a następnie zlecił osobom współpracującym przy realizacji trasy koncertowej rozpowszechnienie stworzonej grafiki w przestrzeni publicznej, w tym sieci Internet m. in. na stronach internetowych: behemoth.pl, behemoth-store.pl, facebook.com/behemoth/, facebook.com/BehemothPOL/,

tj. o czyn z art. 137 § 1 kk,

Maciej G., został oskarżony o to, że:

w nieustalonym dokładnie okresie czasu nie wcześniej niż od 18 stycznia 2016 a nie później niż do 10 kwietnia 2017 roku w Gdańsku, publicznie znieważył ustanowione na podstawie treści art. 28 ust 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku  oraz na podstawie treści art. 2 ust 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 roku o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych godło Rzeczypospolitej Polskiej a także inny znak państwowy w postaci Orła Białego, symbolizujący dostatecznie wyraźnie Państwo Polskie i wskazany w treści art. 1 ust 1 Ustawy z dnia 31 stycznia 1980 roku o godle, barwach i hymnie RP oraz o pieczęciach państwowych, jako symbolu Rzeczypospolitej Polskiej, w ten sposób, iż stworzony uprzednio, w ramach promocji trasy koncertowej zespołu Behemoth o nazwie „Rzeczpospolita Niewierna”, projekt graficzny w którym to projekcie wykorzystano i celowo przekształcono wzór godła Rzeczypospolitej Polskiej wprowadzając do wzoru elementy i symbole kojarzone jako satanistyczne i antychrześcijańskie celem nadania wizerunkowi godła RP treści ideowej całkowicie różnej od właściwej mu historyczno – państwowej, a nawiązującej do ideologii satanizmu, dążąc tym samym do sprowadzenia znaku polski do symbolu satanistycznego zła, rozpowszechnił w przestrzeni publicznej - sieci Internet w szczególności na prowadzonej przez niego stronie internetowej behemoth.pl, gdzie w dniu 23 marca 2016 roku umieścił grafikę zawierającą wizerunek orła a także stronie internetowej behemoth-store.pl, na której to umieścił zdjęcia oferowanych do sprzedaży produktów zawierających znieważony wizerunek godła polskiego, w tym zdjęcia plakatów, odzieży,

tj. o czyn z art. 137 § 1 kk,

Rafał W., został oskarżony o to, że:

w okresie od 18 stycznia 2016 roku do 30 kwietnia 2016 roku w Poznaniu, działając w zamiarze aby Adam Darski dokonał czynu zabronionego polegającego na publicznym znieważeniu ustanowionego na podstawie treści art. 28 ust 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku  oraz na podstawie treści art. 2 ust 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 roku o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych godła Rzeczypospolitej Polskiej, a także innego znaku państwowego w postaci Orła Białego, symbolizującego dostatecznie wyraźnie Państwo Polskie i wskazany w treści art. 1 ust 1 Ustawy z dnia 31 stycznia 1980 roku o godle, barwach i hymnie RP oraz o pieczęciach państwowych, jako symbol Rzeczypospolitej Polskiej, swoim zachowaniem ułatwił mu jego popełnienie, w ten sposób, iż przyjął od Adama Darskiego zlecenie stworzenia projektu graficznego mającego promować trasę koncertową zespołu muzycznego Behemoth o nazwie „Rzeczpospolita Niewierna”, a następnie stworzył wskazany projekt graficzny w którym to wykorzystał i celowo przekształcił wzór godła Rzeczypospolitej Polskiej wprowadzając do wzoru elementy i symbole kojarzone jako satanistyczne i antychrześcijańskie celem nadania wizerunkowi godła RP treści ideowej całkowicie różnej od właściwej mu historyczno – państwowej, a nawiązującej do ideologii satanizmu, dążąc tym samym do sprowadzenia znaku polski do symbolu satanistycznego zła, a następnie przedmiotowy projekt przekazał celem jego upublicznienia, w tym w sieci Internet,

tj. o czyn z art. 18 § 3 kk, w zw. z art. 137 § 1 kk.

Kalendarium sprawy

1. 29 września 2016 r., wszczęcie śledztwa w Prokuraturze Rejonowej Gdańsk - Śródmieście w Gdańsku; zawiadomienia złożyli: Marek Dudziński (ówcześnie radny dzielnicy Gdynia‑Karwiny), Ogólnopolski Komitet Obrony przed Sektami i Przemocą, z siedzibą w Szklarskiej Porębie (zawiadomienie podpisali Ryszard Nowak i Stanisława Filipowicz‑Suchy), Stanisław Pięta (ówcześnie poseł na Sejm RP, Klub Parlamentarny PiS),
2. 22 grudnia 2017 r., akt oskarżenia PR 3 Ds. 204.2016 Prokuratury Rejonowej Gdańsk - Południe w Gdańsku, skierowany do Sądu Okręgowego w Gdańsku (sygn. IV K 270/17),
3. 16 lutego 2018 r., pisemna odpowiedź obrońcy oskarżonych na akt oskarżenia, wraz z wnioskiem o skierowanie sprawy na posiedzenie celem jej umorzenia, z powodu oczywistego braku faktycznych podstaw oskarżenia – wniosku nie uwzględniono,
4. 16 kwietnia 2018 r., wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku, sygn. IV K 270/17 – uniewinnienie oskarżonych,
5. 23 maja 2018 r., apelacja Prokuratora Prokuratury Rejonowej Gdańsk - Śródmieście w Gdańsku,
6. 20 września 2018 r., wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, sygn. II AKa 200/18; Sąd uchylił wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku, z 16 kwietnia 2018 r., sygn. IV K 270/17 i przekazał sprawę temu Sądowi do ponownego rozpoznania,
7. 12 grudnia 2018 r., zwrot sprawy z SO w Gdańsku (XIV K 189/18) do Prokuratury, celem uzupełnienia istotnych braków postępowania (konieczność powołania biegłych z zakresu heraldyki oraz kulturoznawstwa),
8. 20 maja 2019 r., przejęcie sprawy z Prokuratury Rejonowej Gdańsk - Śródmieście w Gdańsku do Prokuratury Okręgowej w Gdańsku (PO I Ds. 50.2019),
9. 23 lipca 2019 r., przejęcie sprawy z Prokuratury Okręgowej w Gdańsku do Prokuratury Regionalnej w Gdańsku (RP I Ds. 26.2019),
10. 18 listopada 2019 r., akt oskarżenia RP I Ds. 26.2019 Prokuratury Regionalnej w Gdańsku, skierowany do Sądu Okręgowego w Gdańsku (sygn. XIV K 190/19),
11. 11 sierpnia 2020 r., zwrot sprawy z SO w Gdańsku (XIV K 190/19) do Prokuratury Regionalnej w Gdańsku, celem uzupełnienia istotnych braków postępowania (konieczność powołania kolejnego biegłego z zakresu heraldyki),
12. 06 maja 2022 r., wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku, sygn. XIV K 190/19 – uniewinnienie oskarżonych,
13. 08 czerwca 2022 r., apelacja Prokuratora Prokuratury Regionalnej w Gdańsku,
14. 05 lutego 2024 r., wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, sygn. II AKa 260/22; Sąd uchylił wyrok uniewinniający Sądu Okręgowego w Gdańsku, z 06 maja 2022 r., sygn. XIV K 190/19 i przekazał sprawę temu Sądowi do ponownego rozpoznania,
15. 22 sierpnia 2024 r. – planowane posiedzenie wstępne Sądu Okręgowego w Gdańsk (sygn. IV K 42/24), w celu organizacji rozprawy głównej.

 

prok. Mariusz Marciniak – p.o. Rzecznik Prasowy Prokuratury Regionalnej w Gdańsku