Rząd planuje objęcie ochroną tzw. sygnalistów. Chodzi o osoby, które pracują w sektorze prywatnym lub publicznym i zgłaszają naruszenia prawa, w kontekście związanym z pracą. Instytucją odpowiedzialną za udzielanie wsparcia sygnalistom będzie Rzecznik Praw Obywatelskich. Nowe rozwiązania dostosowują polskie prawo do przepisów Unii Europejskiej.

Najważniejsze rozwiązania

• Ochroną zostaną objęte osoby pracujące w sektorze prywatnym lub publicznym, które dokonają zgłoszenia lub ujawnienia informacji albo uzasadnionych podejrzeń naruszenia prawa, czyli tzw. sygnaliści.

  • Dotyczy to osób, które zgłaszają naruszenie prawa niezależnie od podstawy i formy świadczenia pracy lub pełnienia służby. Może to być więc m.in. umowa o pracę, umowa cywilnoprawna, prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną, kontrakt menedżerski, wolontariat, staż, praktyka czy służba wojskowa.

  • Chodzi także o wykonawców, podwykonawców lub dostawców oraz inne osoby, które zgłaszają informacje o naruszeniach w kontekście związanym z pracą.

• Jeśli pracodawca zastosuje wobec sygnalistów działania odwetowe, to będą oni mieli prawo dochodzenia odszkodowania. Wyniesie ono nie mniej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku, czyli obecnie 7155,48 zł.

  • W związku z dokonaniem zgłoszenia przez sygnalistę, nie będzie go można pociągnąć do odpowiedzialności, w tym odpowiedzialności dyscyplinarnej lub np. odpowiedzialności za szkodę dotyczącą naruszenia praw innych osób. Chodzi w szczególności o prawa autorskie, przepisy o ochronie danych osobowych oraz obowiązek zachowania tajemnicy, w tym tajemnicy przedsiębiorstwa.

  • Przyznanie ochrony będzie możliwe jednak tylko pod warunkiem, że osoba zgłaszająca miała uzasadnione podstawy by sądzić, że zgłoszenie lub ujawnienie publiczne jest konieczne do ujawnienia naruszenia prawa.

• Aby uzyskać status sygnalisty, konieczne będzie dokonanie zgłoszenia z wykorzystaniem odpowiedniego kanału zgłoszeń, bądź zachowanie zasad ujawnienia publicznego.

  • W każdym przypadku wymagane będzie dopełnienie warunków dotyczących rzetelności postępowania sygnalisty oraz wiarygodności zgłaszanych lub ujawnianych przez niego informacji.

• Sygnalista będzie mógł zgłosić naruszenie prawa za pomocą:
  • wewnętrznych kanałów zgłoszeń, które zostaną utworzone przez podmioty prywatne oraz publiczne;
  • zewnętrznych kanałów zgłoszeń do odpowiednich organów państwa;
  • ujawnienia publicznego (w szczególnie określonych przypadkach).

• Instytucją odpowiedzialną za udzielanie wsparcia sygnalistom będzie Rzecznik Praw Obywatelskich.

  • Będzie on także urzędem, który zajmować się będzie przyjmowaniem zgłoszeń zewnętrznych od sygnalistów, jeśli chodzi o  konstytucyjne prawa oraz wolności człowieka i obywatela.

Nowe rozwiązania mają wejść w życie po 3 miesiącach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Natomiast przepisy dotyczące zgłoszeń zewnętrznych zaczną obowiązywać po 6 miesiącach od ogłoszenia.