Projekt ustawy zakłada wydzielenie Państwowej Agencji Geologicznej (PAG)
z Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego (PIG-PIB). Dzięki nowej instytucji powstanie system sprawnego zarządzania zasobami surowcowymi w Polsce. Chodzi w szczególności o przeprowadzenie weryfikacji zasobów złóż kopalin, wytypowanie złóż kopalin o znaczeniu strategicznym oraz wprowadzenie ich skutecznej ochrony. PAG będzie ściśle współpracować z PIG zlecając mu zadania o charakterze naukowo-badawczym.

Głównym zadaniem PAG będzie reprezentowanie interesu państwa w dziedzinie geologii, łącznie z zapewnieniem bazy surowcowej kraju, rozumianej jako zasoby złóż surowców mineralnych koniecznych do zaspokojenia potrzeb przemysłowych 
i energetycznych Polski.

Nowa instytucja będzie mogła w sposób elastyczny kierować środki finansowe na zadania dostosowane do zmieniających się warunków rynkowych, społecznych oraz sytuacji międzynarodowej. Założono systematyczny wzrost nakładów na dokładniejsze rozpoznawanie złóż kopalin, co powinno dotyczyć przede wszystkim niezagospodarowanych złóż, wymagających szczególnej ochrony oraz rozpoznania nowych.

Nadzór nad działalnością PAG powierzono ministrowi środowiska, który m.in. powoła pełnomocnika do spraw organizacji PAG oraz będzie powoływał prezesa PAG
i jego zastępców.

PAG będzie wykonywała następujące zadania:

• prowadzenie prac dotyczących utrzymania, poszerzania, pozyskiwania i zagospodarowania bazy surowcowej;
• realizacja polityki surowcowej państwa, strategii, programów i polityk z nią związanych;
• weryfikacja zasobów złóż kopalin oraz sporządzanie krajowego bilansu złóż kopalin;
• rozpoznawanie, analizowanie i przewidywanie geozagrożeń oraz innych procesów geologicznych;
• monitorowanie oraz wspieranie rozwoju nowych metod i technologii dotyczących: poszukiwania i rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, pozyskiwania i przeróbki surowców mineralnych, rekultywacji gruntów po działalności górniczej i przemysłowej, przetwarzania odpadów w celu odzysku surowców mineralnych;
• wykonywanie prac kartografii geologicznej i środowiskowej;
• prowadzenie działalności edukacyjnej, informacyjnej i promocyjnej dotyczącej geologii oraz racjonalnej gospodarki zasobami przyrody nieożywionej;
• analizowanie światowych i regionalnych uwarunkowań, działań, możliwości oraz trendów dotyczących zadań PAG;
• reprezentowanie na arenie międzynarodowej polskiego interesu gospodarczego w dziedzinie geologii i surowców;
• nabywanie, gromadzenie, przetwarzanie, ewidencjonowanie, archiwizowanie, chronienie i udostępnianie informacji geologicznej;
• prowadzenie centralnego archiwum geologicznego;
• kontrola prawidłowości poboru próbek z wykonania robót geologicznych;
• przygotowywanie materiałów na potrzeby ogłoszeń przetargowych w celu udzielania koncesji;
• weryfikacja wycen informacji geologicznej;
• prowadzenie i aktualizacja geologicznych baz danych, m.in. dotyczących budowy geologicznej kraju, otworów wiertniczych i surowców mineralnych, danych hydrogeologicznych, danych uzyskanych w wyniku badań geofizycznych, a także danych historycznych;
• wykonywanie zadań Krajowego Administratora Podziemnych Składowisk Dwutlenku Węgla;
• prowadzenie rejestru obszarów górniczych i zamkniętych podziemnych składowisk dwutlenku węgla;
• wspieranie rekultywacji i zagospodarowania gruntów Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych lub jednostek samorządu terytorialnego, przekształconych w wyniku robót geologicznych lub górniczych;
• wspieranie rozwoju form ochrony dziedzictwa geologicznego, w tym rozwoju geoparków we współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego oraz nadawanie certyfikatów geoparkom.

Zaproponowano, aby nowe rozwiązania weszły w życie 1 października 2019 r., z wyjątkiem niektórych przepisów, które zaczną obowiązywać w innych terminach.