Szczyt szefów rządów krajów Grupy Wyszehradzkiej i 30. rocznica powstania V4 przypada w okresie polskiej prezydencji, która trwa od lipca 2020 r. do czerwca 2021 r. Główne uroczystości jubileuszowe odbywają się na krakowskim Wawelu. Premierzy państw V4 podpisali dwie deklaracje zacieśniające dalszą współpracę Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Czeskiej, Węgier i Republiki Słowackiej.

30-lecie Grupy Wyszehradzkiej

Grupa Wyszehradzka V4 to zrzeszenie Polski, Czech, Słowacji i Węgier, którego głównym założeniem jest szeroka współpraca. Zrzeszenie powstało 30 lat temu. 15 lutego 1991 r. podpisano „Deklarację o współpracy Czeskiej i Słowackiej Republiki Federacyjnej, Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Węgierskiej w dążeniu do integracji europejskiej” przez prezydentów Polski i Czechosłowacji oraz premiera Węgier w Wyszehradzie. Szczyt w Krakowie stanowi kulminacyjny punkt obchodów 30. rocznicy współpracy wyszehradzkiej. Wcześniej, w ramach obchodów trzydziestolecia V4 miały już miejsce wideokonferencja przewodniczących parlamentów V4 (12.01) oraz szczyt prezydentów V4 na Mierzei Helskiej (9-10.02).

Deklaracja Rocznicowa

Podpisana w ramach uroczystości jubileuszowych deklaracja rocznicowa jest potwierdzeniem pomyślnie rozwijającej się współpracy państw  V4 na przestrzeni ostatnich 30 lat. Szefowie rządów deklarują gotowość do dalszych wysiłków na rzecz powodzenia projektu europejskiego w oparciu o bezpieczną, dostatnią i stabilną Unię Europejską, ale też podkreślają wsparcie V4 dla integracji państw Bałkanów Zachodnich z Unią Europejską oraz rozwój Partnerstwa Wschodniego Unii Europejskiej. Poniżej przedstawiamy jej treść:

Deklaracja Premierów Republiki Czeskiej, Węgier, Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Słowackiej  z okazji 30. rocznicy Grupy Wyszehradzkiej

Kraków, 17 lutego 2021 r.

My, Premierzy państw Grupy Wyszehradzkiej (V4) – Republiki Czeskiej, Węgier, Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Słowackiej, spotkawszy się z okazji 30. rocznicy podpisania Deklaracji Wyszehradzkiej z udziałem Przewodniczącego Rady Europejskiej,

Przywołując Deklarację o współpracy Czeskiej i Słowackiej Republiki Federacyjnej, Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Węgierskiej w dążeniu do integracji europejskiej z 15 lutego 1991 r.,

Uznając z satysfakcją, że w czasie ostatnich 30 lat współpraca wyszehradzka rozwijała się pomyślnie w oparciu o stale rozwijającą się przyjaźń i dobrosąsiedzkie relacje pomiędzy naszymi narodami, nasze wspólne wartości i interesy, poszanowanie praw człowieka, podstawowych wolności i praworządności, jak również zgodnie ze strategicznymi zasadami, które przyświecały powołaniu Grupy Wyszehradzkiej w 1991 r., tj.: przezwyciężenie spuścizny totalitaryzmu i komunizmu, poprawa wzajemnego zrozumienia, współpraca i stosunki międzyludzkie wśród państw V4, jak również zapewnienie przystąpienia przez nasze kraje do Unii Europejskiej i NATO,

Odnotowując, że Grupa Wyszehradzka jest uznawana w Europie i na świecie jako wiarygodny partner oraz symbol udanej transformacji politycznej i gospodarczej, ważny filar historycznego projektu zjednoczenia Europy, jak również przykład skutecznej współpracy regionalnej w ramach Unii Europejskiej, mającej swój wkład w jej dalszy rozwój, w tym we współkształtowanie jej poszczególnych polityk, i wzmacniającej konkurencyjność gospodarczą kontynentu,

Potwierdzając rosnącą rolę Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego, ustanowionego w 2000 r. jako emblematyczna instytucja współpracy wyszehradzkiej promująca relacje międzyludzkie, która umożliwiła przedstawicielom społeczeństwa obywatelskiego realizację ponad 6 tysięcy wspólnych projektów w Europie Środkowej, regionie Partnerstwa Wschodniego oraz Bałkanów Zachodnich, a także wzmocnienie mobilności i współpracy pomiędzy studentami, naukowcami, innowatorami, artystami, a także władzami lokalnymi,

Przywołując ponadto utworzenie w 2015 r. Wyszehradzkiego Instytutu Patentowego w celu wzmocnienia współpracy regionalnej w obszarze własności intelektualnej i innowacji,

Z zadowoleniem przyjmując znaczącą wartość dodaną, jaką Grupa Wyszehradzka nieustanie wnosi nie tylko we wzmacnianie wzajemnego zrozumienia i współpracy pomiędzy naszymi państwami i społeczeństwami, ale także jako platforma skutecznie promująca nasze wspólne interesy jako aktywnych i wiarygodnych członków Unii Europejskiej i Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego,

Deklarując naszą gotowość do dalszych wspólnych wysiłków na rzecz powodzenia projektu europejskiego w oparciu o nasz wspólny cel jakim jest bezpieczna, dostatnia i stabilna Unia Europejska, składająca się z silnych i odpornych Państw Członkowskich wspieranych przez skuteczne instytucje europejskie, które działają w oparciu o zasady równości, wzajemnego szacunku, pomocniczości i proporcjonalności,

Podkreślając silne wsparcie państw V4 dla integracji państw Bałkanów Zachodnich z Unią Europejską, jak również aktywny wkład w powołanie i rozwój Partnerstwa Wschodniego Unii Europejskiej jako ważnego filaru Europejskiej Polityki Sąsiedztwa,

Podkreślając zobowiązanie państw V4 do osiągnięcia neutralności klimatycznej przez UE do 2050 r. poprzez wykorzystanie wszystkich dostępnych technologii nisko- i zeroemisyjnych,

Podkreślając kluczową rolę NATO w zapewnieniu bezpieczeństwa obszaru euroatlantyckiego oraz wkład we wzmacnianie jego zdolności odstraszających, zbiorowej obrony oraz reagowania na zagrożenia z wszelkich kierunków, jak również potrzebę dalszego wzmacniania partnerstwa transatlantyckiego oraz nasze wsparcie dla ciągłej adaptacji zdolności odstraszania i obrony NATO, jak również zwiększania mobilności wojskowej w naszym regionie,

Uznając wartość i znaczenie współpracy regionalnej oraz solidarności europejskiej, szczególnie w czasie kryzysów, co pokazała pomoc humanitarna wspólnie udzielona państwom trzecim oraz powołanie Centrum Wymiany Informacji V4 ds. COVID-19 w czasie pandemii COVID-19, jak również wspólne stanowisko V4 w sprawie wzmocnienia zewnętrznych granic UE oraz projekty pomocowe i rozwojowe w Afryce w czasie kryzysu migracyjnego,

Mając na względzie nasze wspólne wysiłki na rzecz wzmocnienia sieci połączeń w naszej części Europy, w tym w szczególności przebiegających przez region europejskich korytarzy północ-południe w obszarze infrastruktury transportowej i energetycznej, ułatwiających transgraniczne połączenia transportowe i pogłębiających spójność transportową pomiędzy regionami również poprzez wspólne uczestnictwo w Inicjatywie Trójmorza,

Uznając ponadto wkład projektów współpracy regionalnej w integrację europejską,

Przekonani o wartości dodanej inkluzywnej współpracy z innymi europejskimi i pozaeuropejskimi partnerami w ramach formatu V4+,

1. Potwierdzamy nasz zamiar, by wspierać dalsze wzmacnianie naszej wzajemnej współpracy międzyrządowej i międzyludzkiej dla dobra naszych obywateli i krajów, jak również Unii Europejskiej i NATO, oraz zapewnić skuteczną komunikację o naszych wspólnych działaniach, w tym poprzez obecność w Internecie;
2. Zgadzamy się kontynuować ścisłą współpracę wyszehradzką w walce z pandemią COVID-19 oraz podejmować działania ułatwiające wyjście z kryzysu wywołanego pandemią;
3. Postanawiamy kontynuować ścisłą współpracę w obszarach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, w tym poprzez koordynację i wypracowywanie wspólnych stanowisk w ramach UE, aby razem stawić czoła wyzwaniom, przed jakimi stoją nasze społeczeństwa, oraz przyczynić się do określania wspólnych europejskich celów, w tym w następujących obszarach:
    

Społeczeństwo, gospodarka i innowacje
 

• dalsze poszerzanie i pogłębianie jednolitego rynku Unii Europejskiej, usuwanie barier hamujących wzrost,
• młodzież, mobilność, edukacja i umiejętności przydatne w przyszłości,
• cyfryzacja i europejska agenda cyfrowa,
• badania, rozwój i innowacje,
• wspieranie spójności społecznej i terytorialnej, w tym współpracy regionalnej i miejskiej,
• dalszy rozwój współpracy transgranicznej w ramach programów Interreg w celu usunięcia istniejących barier na przejściach granicznych i nadania silnego impulsu do stymulowania spójności terytorialnej V4,
   

Środowisko, energia i transport
 

• rozwój infrastruktury energetycznej i transportowej w Europie Środkowej, w tym wspólne projekty zlokalizowane zwłaszcza na osi Północ-Południe, transgraniczne połączenia komunikacyjne, poprawa wewnątrzregionalnej spójności transportowej,
• promowanie dywersyfikacji źródeł energii i bezpieczeństwa dostaw oraz czystej i neutralnej pod względem technologicznym transformacji gospodarki zgodnie z celem neutralności klimatycznej UE do 2050 r., aby przyczynić się do realizacji celów Porozumienia paryskiego oraz polityki klimatycznej, która jest inkluzywna, akceptowalna społecznie i zapewnia państwom członkowskim UE rolę w wyborze koszyka energetycznego, w tym wykorzystywanie energii jądrowej,
• Środowisko, w tym gospodarka wodna, zrównoważone leśnictwo, czyste powietrze i bioróżnorodność,

 

Bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne
 

• przywrócenie właściwego funkcjonowania strefy Schengen,
• powstrzymywanie przepływów migracyjnych, właściwa ochrona granic i współpraca w kwestiach azylu,
• oparta na konsensusie reforma Wspólnego Europejskiego Systemu Azylowego,
• współpraca w zakresie wspólnego bezpieczeństwa i obrony oraz rozwój zdolności obronnych V4 w ramach NATO i UE,
• pogłębianie współpracy w ramach regionalnych formatów bezpieczeństwa,
• współpraca w zakresie identyfikacji i ochrony infrastruktury krytycznej V4,
• budowanie odporności i zarządzanie ryzykiem w ramach NATO, UE i ONZ,

 

Międzynarodowa współpraca i solidarność
 

• wzmacnianie i dalsze pogłębianie stosunków transatlantyckich,
• utrzymanie porządku międzynarodowego opartego na prawie oraz zasadach multilateralizmu, również poprzez wspieranie przewodnictwa Polski w OBWE w 2022 r.,
• wspólne działania na rzecz promocji i umacniania przestrzegania prawa międzynarodowego, w tym praw człowieka i praw osób należących do mniejszości narodowych, również poprzez wspieranie węgierskiego przewodnictwa w Komitecie Ministrów Rady Europy w 2021 r.,
• wspieranie opartego na kryteriach merytorycznych procesu rozszerzania UE i NATO,
• dalszy rozwój Partnerstwa Wschodniego oraz wspieranie europejskich aspiracji i wyborów partnerów, a także pogłębianie współpracy z krajami PW,
• współpraca z krajami Bałkanów Zachodnich i wspieranie współpracy regionalnej, jak również ich europejskich aspiracji oraz integracji euroatlantyckiej zgodnie z Deklaracją V4 w sprawie Bałkanów Zachodnich przyjętą podczas szczytu V4+Bałkany Zachodnie w Pradze we wrześniu 2019 r.,
• aktywna współpraca V4 w ramach Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa,
• ścisła współpraca V4 w ramach inicjatyw z zakresu Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony,
• wspólne projekty humanitarne i rozwojowe V4;

4. Uznajemy znaczenie współpracy V4 w kontekście Konferencji w sprawie przyszłości Europy;
5. Deklarujemy zamiar korzystania z doświadczeń Centrum Wymiany Informacji V4 ds. COVID-19 w celu dalszej wymiany informacji i dobrych praktyk w obszarze ochrony ludności, zarządzania kryzysami, klęskami żywiołowymi i ryzykiem, w tym w zakresie pandemii COVID-19, oraz koordynowania zdolności reagowania kryzysowego państw V4;
6. Potwierdzamy gotowość kontynuowania inkluzywnej i zorientowanej na wyniki współpracy w obszarach wspólnego zainteresowania z innymi europejskimi i pozaeuropejskimi partnerami w ramach formatu V4+;
7. Deklarujemy gotowość zwiększenia od 2022 roku rocznego budżetu Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego do poziomu 10 milionów euro, aby umożliwić dalszy rozwój jego działań operacyjnych w obszarze mobilności młodzieży („Pokolenie V4”) oraz aby zwiększyć jego widoczność w celu promowania V4 wśród przyszłych pokoleń.

 

Deklaracja Cyfrowa
 

Szefowie rządów V4 podpisali także podczas uroczystości na Wawelu deklarację o wzajemnej współpracy przy projektach cyfrowych. Główne założenia dokumentu to m.in.:

• zbudowanie wspólnych ram współpracy na rzecz projektów cyfrowych,
• prowadzenie działań na rzecz zabezpieczenia funduszy UE na transformację cyfrową,
• nawiązanie trwałej współpracy pomiędzy ośrodkami naukowo-badawczymi w zakresie cyfryzacji,
• koordynowanie działań mających na celu poprawę konkurencyjności i potencjału innowacyjnego krajów V4 w kwestiach cyfrowych, wymiana praktyk, budowanie zasobów wiedzy.
• współpraca przy przygotowywaniu odpowiednich aktów prawnych na poziomie UE,
• identyfikacja globalnych wyzwań, które wymagają pilnych działań.

Dokument znajduje się w załączniku – zachęcamy do zapoznania się z oryginałem.