Nowa ustawa wprowadza ułatwienia proceduralne usprawniające budowę portów zewnętrznych (powstających w wyniku zalądowienia obszarów morskich) w ramach rozbudowy portów o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej: Szczecin - Świnoujście, Gdynia i Gdańsk. Dalszy rozwój tych portów wymaga zwiększenia ich możliwości przeładunkowych przez budowę: Portu Centralnego w Gdańsku, Portu Zewnętrznego w Gdyni i głębokowodnego terminalu kontenerowego w Świnoujściu.

Dla całej gospodarki duże znaczenie ma zwiększenie potencjału przeładunkowego polskich portów – w 2018 r. przeładunki w portach przekroczyły 100 mln ton, w samym porcie Gdańsk przeładunek wzrósł o 20,7 proc. w stosunku do 2017 r. Rozwój portów pozwala także osiągać znaczące wpływy budżetowe – należności z tytułu ceł, podatków i akcyzy (naliczanych w oddziałach celnych funkcjonujących na ich terenie) w 2018 r. wyniosły ok. 40,6 mld zł (wg Krajowej Administracji Skarbowej), w 2011 r. – było to ok. 10 mld zł.

Przygotowana specustawa portowa zawiera rozwiązania przyspieszające budowę portów zewnętrznych w portach: Szczecin - Świnoujście, Gdynia i Gdańsk. Chodzi przede wszystkim o ułatwienia w nabywaniu nieruchomości pod inwestycje dotyczące budowy portów zewnętrznych. Projekt zawiera również przepisy szczegółowo regulujące kwestie odszkodowań za wywłaszczone grunty (przede wszystkim wskazuje  sposób ustalania odszkodowania z tytułu utraty praw do nieruchomości) oraz odszkodowań za ograniczenie praw do nieruchomości.

Zgodnie z projektem ustawy, decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie budowy portu zewnętrznego (decyzja lokalizacyjna) będzie wydawana przez wojewodę na wniosek inwestora (podmiotu zarządzającego portem morskim lub dyrektora urzędu morskiego). Na wydanie tej decyzji wojewoda będzie miał miesiąc. Decyzja lokalizacyjna będzie podstawą do wydania przez wojewodę decyzji o wygaśnięciu trwałego zarządu lub zarządu w odniesieniu do gruntów będących w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe (z wyłączeniem nieruchomości położonych na terenie parków narodowych, rezerwatów przyrody lub obszarów Natura 2000). Łatwiej będzie można też uzyskać inne decyzje – poprzedzające uzyskanie decyzji lokalizacyjnej – np. decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dla realizacji inwestycji w zakresie budowy portu zewnętrznego.

Projekt zakłada, że ostateczna decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie budowy portu zewnętrznego będzie miała skutek decyzji wywłaszczeniowej – przedmiotem wywłaszczenia będą wyłącznie te nieruchomości, które zostały wskazane przez inwestora (podmiot zarządzający portem morskim lub dyrektora urzędu morskiego) we wniosku o ustalenie lokalizacji inwestycji w zakresie budowy portów zewnętrznych. Inwestor, w tym przypadku podmiot zarządzający portem morskim,  z mocy prawa nabędzie – z dniem, w którym decyzja lokalizacyjna stanie się ostateczna – prawo użytkowania wieczystego wywłaszczonych nieruchomości wraz z prawem własności budynków, urządzeń i lokali na nich się znajdujących. Ustawa gwarantuje także ułatwienia w zajmowaniu terenów wód płynących, dróg publicznych bądź terenów kolejowych na czas realizacji inwestycji.

W projekcie określono również kompetencje wojewody dotyczące usuwania drzew i krzewów znajdujących się na nieruchomościach objętych decyzja lokalizacyjną. Wycinka drzew i krzewów oraz ich uprzątnięcie będzie zadaniem Lasów Państwowych, ale koszty z tym związane będzie ponosił inwestor.

Ponadto, jeśli będzie konieczne wydanie zgody wodnoprawnej, to ma ona być wydana przez PGW Wody Polskie w okresie nie dłuższym niż 30 dni. Jeśli chodzi o termin wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla realizacji inwestycji w zakresie budowy portu zewnętrznego, to właściwy organ będzie miał na to 90 dni.

Nowa ustawa ma obowiązywać po 14 dniach od daty jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.