Politykę Lekową Państwa 2018-2022 przedstawił wiceminister Marcin Czech z resortu zdrowia.

Zmiany demograficzne a polityka lekowa

Polityka lekowa ma zapewnić pacjentom szeroki dostęp do skutecznych i bezpiecznych leków. Zakłada również przejrzyste i racjonalnie działanie systemu refundacji leków, wspierające inwestycje na terenie Polski oraz rozwój polskiej gospodarki.

Dlaczego powstała polityka lekowa? Postępujący proces starzenia się społeczeństwa w Polsce będzie kształtował zapotrzebowanie na określone świadczenia zdrowotne. W roku 2035 co czwarty, a w 2050 r. co trzeci Polak będzie miał ukończony 65. rok życia. Według prognoz, liczba takich seniorów w roku 2050 przekroczy 11 mln. Dlatego dokument uwzględnia prognozowane zmiany demograficzne, a także proponuje rozwiązania dostosowanie do zróżnicowanych potrzeb społeczeństwa.

W rezultacie m.in. starzenia się społeczeństwa spodziewany jest wzrost zachorowań na choroby układu sercowo-naczyniowego, choroby onkologiczne, cukrzycę, przewlekłe choroby układu oddechowego, a także inne choroby. Konsekwencją będzie wzrost konsumpcji leków, co sprawia, że potrzebne są efektywne rozwiązania w tym obszarze.

Profilaktyka

Polityka lekowa zakłada prowadzenie tzw. profilaktyki pierwotnej, która ma zapobiegać występowaniu np. chorób zakaźnych. Istotna część dokumentu poświęcona jest szczepieniom ochronnym. Założono rozszerzenie dostępu do nich. Zaproponowano m.in. wprowadzenie zasad nadawania uprawnień do kwalifikacji i wykonywania wybranych szczepień ochronnych pielęgniarkom, położnym i farmaceutom.

Ponadto konieczne jest zahamowanie zjawiska wzrostu liczby niezaszczepionych dzieci. Poprawiony zostanie również nadzór nad przechowywaniem, dysponowaniem oraz utylizacją szczepionek. Planuje się także zwiększanie wsparcia dla pacjentów doświadczających działań niepożądanych w związku ze szczepieniami.

Poprawienie dostępności rynkowej leków

Możliwości Polski w zakresie badań klinicznych nie są w pełni wykorzystane. Dodatkowo w naszym kraju prowadzonych jest znacznie mniej badań niekomercyjnych niż w innych krajach UE. Jednym z narzędzi, które pomoże zwiększyć liczbę badań klinicznych jest powołanie Agencji Badań Medycznych, która będzie realizowała zadania z zakresu nauk medycznych i nauk o zdrowiu poprzez finansowanie i prowadzenie badań naukowych.

Dystrybucja farmaceutyczna zmaga się z patologicznymi zjawiskami, takimi jak wprowadzanie do obrotu sfałszowanych leków oraz odwrócony łańcuch dystrybucji, który prowadzi do braku dostępności leków w aptekach. Aby ograniczyć to zjawisko wdrożonych zostanie szereg działań, m.in. w obszarze raportowania, usprawnienia nadzoru nad obrotem lekami (wprowadzenie zmian w organizacji Inspekcji Farmaceutycznej), wzmocnienie współpracy z odpowiednimi służbami.

Zapewnienie odpowiedniej dostępności lekowej realizowane będzie również poprzez inne działania. Założono m.in.: zapobieganie wprowadzaniu do obrotu sfałszowanych produktów leczniczych, zwiększenie bezpieczeństwa stosowania suplementów diety, zmniejszenie zjawiska nieuzasadnionego względami medycznymi przyjmowania suplementów diety.

Refundacja

Rosną koszty terapii wynikające z wprowadzania na rynek coraz bardziej zaawansowanych terapii oraz coraz bardziej przewlekłym charakterem i procesem terapeutycznym wielu chorób. To powoduje, że ważnym zagadnieniem jest dbałość o stabilność finansową systemu opieki zdrowotnej.

Aby zapewnić stabilny poziom finansowania proponowane jest określenie faktycznego budżetu na refundację na poziomie 16,5% - 17,0% całkowitych wydatków NFZ na świadczenia opieki zdrowotnej. Ponadto planowane jest poprawienie efektywności wykorzystania środków publicznych oraz systematyczne poszerzanie katalogu terapii o udowodnionej skuteczności w ramach realizowanego budżetu. Dodatkowo przeprowadzona zostanie optymalizacja systemu refundacji produktów leczniczych, które nie są regulowane przez obowiązującą ustawę refundacyjną.

Co ważne, założono systematyczne zmniejszanie udziału pacjenta w finansowaniu leków refundowanych. Ponadto zaplanowano zwiększenie przejrzystości podejmowanych decyzji refundacyjnych oraz poziomu zaufania w dialogu pomiędzy uczestnikami systemu.

Rozwój potencjału sektora farmaceutycznego w Polsce

Długie tradycje produkcji farmaceutyków, dobrze wykształcona kadra, znaczne zaplecze naukowo-badawcze, a także lokalna konsumpcja leków na poziomie ponad 31 mld zł rocznie, sprawiają, że Polska ma duży potencjał rozwoju przemysłu farmaceutycznego. Mimo to, rodzima produkcja leków opiera się głównie o leki generyczne. Dlatego założono poprawienie poziomu innowacyjności tego sektora oraz zagwarantowanie dostępności do leków wytwarzanych przez przemysł farmaceutyczny na terytorium Polski. Planowane jest również zwiększenie eksportu produktów leczniczych, co wpłynie na poprawę bilansu handlowego w tym obszarze.

Ważna rola pracowników służby zdrowia oraz informatyzacja

Dbałość o prawidłowy przebieg farmakoterapii jest rolą lekarzy, farmaceutów i pielęgniarek uprawnionych do wypisywania recept. Ich skoordynowane wysiłki dążą do uzyskania określonych efektów zdrowotnych. W związku z tym realizowane będą działania poprawiające ordynację lekarską i pielęgniarską. Poprawie ma także ulec przestrzeganie zaleceń dotyczących stosowania leków przez pacjentów. Aby było to możliwe zmniejszane będą obciążenia biurokratyczne personelu medycznego poprzez zaangażowanie sekretarek i asystentek medycznych, co pozwoli na wydłużenie czasu na rozmowę i edukowanie pacjenta. Znaczącą rolę będzie tu odgrywało wdrożenie systemów e-zdrowia. Istotne będzie również wzmocnienie roli farmaceuty w polskim systemie ochrony zdrowia.

Zinformatyzowanie procesu wystawiania, realizacji oraz otaksowania i rozliczenia recept usprawni i uszczelni system nadzoru nad obrotem lekami, a także ułatwi analizy sytuacji na rynku leków.

Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa osób starszych i niepełnosprawnych

Na jednym z poprzednich Komitetów mówiliśmy o konieczności ograniczenia nieprawidłowości w placówkach zapewniających opiekę nad osobami starszymi – przypomniała wicepremier Szydło. Dzisiaj kompleksowo zajmujemy się tym tematem, a także tymi miejscami, które zapewniają całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym oraz przewlekle chorym. Zmiany w ustawie o pomocy społecznej oraz ustawie o ochronie zdrowia psychicznego skutecznie poprawią poziom bezpieczeństwa i komfort pobytu w tych instytucjach – zaznaczyła.

Wiceminister Marcin Zieleniecki z resortu rodziny, pracy i polityki społecznej przedstawił propozycję zmian w ustawie o pomocy społecznej oraz ustawie o ochronie zdrowia psychicznego.

Aby ograniczyć zjawisko nielegalnego prowadzenia placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, planuje się m.in. poszerzenie zakresu uprawnień kontrolnych inspektorów urzędów wojewódzkich. Ponadto rozważana jest kwestia zaostrzenia odpowiedzialności podmiotów prowadzących bez zezwolenia więcej niż jedną placówkę. W przypadku nałożenia prawomocnej kary za prowadzenie jednej z placówek, kara nakładana na kolejną z placówek będzie wynosiła 40 tys. zł, a nie jak dotychczas 10 lub 20 tys. zł. Planuje się również umożliwienie wojewodzie jednoczesnego cofnięcia zezwolenia na prowadzenie placówki i nakazanie wstrzymania prowadzenia tej placówki, z nadaniem decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności, nawet jeśli jest to placówka mająca zezwolenie. Zaostrzona została również kwestia wymagań, jakie powinien spełnić dany podmiot przez otrzymaniem stosownego zezwolenia.

Podniesienie jakości opieki

Obecnie opiekę nad mieszkańcami placówek sprawują często osoby przypadkowe, bez podstawowej wiedzy w tym obszarze. Dlatego ustawa ma wprowadzić wymogi w zakresie kwalifikacji dla personelu opiekuńczego zatrudnionego w placówce. Zmienione zostaną wymogi techniczne, które mają spełniać placówki.

Aby uniknąć przebywania w jednej placówce zarówno dzieci, jak i osób starszych planuje się zakazać przyjmowania do placówek osób małoletnich.

Placówki poddane zostaną kontroli sądów w zakresie legalności przyjęcia i przebywania w placówce osób z zaburzeniami psychicznymi, przestrzegania ich praw oraz kontroli warunków, w jakich tam przebywają.

Uregulowanie kwestii opłat w DPS i schroniskach dla osób bezdomnych

Uporządkowane zostaną zasady wydawania decyzji o odpłatności za pobyt w DPS i poszerzony będzie katalog sytuacji, w których można zwolnić z obowiązku wnoszenia opłaty za pobyt w nim.

Organizacje pozarządowe postulują możliwość nałożenia symbolicznej opłaty na osoby bezdomne za pobyt w schronisku. Realizując ten postulat w ustawie znajdzie się zapis umożliwiający pobranie takich opłat. Wprowadzenie tego rozwiązania będzie przeciwdziałało uzależnianiu się osób bezdomnych od całkowicie darmowego schronienia oraz uświadomi odpowiedzialność za własny los.