Informacja zawiera ocenę realizacji procesu zmian w sektorze górnictwa węgla kamiennego, w porównaniu do założonych planów. W dokumencie zawarto także propozycję zmiany Programu dla sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce, która wynika z Umowy Społecznej podpisanej 28 maja 2021 r.

W zmienionym Programie ujęto założenia Nowego Systemu Wsparcia dla sektora górnictwa węgla kamiennego w postaci:

• dopłat do redukcji zdolności produkcyjnych finansowanych ze środków z budżetu państwa;
• odroczenia i umorzenia zobowiązań pieniężnych przedsiębiorstw górniczych objętych systemem wsparcia powstałych w stosunku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Polskiego Funduszu Rozwoju S.A.;
• środków finansowych na pokrycie kosztów fizycznej likwidacji kopalń i tzw. kosztów nadzwyczajnych, czyli głównie osłon socjalnych dla górników.

Wprowadzenie rozwiązań dotyczących dopłat do redukcji zdolności produkcyjnych oraz umorzeń pozwoli na uniknięcie niekontrolowanej upadłości tych spółek, co z kolei pozwoli na racjonalną i kontrolowaną transformację. Działania te są realizacją Umowy Społecznej z 28 maja 2021 r.

Umowa ze stroną społeczną

• W związku z niekorzystną sytuacją rynkową oraz zaostrzającą się polityką Komisji Europejskiej wobec węgla wypracowana została Umowa Społeczna regulująca funkcjonowanie sektora górnictwa węgla kamiennego.
• Przyjęte propozycje chronią pracowników kopalń, a jednoczenie zapewniają maksymalny poziom bezpieczeństwa energetycznego Polski oraz umożliwiają transformację regionów górniczych. Umowa zawiera zapisy dotyczące mechanizmu finansowania spółek sektora górnictwa węgla kamiennego, indeksacji wynagrodzeń, zasad budowy i wdrażania instalacji tzw. czystego węgla, powołania specjalnego Funduszu Transformacji Śląska, gwarancji zatrudnienia oraz pakietu świadczeń socjalnych dla pracowników likwidowanych Jednostek Produkcyjnych.
• Kluczowym elementem umowy jest pakiet osłon socjalnych dla pracowników z likwidowanych kopalń. Pakiet ten zawiera m.in. urlop górniczy, urlop przeróbkarski oraz jednorazową odprawę. Przyjęte rozwiązania mają zagwarantować stabilizację na śląskim rynku pracy. Jednocześnie w dokumencie ustalono terminy zakończenia eksploatacji węgla kamiennego w poszczególnych kopalniach w perspektywie do końca 2049 r.

Zmiany w programie dla sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce

• Program został dostosowany do postanowień Umowy Społecznej oraz zapisów zawartych w dokumencie Polityka energetyczna Polski do 2040 r.
• Nowym celem głównym programu będzie sprawiedliwa transformacja sektora górnictwa węgla kamiennego z założeniem stopniowej likwidacji branży wydobywczej węgla energetycznego, w oparciu o mechanizmy wsparcia publicznego.
• Program podzielony jest, tak jak dotychczas, na dwie części, tj. część diagnostyczną i analityczną oraz część wykonawczą zawierającą cele szczegółowe i działania. W części pierwszej programu dokonano aktualizacji danych statystycznych z uwzględnieniem zmian, które miały miejsce do końca 2020 r. Zaktualizowano także strukturę organizacyjno-własnościową sektora.
• Zawarto nowe prognozy zapotrzebowania na węgiel kamienny, które zostały przyjęte na bazie prognoz z Polityki Energetycznej Polski 2040. Dokonano także aktualizacji analizy strategicznej sektora.