{"register":{"columns":[{"header":"Numer projektu","value":"UC119","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"sequence":{},"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Rodzaj dokumentu","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"Projekty ustaw","value":"Projekty ustaw"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Typ dokumentu","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"C – projekty implementujące UE","value":"C – projekty implementujące UE"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Informacje o przyczynach i potrzebie wprowadzenia rozwiązań planowanych w projekcie","value":"Projekt ustawy o dostępności niektórych produktów i usług stanowi implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wymogów dostępności produktów i usług (Dz. Urz. UE L 151 z 07.06.2019, str. 70) (tzw. Europejski Akt o Dostępności, ang. European Accessibility Act), zwanej dalej „dyrektywą 2019/882”. Jej głównym celem jest zapewnienie większej dostępności niektórych produktów i usług w oparciu o wspólne dla wszystkich państw członkowskich UE wymogi dostępności dla osób z ograniczeniami funkcjonalnymi. Pojęcie „osób z ograniczeniami funkcjonalnymi” obejmuje: a) osoby, które mają naruszoną sprawność fizyczną, psychiczną, intelektualną lub w zakresie zmysłów, b) osoby, które doświadczają naruszenia sprawności wynikającego z wieku lub z innych przyczyn związanych z niepełną sprawnością – w sposób trwały lub czasowy, które to naruszenia sprawności mogą, w oddziaływaniu z różnymi barierami, zmniejszać dostęp takich osób do produktów i usług, co z kolei prowadzi do sytuacji wymagającej dostosowań tych produktów i usług do szczególnych potrzeb takich osób. Na gruncie prawa polskiego dla określenia osób z ograniczeniami funkcjonalnymi używany jest termin „osoby ze szczególnymi potrzebami” wprowadzony w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (Dz. U. z 2020 r. poz. 1062). Takim też pojęciem posługiwać będzie się projekt ustawy. Osoby ze szczególnymi potrzebami to takie, które ze względu na swoje cechy zewnętrzne lub wewnętrzne, albo ze względu na okoliczności, w których się znajdują, muszą podjąć dodatkowe działania lub zastosować dodatkowe środki w celu przezwyciężenia barier, aby uczestniczyć w różnych sferach życia na zasadzie równości z innymi osobami. Osoby ze szczególnymi potrzebami to m.in. osoby z niepełnosprawnościami i osoby starsze. Celem gospodarczym dyrektywy 2019/882 jest wspieranie właściwych mechanizmów rynku wewnętrznego UE, a także usuwanie barier dla swobodnego przepływu produktów i usług oraz zapobieganie powstawaniu takich barier, które wynikają lub mogłyby wynikać z rozbieżnych przepisów krajowych w zakresie dostępności. Państwa członkowskie UE są zobowiązane do transpozycji przepisów dyrektywy 2019/882 do swoich porządków prawnych do dnia 28 czerwca 2022 r. Jednocześnie implementowana dyrektywa 2019/882 jest jednym z narzędzi prawnych wspierających wdrożenie Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. (Dz. U. z 2012 r. poz. 1169, z późn. zm.), zwanej dalej „Konwencją”. W imieniu UE Konwencję podpisano w dniu 30 marca 2007 r., a jej ratyfikacja nastąpiła w 2010 r. UE jest stroną Konwencji od dnia 21 stycznia 2011 r. Wszystkie państwa członkowskie UE podpisały i ratyfikowały Konwencję. Polska ratyfikowała Konwencję 6 września 2012 r. Konwencja zobowiązuje strony do podjęcia odpowiednich środków w celu zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami, na zasadzie równości z innymi osobami, dostępu do m.in. technologii i systemów informacyjno-komunikacyjnych, opracowywania, ogłaszania i monitorowania oraz wdrażania minimalnych standardów i wytycznych w sprawie dostępności urządzeń i usług powszechnie dostępnych lub powszechnie zapewnianych oraz do popierania dostępu osób z niepełnosprawnościami do nowych technologii i systemów informacyjno-komunikacyjnych, w tym dostępu do Internetu. Projektowana ustawy wdrażając dyrektywę 2019/882 realizuje także założenia krajowych dokumentów programowych i strategicznych: - rządowego Programu Dostępność Plus ustanowionego uchwałą Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2018 r. w sprawie ustanowienia Rządowego Programu Dostępność Plus – jego głównym celem jest podniesienie jakości życia i zapewnienie niezależności obywateli, którzy ze względu na stan zdrowia, wiek czy niepełnosprawność napotykają na ograniczenia mobilności i percepcji w życiu codziennym, a także zapewnienie poprawy dostępności przestrzeni publicznej oraz produktów i usług w aspekcie architektonicznym, informacyjnym i komunikacyjnym; - Strategii na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021–2030 przyjętej uchwałą nr 27 Rady Ministrów z dnia 16 lutego 2021 r. w sprawie przyjęcia dokumentu Strategia na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021–2030 (M.P. poz. 218) – w Priorytecie II, Działaniu 3.6. „Zwiększenie dostępności infrastruktury, produktów i usług o charakterze powszechnym oferowanych przez podmioty gospodarcze” Strategia przewiduje działania wspierające proces efektywnej implementacji dyrektywy 2019/882 jako realizacji polityki rządu polskiego na rzecz dostępności w wielu obszarach życia społeczno-gospodarczego, w tym w zakresie rozwiązań wspierających przedsiębiorców w procesie wdrażania dostępności. Według wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2011 r. liczba osób z niepełnosprawnościami w Polsce wynosiła pod koniec marca 2011 r. niemal 4,7 mln (dokładnie 4 697,0 tys.) – 12,2% ludności kraju. Liczbę tę można powiększyć o część osób starszych, które stają przed tymi samymi wyzwaniami co osoby z niepełnosprawnościami, szczególnie podczas wykonywania czynności związanych z używaniem narządu wzroku czy motoryki. W raporcie za 2018 r. [1] Główny Urząd Statystyczny podaje, że obecnie w Polsce osoby powyżej 65. roku życia stanowią ok. 16% mieszkańców. W 2025 r. będzie to już 22% ludności, a w 2050 r. – 33%. Według prognoz, seniorzy będą stanowili coraz liczniejszą grupę społeczną – zdrowszą i dłużej aktywną (także zawodowo) niż dziś, ale w znacznej części wymagającą opieki i wsparcia w samodzielnym funkcjonowaniu (szczególnie w przypadku osób sędziwych po 80. roku życia, których liczba w 2030 r. wyniesie ok. 2,2 mln) [2]. Natomiast w świetle wyników Europejskiego Ankietowego Badania Zdrowia (European Health Interview Survey – EHIS) w 2014 r. w Polsce było 7,7 mln (dokładnie 7 689,8 tys.) osób niepełnosprawnych biologicznie, tj. osób, które zadeklarowały ograniczoną zdolność wykonywania czynności jakie ludzie zwykle wykonują (zgodnie z jednolitą dla UE definicją zastosowaną w badaniu uwzględniono zarówno poważne, jak i mniej poważne ograniczenia, powodujące niemożność wykonywania ww. czynności przez okres co najmniej 6 ostatnich miesięcy). Wśród nich było 2 464,8 tys. osób z poważnymi ograniczeniami sprawności i 5 225 tys. osób z mniej poważnymi ograniczeniami. Należy podkreślić, że nie każda niepełnosprawność powoduje powstawanie barier czy utrudnień w dostępie do informacji i usług prezentowanych drogą elektroniczną, jednak można oszacować, że w Polsce istnieje prawdopodobnie grupa ok. 5-6 mln osób, które mogą mieć trudności, a w niektórych przypadkach znaleźć się w sytuacji całkowitej bezradności wobec coraz powszechniejszego wymogu wymiany informacji i dostępu do usług drogą elektroniczną. Wymogi dotyczące dostępności zawarte w projekcie ustawy mają zapewnić możliwość dostępu do produktów i usług maksymalnie dużej liczbie osób, bez względu na ich ewentualne szczególne potrzeby czy niepełnosprawność. Wraz z rozwojem technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz postępującą digitalizacją wszystkich sfer życia, popyt na dostępne produkty i usługi, jak i dostępne informacje na temat tych produktów i usług, zwiększa się. Jest to spowodowane stałym wzrostem liczby osób, które napotykają na ograniczenia funkcjonalne podczas korzystania z produktów i usług (przede wszystkim osoby z niepełnosprawnościami, osoby starsze) oraz zmianami w zachowaniach i przyzwyczajeniach konsumenckich (np. poleganie na różnorodnych kanałach komunikacyjnych). Podaż na rynku wewnętrznym UE dostępnych produktów i usług nie jest w stanie obecnie zaspokoić tego popytu na satysfakcjonującym poziomie. Projekt ustawy ma na celu uzupełnienie i usystematyzowanie norm i przepisów regulujących wymogi dostępności w prawie polskim. Dotychczas kwestie te nie były unormowane kompleksowo. Wybrane obszary dostępności są przedmiotem regulacji m.in. w przepisach: prawa budowlanego, o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych, prawa zamówień publicznych, o transporcie kolejowym, o transporcie drogowym, o publicznym transporcie zbiorowym, prawa telekomunikacyjnego, o radiofonii i telewizji. Przepisy te są zatem rozproszone i nie tworzą zespołu norm zapewniających odpowiedni poziom dostępności produktów i usług. Zwłaszcza prywatne podmioty gospodarcze nie są objęte spójną i kompletną regulacją w tym zakresie. [1] Główny Urząd Statystyczny, Urząd Statystyczny w Białymstoku, Sytuacja osób starszych w Polsce w 2018 r., Warszawa, Białystok 2020; https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/osoby-starsze/osoby-starsze/sytuacja-osob-starszych-w-polsce-w-2018-roku,2,1.html. [2] Główny Urząd Statystyczny, Sytuacja demograficzna osób starszych i konsekwencje starzenia się ludności Polski w świetle prognozy na lata 2014-2050, Warszawa 2014.","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Istota rozwiązań ujętych w projekcie","value":"W celu transpozycji dyrektywy 2019/882 konieczne jest przyjęcie rozwiązań prawnych, które zawarte zostaną w projektowanej ustawie o dostępności niektórych produktów i usług. Rozwiązania przyjęte w projekcie ustawy implementują w całości obligatoryjne elementy dyrektywy 2019/882. W zakresie rozwiązań, w odniesieniu do których prawo UE pozostawia państwom członkowskim możliwość swobodnego kształtowania zakresu i treści przepisów krajowych, pod uwagę wzięto szereg czynników, w tym: - kuteczność funkcjonujących w Polsce instrumentów na rzecz zapewniania dostępności, - obserwowany stan dostępności produktów, usług i środowiska zbudowanego w Polsce i jego uwarunkowania, - sytuację osób ze szczególnymi potrzebami w Polsce, - kondycję ekonomiczną podmiotów gospodarczych funkcjonujących w sektorach gospodarki objętych regulacją, zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw, - zmiany gospodarcze i społeczne będące wynikiem pandemii wirusa SARS-CoV-2 po 2020 r. Dane do tego potrzebne zostały uzyskane na podstawie m.in. opracowań Głównego Urzędu Statystycznego oraz wyników analizy wpływu transpozycji dyrektywy 2019/882 na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość oraz funkcjonowanie przedsiębiorstw zleconej przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej w 2020 r. Projekt ustawy określa: a) wymogi dostępności produktów i usług; b) obowiązki podmiotów gospodarczych w zakresie zapewniania spełniania wymogów dostępności produktów i usług; c) system, zasady i tryb sprawowania nadzoru rynku w zakresie zapewniania spełniania wymogów dostępności produktów i usług. Podmioty gospodarcze objęte zakresem projektu ustawy mają obowiązek dostarczać produkty i świadczyć usługi, które spełniają wymogi dostępności w niej określone. Zobowiązanymi na mocy projektu ustawy są podmioty gospodarcze uczestniczące w łańcuchu dostaw i dystrybucji. Zapewnienie dostępności produktów jest obowiązkiem: - producentów, - upoważnionych przedstawicieli, - importerów, - dystrybutorów. Zapewnienie dostępności usług jest obowiązkiem usługodawców. Projekt ustawy formułuje wymogi dostępności w stosunku do następujących rodzajów produktów: 1) systemów sprzętu komputerowego ogólnego przeznaczenia i ich systemów operacyjnych; 2) terminali samoobsługowych: a) płatniczych, b) przeznaczonych do świadczenia usług objętych ustawą: - bankomatów, - automatów biletowych, - urządzeń do odprawy samoobsługowej, - interaktywnych terminali samoobsługowych przeznaczonych do udzielania informacji, z wyjątkiem terminali instalowanych jako zintegrowane części pojazdów samochodowych, statków powietrznych, statków wodnych i taboru kolejowego; 3) konsumenckich urządzeń końcowych z interaktywnymi zdolnościami obliczeniowymi wykorzystywanych w ramach świadczenia usług komunikacji elektronicznej i usług dostępu do audiowizualnych usług medialnych; 4) czytników książek elektronicznych. Projekt ustawy określa wymogi dostępności w odniesieniu do następujących rodzajów usług (z wyłączeniem usług świadczonych przez mikroprzedsiębiorców): 1) komunikacji elektronicznej, z wyjątkiem usług transmisji wykorzystywanych do świadczenia usług komunikacji maszyna-maszyna; 2) dostępu do audiowizualnych usług medialnych; 3) pasażerskiego transportu drogowego, lotniczego, wodnego oraz kolejowego w zakresie: a) stron internetowych, b) usług opartych na urządzeniach mobilnych, w tym aplikacji mobilnych, c) biletów elektronicznych i usług elektronicznych systemów sprzedaży biletów, d) dostarczania informacji związanych z usługą transportu pasażerskiego, w tym informacji o podróży w czasie rzeczywistym – przy czym, w odniesieniu do ekranów informacyjnych, wyłącznie do interaktywnych ekranów znajdujących się na terytorium UE, e) interaktywnych terminali samoobsługowych znajdujących się na terytorium UE, z wyjątkiem terminali instalowanych jako zintegrowane części pojazdów samochodowych, statków powietrznych, statków wodnych i taboru kolejowego; 4) bankowości detalicznej; 5) rozpowszechniania książek elektronicznych; 6) handlu elektronicznego. Ponadto, w przypadku gdy w powiązaniu z danym produktem albo usługą są udostępniane usługi wsparcia technicznego, usługi przekazu lub usługi szkoleniowe, informacje na temat dostępności produktu albo usługi i kompatybilności produktu albo usługi z narzędziami wspomagającymi mają być udzielane z wykorzystaniem sposobów komunikacji spełniających wymogi dostępności określone w projekcie ustawy. Projekt ustawy określa ogólne i specyficzne wymogi dostępności produktów i usług. Odnoszą się one m.in. do właściwości i treści przekazywanych informacji, funkcji interfejsu produktów oraz elementów usług, kompatybilności z urządzeniami wspomagającymi. Jeżeli spełnienie określonego wymogu dostępności produktu albo usługi jest niemożliwe albo utrudnione projekt przewiduje, że w celu zapewnienia dostępności stosuje się kryteria funkcjonalne. Projekt ustawy określa również okoliczności, w których podmioty gospodarcze nie są zobowiązane do spełnienia wymogów dostępności i związane z tym obowiązki. Wymogi dostępności określone w projekcie ustawy mają zastosowanie wyłącznie w zakresie, w jakim zapewnienie z nimi zgodności: 1) nie wymaga wprowadzenia zmiany produktu albo usługi powodującej istotną zmianę podstawowych właściwości takiego produktu albo takiej usługi (zasadnicza zmiana produktu albo usługi), lub 2) nie stanowi dla podmiotu gospodarczego nieproporcjonalnego obciążenia. Projekt ustawy określa zasady postępowania reklamacyjnego i skargowego oraz uprawnienia konsumentów i innych podmiotów w tym zakresie, jak i obowiązki podmiotów gospodarczych w ramach tych postępowań. Prawo zgłaszania reklamacji oraz zawiadamiania o niespełnianiu wymogów dostępności posiada każdy konsument. Ponadto, projekt ustawy reguluje postępowanie kontrolne prowadzone przez organy nadzoru rynku. Wprowadza przepisy określające sankcje, w tym kary pieniężne, nakładane na podmioty gospodarcze, które nie wykonują obowiązków wynikających z ustawy. Zaproponowany w projekcie ustawy system nadzoru jest rozproszony, podzielony między różne organy zgodnie z prowadzonymi już działaniami nadzorczymi w ramach poszczególnych sektorów. Zgodnie z założeniem system taki pozwoli na wykorzystanie dotychczasowego potencjału, zasobów i narzędzi nadzorczych oraz dodanie kompetencji i zadań związanych ze stosowaniem nowych przepisów. Zgodnie z projektem ustawy system nadzoru rynku w zakresie dostępności produktów i usług tworzą: 1) Prezes Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych; 2) następujące organy nadzoru rynku: - Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, - wojewódzcy inspektorzy inspekcji handlowej, - Rzecznik Finansowy, - Komisja Nadzoru Finansowego, - Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej, - Główny Inspektor Transportu Drogowego, - Prezes Urzędu Transportu Kolejowego, - Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego, - dyrektorzy urzędów morskich, - dyrektorzy urzędów żeglugi śródlądowej, - wojewódzcy inspektorzy transportu drogowego; 3) organy celne będące organami odpowiedzialnymi za kontrolę produktów objętych procedurą celną dopuszczenia do obrotu; 4) minister właściwy do spraw informatyzacji w zakresie nadzoru nad zapewnianiem spełniania wymogów dostępności stron internetowych i aplikacji mobilnych wykorzystywanych przez usługodawców do oferowania i świadczenia usług. Przewiduje się, że ustawa wpłynie na funkcjonowanie dużych, średnich i małych przedsiębiorców. Mniejszy wpływ jest spodziewany w przypadku mikroprzedsiębiorców z uwagi na brak obowiązku stosowania wymogów dostępności dla usług świadczonych przez takich przedsiębiorców. Spodziewany jest wzrost liczby klientów w wyniku poprawy dostępności produktów i usług oraz wzrost korzyści finansowych (np. wzrost obrotów, marży zysku, zwiększenie udziału w rynku itp.). Szkolenie personelu w zakresie obowiązujących wymogów dotyczących dostępności i umiejętności ich stosowania będzie znaczącym czynnikiem działalności przedsiębiorstw. Możliwy jest wzrost poziomu zatrudnienia w przedsiębiorstwach w związku z koniecznością ich przygotowania się do nowych obowiązków wynikających z ustawy. Przewiduje się przy tym, że ceny produktów i usług objętych wymogami dostępności nie wzrosną albo wzrosną tylko nieznacznie. Obowiązki nałożone w ramach nowej regulacji będą stosowane od dnia 28 czerwca 2025 r. Projekt ustawy, zgodnie z dyrektywą 2019/882, przewiduje dla niektórych rodzajów produktów i usług dłuższe okresy przejściowe.","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za opracowanie projektu","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"MFiPR","value":"MFiPR"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Osoba odpowiedzialna za opracowanie projektu","value":"Małgorzata Jarosińska-Jedynak Sekretarz Stanu","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za przedłożenie projektu RM","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"MFiPR","value":"MFiPR"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Planowany termin przyjęcia projektu przez RM","value":"III kwartał 2023 r. ZREALIZOWANY Rada Ministrów przyjęła 30 października 2023 r.","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Informacja o rezygnacji z prac nad projektem","value":"","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Status realizacji","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"Zrealizowany","value":"Zrealizowany"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"}]}}