Rząd wprowadzi reformę dochodów jednostek samorządu terytorialnego. Dzięki temu, w 2025 roku dochody samorządów wzrosną o prawie 25 mld zł w stosunku do obecnych przepisów. W perspektywie 10 lat dochody samorządów powiększą się o ponad 345 mld zł. Ponadto, nowe rozwiązania przywrócą systemowi dochodów samorządów przejrzystość i zapewnią ich apolityczny charakter. Dochody lokalnych społeczności oparte będą na obiektywnych parametrach, mierzalnych za pomocą danych statystycznych.

Najważniejsze rozwiązania

• Dzięki reformie nastąpi jakościowa zmiana w strukturze dochodów budżetów samorządowych. W 2025 roku dochody samorządów wzrosną o 24,8 mld zł w porównaniu do obecnego systemu.
  • Na zmianie skorzysta każdy samorząd – wzrost dochodów wyniesie od 4 do 12%.
• Dochody samorządów z udziału w PIT i CIT zostaną w dużej mierze uniezależnione od ogólnych zmian podatkowych.
  • Będzie to możliwe dzięki zmianie podstawy ich naliczania – dochód  samorządów liczony będzie jako procent od dochodów podatników PIT i CIT z terenu danego samorządu (obecnie dochód samorządów z PIT i CIT naliczany jest od podatku należnego samorządowi).
  • Co do zasady będzie to dochód podatników z ostatniego, najbardziej aktualnego roku, za który dostępne są dane o dochodach podatników. Jednocześnie dochód podatników z PIT i CIT będzie waloryzowany do warunków roku budżetowego.
  • Każda kategoria samorządu terytorialnego będzie miała określony, procentowy udział w dochodach podatników PIT i CIT.

• Części subwencji ogólnej dla samorządów zastąpione zostaną potrzebami finansowymi. Będą to potrzeby:
  • wyrównawcze – uwzględniające, oprócz obecnych dysproporcji dochodowych, również zróżnicowanie wydatkowe pomiędzy samorządami;
  • oświatowe – w stosunku do obecnych rozwiązań powiększone o środki na wychowanie przedszkolne (obecnie środki te przekazywane są w formie dotacji z budżetu państwa);
  • rozwojowe – uzależnione od wydatków inwestycyjnych samorządów;
  • ekologiczne – nowe, dodatkowe wsparcie finansowe dla samorządów, na terenie których znajdują się obszary o szczególnych walorach przyrodniczych, np. parki narodowe czy rezerwaty.
  • uzupełniające – środki gwarantujące samorządom wzrost dochodów w stosunku do obecnych przepisów.
• Zwiększone PIT i CIT oraz subwencja ogólna, w łącznej kwocie ok. 250 mld zł, mają pokryć potrzeby finansowe samorządów, w tym m.in. potrzeby oświatowe ok. 103 mld zł (o ok. 8 mld zł więcej), potrzeby rozwojowe 8,6 mld zł czy potrzeby ekologiczne – prawie 1,5 mld zł.
• Zgodnie z ideą samorządności, subwencja ogólna z budżetu będzie mieć charakter uzupełniający.

• Wprowadzone zostaną zmiany dotyczące tzw. „janosikowego”, czyli systemu wpłat do budżetu państwa dokonywanych przez samorządy, które posiadają ponadprzeciętne dochody.
  • Wprowadzone zostaną jednolite parametry dla wszystkich kategorii, które identyfikują samorządy o ponadprzeciętnych dochodach.
  • Zlikwidowane zostaną wydatki w budżetach samorządowych, bowiem korekta dotycząca zamożności dokonywana będzie poprzez zmniejszenie dochodów z podatku PIT i CIT.

Nowe przepisy mają wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.